Cənnətdən gələn
məktub
HEKAYƏ
Əvvəli ötən sayımızda
Bu gülməli və məzəli
hadisə isə heç yadımdan
çıxmaz. Bir dəfə yenə də
atam məni qonşudakı bir yas məclisinə
aparmışdı. Hüzür sahibi varlı hacı olduğundan
evin bütün
otaqları və artırması adamla dolu idi.
(Yoxsulların yas məclisində bir neçə
adamın iştirakına baxmayaraq, varlı məclislərində
adam əlindən tərpənmək olmur. Bu artıq bir ənənə
halını alıb və mənim fikrimcə çox
pis bir adətdir. Hər dəfə belə halla
qarşılaşanda mənim uşaq qəlbim
kövrəlirdi və bu hafizəmdə dərin
iz buraxırdı.) Məclisdə məruzə
etmək üçün (xalq
arasında buna “moüzə” deyirlər) Molla Nəxşibəndi adlı bir Axund dəvət olunmuşdu (Bu adın
mollanın həqiqi adı, yoxsa ki, ləqəbi olduğunu bilmirdim, hər
halda hamı onu bu adla
çağırırdı). Atamdan
soruşdum. Tarixçi olduğu üçün
şəriət tarixinə az-çox bələd
olan atam mənə məlumat
verdi ki, Əmir Teymur dövründə yaşayan
Xacə Bəhayəddin əl-Nəqşbəndi “Nəqşbəndiyə”
adlı bir təriqət
yaratmışdı. O dövrün bütün insanları Xacəyə böyük ehtiramla
yanaşırdılar. Əmir Teymur hətta
onun qəbri üzərində möhtəşəm
bir məqbərə ucaltmışdı.
Bu məqbərə bugünün
özündə belə Orta Asiya müsəlmanlarının sevimli ziyarət yeridir. Yerli dindarların dediyinə görə bu məqbərəni 3 dəfə ziyarət
etmək Məkkə ziyarətinə bərabər tutulur. Daşkənddə
yüksək dini təhsil almış və
bu müqəddəs məqbərəni bir neçə dəfə ziyarət etmiş Nəqşbəndi Peyğəmbərin
Məkkədəki acınacaqlı həyatından
danışır və dilindən məclisə ətir
saçılırdı. (Bunu mən
atamın ona diqqətlə
qulaq asmasından bilirdim.
Çünki, atam
boşboğazlığı sevmir, təkrar
eşidən kimi durub
məclisi tərk edirdi). Lakin özünü bütün mollalardan
ağıllı, çoxbilmiş sayan Ağabəy Axundun
uzun-uzadı danışması ilə razılaşa bilmir, onun sözlərinə
müdaxilə edib hətta bəzi məsələlərdə
onunla mübahisə etmək istəyirdi. Axund bir qurtum
çay içib
söhbətinə balaca ara
verən kimi Ağabəy kişi
söhbətin mövzusunu dəyişdirmək
istədi:
-Axund ağa, çoxdandır ki, bu sualın cavabını axtarıram.
Axund əlindəki stəkanı yerə qoyub Ağabəy kişiyə sarı dönüb dedi:
-Buyurun, buyurun.
- Niyə bizim cavanlar axışıb Rusiyaya gedirlər?
Ağabəy
kişi guya ki, böyük bir elmi sual
verdiyini və Axundun bu sualı aça bilməyəcəyini
bilirmiş kimi gah gözlərini onun
ağzına dikir, gah
da özündən razı kimi camaatı süzürdü.
Axund bu səviyyəsiz
sualdan bir anlıq duruxdu.
Camaatın çoxu kimi
mən də hiss etdim
ki, bu onun
xoşuna gəlmədi. Amma
sualı cavabsız da qoymaq
istəmədi:
-Bilirsiniz, uşaq anadan olandan sonra iki ildən az olmayaraq anasının südünü əmməlidir. Ana südünü əmdikcə ana məhəbbəti, Vətən məhəbbəti damla-damla uşağın qanına hopur. Amma indiki qadınların çoxu uşağı ana südündən məhrum edir və onları süni südlə qidalandırır. Ona görə də uşaq böyüyən kimi qaçır Rusiyaya ki, görsün anası Rusiyanın hansı fermasındadır.
Məclis əhli bu sözlərə qəh-qəh çəkib
güldülər. Nəqşibəndi isə qətiyyən gülmür, iti nəzərlərini
Ağabəy kişinin üzünə dikib sözlərinin ona
necə təsir etdiyini bilmək istəyirdi.
Biz hamımız bu
sözlərin Ağabəy kişi üçün ömürlük
bir ibrət dərsi olacağını düşündük.
Bir gün də eşitdik ki, kəndin
yuxarı başında qırxdır. Məclisi molla Ağabəy aparacaq.
Bəri başdan deyim
ki, bizim kənddə əksər
adamlar ləqəbləri ilə
tanınır. Bu ləqəblərin bir neçəsi ilə oxucuları
tanış etmək istəyirəm. Məsələn kəndin
məscidində gecələyən və tezdən azan verib camaatı namaza səsləyən Xeybərə “Xoruz Xeybər”, arvadların işinə
qarışan Əzizağa da “Qız
Əzizağa” ləqəbi ilə tanınır və s. Yazıq Ağabəy də məclisdə
çaşıb dini-şəriətdən bir
neçə kəlmə danışmışdı və olmuşdu “molla Ağabəy”.
Əslində bu ad
Ağabəy kişinin ürəyindən
idi. Xülasə “molla” keçib oturmuşdu yuxarı başda
və qabağında da çayla
xurma xümsdən və zəkatdan
danışırdı. Mən İslamın ən vacib və çətin sahəsi olan xüms-zəkat haqqında Ağabəyin haçan öyrəndiyinə təəccübləndim
və diqqətlə ona qulaq
asdım. O, ağzına gələni
danışırdı. Bu zaman
kəndimizin yuxarıda təsvir etdiyim avara cavanlarından biri
yanındakılara göz vurub
Ağabəy kişidən soruşdu:
-Molla əmi, ruh nədir?
Ağabəy kişi üzünü həmin
cavana çevirib:
-Necə yəni, ruh nədir, ruh elə ruhdur da.
Hamı diqqətini “molla”ya yönəltmişdi. Mən ruhun bir neçə cür, məsələn, mənəvi ruh, cismani ruh və s. haqqında eşitmişdim. Lakin bu haqda daha nə isə yeni bir söz eşidə biləcəyim marağı ilə bütün diqqətimi Ağabəy kişiyə yönəltmişdim. “Molla” isə vurnuxur və bu sualın cavabını verə bilmirdi. Bilsəniz Ağabəy kişi necə pərt oldu? Fikirləşdik ki, bu hesabla gərək o bir də camaat içinə çıxmaya. Lakin o, daha böyük şövqlə mollalığı davam etdirirdi. Ərəb dilindən əsla başı şıxmayan Ağabəy kişi “Yasin” surəsini Kiril əlifbası ilə dəftərçəsinə yazdırmış, boş vaxtlarında kənd qəbristanlığında durub “müştəri” gözləyirdi. Bu barədə onu qınayanlara isə belə cavab verərdi:
-Burda mənlik bir iş yoxdur. Bunlar tale, qismət məsələləridir. Yəqin belə olacağı qabaqcadan mənim alnıma yazılıb.
Coşqun nə qədər
çalışırdısa, atasını yolundan
döndərə bilmirdi. Ağabəy əmi
çox tərs, inadçı idi. Dediyindən dönmürdü.
Anası isə daha çox
qorxurdu. Çünki
Coşqunun sevdiyi
qızın ailəsi Ağabəy əminin nazıyla çox oynamaya bilərdi.
Həm də söhbət gəzirdi ki, Gültacı
kəndimizə qıraqdan gələn bir
müəllimə nişanlamaq istəyirlər.
Belə olarsa Coşqunun
halı necə olacaqdı?
Tam bu əsnada
dostları, Coşqunun özündən xəbərsiz
bir hiylə işlətmək fikrinə
düşdülər. Onlar Ağabəy kişini elə onun öz metodu ilə qorxudub yumşaltmağı qərara
aldılar. Dostlar Coşqunun
dərzilikdə xüsusi məharəti olan anasına bir mələk
paltarı tikdirdilər. Yaz
axşamlarının birində qəbristanlıqda gizlənib
cüməaxşamından qayıdan Ağabəy kişini gözləməyə
başladılar. Qəbristanlıq kənarına yetişəndə
Ağabəy kişinin qulağina
qəribə səslər gəldi. Ulayış,
çığırtı və daha
neçə-neçə qəribə səslər. Dostlar bu səsləri ona görə seçmişdilər ki, Ağabəy kişini buna hazırlasınlar. Qəfil
qarşısına çıxsaydılar o,
qorxar, xəstə ürəyi partlaya bilərdi. Az sonra bir “mələk” onun qarşısında peyda
oldu. Ağabəy əmi bunun
bir xəyal deyil, həqiqət
olduğunu bilincə duruxub
yerində qaldı. Dili, dodağı qurudu. Gözünü mələkdən
çəkmirdi. “Mələk” qabaqcadan əzbərlədiyi
sözləri xüsusi məharətlə
söyləməyə başladı.
-Ey bəni adəm!
Al bu məktubu. Bu məktub sənə cənnətdən gondərilib.
Oxu və içindəkilərə əməl et. Yoxsa əməllərin
heçə dönər, əzaba düçar olarsan, cənnətə
düşmək arzun da puça dönər.
Ağabəy
əmi əli titrəyə-titrəyə məktubu aldı,
kəkələdi, danışmağa
çalışdısa da, bacarmadı. Azca özünə gələndən sonra ordan
uzaqlaşdı. Həmin gecəni ilan sancan yatdı, amma
Ağabəy kişi yata bilmədi. Səhəri açıq gözlə açdı.
Məktubu açmağa uzun-uzadı tərəddüd
etdi, lakin mələyin qorxusu üstün gəldi. O məktubu
açdı, oxudu. Orada yazılmışdı
ki, “Ey bəni adəm Ağabəy kişi, sən nə
cürətlə Allahın istəyinə qarşı
çıxırsan? İki sevən gənci
bir birindən ayırmaqla məhv olmaqmı istəyirsən?
Bəs qorxmursanmı ki, biz səni qıl
körpüsündən keçərkən qır qazanın
yuvarladaq?!”
Ağabəy
kişini soyuq tər basdı. Bir az
özünə gəlsin deyə çay evinə yollandı.
Buradakıların əksəriyyətinin isə
bu plandan xəbəri vardı. Axşama doğru Ağabəy
kişi tamamilə yumşaldı, əvvəlki
ötkəmliyindən əsər-əlamət
qalmamışdı. Coşqun atasının
yumşalmasını eşitdikcə buna təəccübləndi.
Anası ona əsil əhvalatı bildirəndən
sonra o dostlarına təşəkkür etdi. Ağabəy
kişi isə hər gün çay evinə
gələr lovğalanıb deyərdi:
-Siz məni avam
hesab edib fanatik deyirdiniz, amma hansınızın gözünə mələk
görsənib?
Bir neçə gündən sonra Coşqun Gültacla evlənib xoşbəxt oldu, Ağabəy kişi isə
uzun müddət bu hiylədən xəbərsiz yaşadı.
Yeqzar Cəfərli
Olaylar.- 2014.- 4 mart.- S.13.