Gözdəki zəifliyi necə

aradan qaldırmaq olar?

Universitetə hazırlıq, tələbəlik illəri, işgüzar həyat, kompüter önündə kifayət qədər vaxt keçirtmək səhhətimizə mənfi təsirini göstərir. Ən əsas da görmə qabiliyyətimizi zəiflədir. Şəkərli xəstələrin də əziyyət çəkdiyi başlıca problemlərdən biri göz zəifliyidi. Gözdə yorğunluq, katarakta, azyaşlılarda yaranan erkən göz zəifliyinin qarşısının necə alınması ilə bağlı Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanasının oftalmoloqu, uzman həkim Elşən İbrahimovla söhbətləşdik.

-Bu gün göz zəifliyi ən çox rast gəldiyimiz problemlərdən biridi. Xüsusilə də şəkərli diabet xəstələri üçün bu başlıca bəlaya çevrilib...

-Diabetli xəstələr nəzarət altında qalmadıqda diabet qan şəkərinin yüksəlməsinə təsir etməklə yanaşı uzun müddət ürək, böyrək, sinir hüceyrələri və gözə zərər verir. Diabet və göz arasındakı əlaqə əhəmiyyətlidir. Belə xəstələrin gözündə keçici görmə problemləri yaranır, müalicə edilmədiyi təqdirdə görmə itkisinə səbəb olur. Nizamsız gedən qan şəkəri eynək nömrələrində müvəqqəti dəyişikliklərə səbəb olur. Diabetli xəstələrdə ən sıx qarşılaşılan göz problemi "diabetik göz xəstəlikləri" dir. Diabetik göz xəstəlikləri indiki vaxtda inkişaf etmiş ölkələrdə belə 20-65 yaş qrupunda öncədən yaranan korluqla əlaqəlidi. Lakin nizamlı təqib və müalicə ilə önlənə bilən bir vəziyyətdir. Göz dibində ilk lezyonlar diabet başlanğıcından təxminən 5 il sonra görülməyə başlayır. Ancaq 2-ci tip diabet hiyləgər başlanğıclı olduğundan xəstədə diabet başlanğıcı illər öncə yarana bilir. Bu səbəblə 2-ci tip diabetli xəstələrə diaqnoz qoyulduğunda ilk göz müayinəsinin dərhal edilməsi lazımdır. Müxtəlif işlərdə rəqəmlər dəyişsə də, yeni diaqnoz qoyulan 2-ci tip diabetli xəstələrin 20%-də diabetik retinopatinin başlamış olduğu müəyyən edilir. Göz dibi müayinəsi, işıq qaynağı və xüsusi linzalarla kürə şəklindəki gözün iç divarı retinanın araşdırılmasıdı. Gözbəbəyi işıqda kiçildiyi üçün xəstənin gözünə göz bəbəyini genişləyən bir damla damladılır. Lazım olduğunda əlavə testlər tətbiq olunur.

-Diabet xəstələrinin ən çox əziyyət çəkdiyi göz xəstəliyindən biri də kataraktadı. Bunun qarşısını necə almaq oalr?

-Diabet xəstələrində kataraka xəstəliyinə daha tez və daha erkən yaşlarda rast gəlinir. Katarakt , göz bəbəyinin arxasında olan və görməyi təmin edən təbii göz obyektinin şəffaflığını itirərək matlaşmasıdır. Katarakta , orta yaş üstü insanlarda daha çox rast gəlinən bir göz xəstəliyi olmaqla yanaşı yeni doğulan körpələrdə, şəkər xəstələrində, gözdə yaranan fiziki zərbələrdən, davaamlı olaraq kortizonlu dərman istifadə edən şəxslərdə təsadüf edilən xəstəlikdir.

-Kataraktanın əlamətləri nədi?

-Görmədə yavaş-yavaş azalma işığa həssaslıq, göz qamaşması, cüt görmə, oxuma çətinliyi rəngləri solğun görmək, eynək nömrələrinin tez-tez dəyişməsi bu xəstəliyin ilkin əlamətlərindəndi. Kataraktanın dərman və ya eynəklə müalicə etmək olmur. Kataraktanın kəskinləşməsinin qarşısını alan təsirli bir üsul yoxdur və meydana gəlmiş bir kataraktanın tək müalicəsi əməliyyatdır. Müasir texnikanın inkişafı ilə indiki vaxtda katarakta əməliyyatları iynəsiz, narkozsuz, ağrısız edilir. Xəstə elə həmin gün evə buraxılır. Katarakta əməliyyatında diqqət yetirilməsi lazım olan bəzi əhəmiyyətli ünsürlər vardır. Həkimin təcrübəsi və göz içinə qoyulan linzanın keyfiyyəti , əməliyyatın müvəffəqiyyətini birbaşa təsir edər. Keyfiyyətsiz edilən bir əməliyyat sonrasında gözdə infeksiya və fərqli fəsadlar inkişaf edə bilər. Bu vəziyyət qısa bir müddət sonra xəstənin ikinci dəfə katarakta olma riskini də özünə qaytarır.

-Gözdəkli zəifliyin qarşısını almaq üçün tətbiq edilən vasitələrdən biri də linzalardı. Bəzi mütəxəssislər linzaların göz üçün zərərli olduğunu deyir. Bəziləri isə tam əksinə. Siz necə düşünürsünüz?

- Görmə zəifliyinin aradan qaldırılmasında, göz rənginin dəyişdirilməsində, ya da kornea xəstəliklərinin müalicəsində dünyanın istənilən bucağında milyonlarla insan kontakt linza istifadəsindən faydalanıb.

-Nə zaman linzadan istifadə etmək olar?

-İlkin olaraq xəstə müayinə edilir. Daha sonra lens növü, dərəcəsi, döşəmə curve və diametri müəyyən edilir.Linzanın hərəkəti, tarazlığı müəyyənləşdirilir. Lens linzaların optik bölgəsi daha geniş olduğundan daha geniş bir görüş sahəsi təmin edər. Yüksək oksigen ötürmə qabiliyyətinə sahib olduğu üçün lens linzalardan daha çox istifadə edilir. Linzaların müxtəlif növləri var: planlı dəyişmə, gündəlik, Toric Lensler, gecə gözdə qala bilən, afaq (pediatrik) linzalar vardı.

-Linzaların saxlanma şəraiti necə olmalıdı?

-Gigiyenik təmizliyi qorumaq üçün lazım olan vəsaitlər hər zaman əlinizin altında olmalıdı. Linzaları götürməzdən əvvəl əllərinizi lanolin ehtiva etməyən sabunla yuyub yaxşıca qurulayın.

Qarışdırmamaq üçün təmizliyə hər zaman eyni lensten başlayın (sağ, ya da sol). Daha sonra linzaları ovucunuza qoyaraq üzərinə bir neçə damla məhlul tökün. İşarət barmağınızı irəli geri oynadaraq linzanın iki üzünü dırnağınız dəymədən yüngülcə ovalayın. Linzaları çıxardıqdan sonra təmizləməklə üzərindəki depozit təbəqəsi aradan qalxar. Onları təmizlədikdən sonra qurulanana qədər üzərinə məhlul damladın. Hər dəfə istifadədən sonra linzanı təmizləməklə onun üzərindən sıyrılan depozit və toz təbəqəsi, qıcıq və ya infeksiyaya səbəb olan mikroorqanizmlərin yox olmasını təmin edər. Daha sonra linzaları saxlama üz qabığındakı hissələrə yerləşdirin. Qabın qapağını yaxşıca bağladıqdan sonra ən azı dörd saat və ya bir gecə ona əl dəyməyin.

-Bu gün orta yaş, yaşlı təbəqə ilə yanaşı uşaqlar da göz zəifliyindən əziyyət çəkir...

-Bir çox əhəmiyyətli göz xəstəliyi kiçik yaşlarda ortaya çıxar. Ancaq erkən diaqnoz və doğru müalicə ilə müvəffəqiyyətli nəticələr əldə edilə bilər. Göz xəstəlikləri ilə əlaqədar məlumatın azlığından, valideynin laqeydliliyindən belə problemlər yaranır.

0-16 yaş qrupundakı uşaqların gözlərini qorumaq üçün 1 yaşadək onların gözləri müayinə edilmıəlidi. Məktəb illərində də azyaşlıların mütəmadi olaraq gözləri müayinə edilməlidi.

-Gözdəki yorğunluğu necə aradan qaldırmaq olar?

-Göz yorğunluğu olan kəslərdə ümumiyyətlə ana problem gözdəki bir sıra ağrılar, sulanma şikayətləri şəklində qarşımıza çıxır. Bəzən baş ağrısı ola bilir. Ümumiyyətlə göz yorğunluğu oxuyarkən, komputerdən istifadə edərkən ortaya çıxdığı üçün daha çox bu işlər əsnasında, bu şeyləri edərkən şəxslərdə müxtəlif şikayətlər ortaya çıxır. Məsələn, kitab oxuyarkən yuxumuzun gəlməsini normal qarşılayırıq. Əslində bu normal bir şey deyil. Bu müəyyən problemdən xəbər verir. Bu zaman problemin kökünü araşdırmaq lazımdır. Əslində yuxu gəlmə də göz yorğunluğunun əlamətidir. Göz yorğunluğu olduğu zaman qızartı yarana bilər. Ümumiyyətlə göz yorğunluğu hiss edilən zaman istirahət etmək lazımdır ki, göz dincəlsin. Göz yorğunluğu varsa şübhəsiz ki, müalicəyə keçmədən əvvəl səbəbini aramaq lazımdır.

-Göz yorğunluğu varsa ilkin olaraq hansı addımı atmaq lazımdı?

-Səbəblərini tapmaq üçün ətraflı bir göz müayinəsi ediləcək. Edildikdən sonra, həkim səbəbini tapdıqdan sonra müalicə etmək lazımdı. Sadalasaq, əvvəlcə hipermetropiya və ya astigmat şəklində bir göz qüsuru əhəmiyyətli təsirə malikdi. Çəpliklə əlaqədar olaraq da bizə müraciətlər daxil olur. Gözdəki quruluq da göz yorğunluğuna səbəb olan amillərdən biridi. Hansı ki, göz quruluğundan sonra daha ciddi problemlər ortaya çıxır. Bu da məsələn gözün görmə dərəcəsinin aşağı olması, tam görmürsə, gözümüzdə handikap varsa bir göz təzyiqi, retinlə əlaqədar bir problem ola bilər.

Nigar Məhərrəm

Olaylar.- 2014.- 21 fevral.- S.10.