Diaspor tarixində yadda qalan görüşlər

Azərbaycanın diaspor hərəkatının formalaşmasında müstəsna xidmətləri olan ümummilli lider Heydər Əliyevin bu sahəyə göstərdiyi diqqət və qayğı onun dövlət başçısı olduğu dövrdə xarici ölkələrə səfərləri zamanı da özünü açıq şəkildə büruzə verirdi. Ümummlli lider səfər etdiyi hər bir ölkədə vaxtının məhdud olmasına baxmayaraq orada yaşayan soydaşlarımız, diaspor təşkilatları rəhbərləri ilə görüşür, həmin ölkədə yaşayan azərbaycanlıların problemləri ilə maraqlanır, cəmiyyət və təşkilat rəhbərlərinə müvafiq taşırıq-tövsiyyələrini verirdi.

Belə görüşlərdən biri 1995-ci il, yanvarın 29-da Heydər Əliyevin İsveç Federasiyasına səfəri zamanı baş tutdu. Səfər çərçivəsində Bern şəhərində İsveçrədə yaşayan soydaşlarımızla görüşən Heydər Əliyev onların qarşısında çıxış edərək öz tapşırıq və tövsiyyələrini verib: “İndi, müstəqil dövlətimizin olduğu bir vaxtda biz azərbaycanlılar həm dövlətimizin bu günü və gələcəyi haqqında, həm dünyada yaşayan bütün azərbaycanlılar barəsində düşünməliyik. Odur ki, məni bir azərbaycanlı kimi, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti kimi, şübhəsiz, hər bir ölkədə yaşayan azərbaycanlı, onun həyatı, yaşayışı, vəziyyəti, durumu maraqlandırır. Ona görə də sizə suallar verdim və çox məmnun oldum ki, İsveçrədə yaşayan azərbaycanlıların güzəranı yaxşıdır, burada yaşamaq, işləmək üçün şəraitiniz var. İstərdim ki, Avropada, ümumən dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan azərbaycanlıların hamısı ilk növbədə yüksək təhsilə, mədəniyyətə, yaxşı sənətə malik olsun, özləri üçün belə, indikindən də yaxşı şərait yarada bilsin. Mən istəyirəm ki, azərbaycanlılar harada yaşayırlar yaşasınlar, əhalinin, cəmiyyətin aşağı təbəqəsində, orta təbəqəsində yox, yüksək təbəqəsində olsunlar, bu, mənim istəyim, arzumdur. Qoy hər yerdə Azərbaycanın diasporu olsun, lobbisi olsun”. Heydər Əliyev məmnun olduğunu bildirmişdi ki, İsveçrədə azərbaycanlıların cəmiyyəti, lobbisi var. Azərbaycanın dayağı var. Ona görə də burada yaşayın, işləyin, amma Vətən həmişə qəlbinizdə olsun, onu unutmayın”.

Həmin ilin oktyabrın 25-də Birləşmiş Ştatlara səfər edən Heydər Əliyev okeanın o tayında da soydaşlarımızla maraqlanır, onlarla görüş keçirir. ABŞ-da yaşayan azərbaycanlı icmasının nümayəndələri ilə Türk evində baş tutan həmin görüşdə ümummilli lider soydaşlarımız qarşısında çıxış edir: “Nyu-Yorka gəldiyim gün bildirdilər ki, Amerikada və Türkiyədə yaşayan bacı və qardaşlarımız, habelə Azərbaycanla bağlı olan adamlar mənimlə görüşmək istəyirlər. Mən sizin görüşünüzə gəlmişəm. Sizə Azərbaycandan səmimi salamlar gətirmişəm, xalqımızın hörmət və ehtiramını çatdırıram. Sizi ürəkdən salamlayıram və hamınıza hər kəsin yaşadığı və çalışdığı yerdə uğurlar, səadət və xoşbəxtlik diləyirəm. Azərbaycan müstəqil dövlətdir və müstəqil dövlət kimi dünyanın hər bir ölkəsi ilə sərbəst əlaqələr qurur. Biz Azərbaycanda müstəqil dövlət kimi yaşayaraq, eyni zamanda, dünyada yaşayan bütün azərbaycanlılar, bütün türklər haqqında düşünürük. Hamımız bir millətik. Hamımız bir kökə məxsus xalqıq. Azərbaycanda yaşayanların, Azərbaycandan gəlib burada, Amerikada, Türkiyədə, İngiltərədə və digər ölkələrdə yaşayanların hamısı birdir. Bilirsiniz ki, indi biz Azərbaycanda ağır bir dövr, keçid dövrünü yaşayırıq. Öz problemlərimiz çoxdur. Buna baxmayaraq respublikamızdan kənarda yaşayan soydaşlarımız haqqında daim düşünürük, onların həyatı ilə həmişə maraqlanmağa çalışırıq və soydaşlarımıza qayğımızı, hörmətimizi göstərmək istəyirik. Ona görə də sizinlə bu görüşüm mənim üçün çox əzizdir. Mən çox məmnunam ki, sizin hər biriniz bu gün, bu axşam evinizdən ayrılıb buraya gəlmisiniz. Burada həm bir-birinizlə - yəqin ki, mən savab iş görmüşəm ki, siz burada bir-birinizlə görüşürsünüz, - həm də mənimlə, Azərbaycandan gələn nümayəndələrlə görüşürsünüz. Mən bundan çox məmnunam”. Heydər Əliyevin xaricdə yaşayan azərbaycanlılar və diaspor rəhbərləri ilə daha bir görüşü 1996-cı il, aprel ayının 24-də Norveçdə baş tutub. Bu ölkəyə səfəri çərçivəsində ümummilli lider Norveçdəki Azərbaycan Diasporunun nümayəndələri ilə görüşüb. Görüşdə Heydər Əliyev soydaşlarımız qarşısında çıxış edib: “Mən buraya səfərə hazırlaşanda da maraqlandım ki, Norveçdə nə qədər azərbaycanlı yaşayır. Bu barədə məlumat verdilər və bildirdilər ki, Azərbaycan-Norveç Cəmiyyəti yaradılıb, ona da Rəhimov rəhbərlik edir. Buna görə də mən onu bizim nümayəndə heyətinin tərkibinə daxil edib buraya gətirmişəm”. Heydər Əliyev diaspor rəhbərləri ilə görüşdə hər zaman onları Dağlıq Qarabağ probleminin dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasında fəal olmağa çağırırdı: “Qarşımızda çox çətinliklər olub, ağır problemlərlə rastlaşmışıq. Xalqımız, millətimiz, dövlətimiz üçün ən ağır problem Ermənistanın Azərbaycana etdiyi hərbi təcavüzdür. Bilirsiniz ki, bu təcavüz nəticəsində Azərbaycanın ərazisinin 20 faizi işğal edilmişdir, həmin ərazilərdən bir milyondan artıq bacı-qardaşlarımız didərgin düşüblər. İşğal olunmuş torpaqlarda hər şey -şəhərlər, qəsəbələr, kəndlər, evlər, məktəblər, xəstəxanalar, tarixi abidələr dağılıb, yerlə-yeksan edilibdir. Təcavüz nəticəsində çox itkilər, şəhidlər vermişik, çoxları xəsarət alıblar. Bunlar hamısı xalqımızın başına gələn bəlalardır. İki ildir ki, mayın 12-də iki il tamam olacaq - biz atəşi dayandırmışıq və beynəlxalq təşkilatların, böyük dövlətlərin vasitəçiliyi ilə Ermənistanla apardığımız danışıqlar nəticəsində atəşkəs haqqında saziş əldə etmişik və ona da riayət edirik. Müharibə, döyüşlər gedib, itkilər vermişik, qan tökülüb, lakin bunların bir nəticəsi olmayıb. Belə qənaətə gəlmişik ki, bu məsələnin sülh yolu ilə həll olması bizim üçün daha əlverişlidir. Ona görə də iki ildir atəşkəs rejimilə yaşayırıq və sülhə nail olmaq üçün bu iki il ərzində dünyanın bütün imkanlarından istifadə edərək danışıqlar aparırıq. Həm Birləşmiş Millətlər Təşkilatının, həm ATƏT-in və onun Minsk qrupunun, böyük dövlətlərin - Amerika Birləşmiş Ştatlarının, Rusiyanın, Türkiyənin, başqa dövlətlərin, digər beynəlxalq təşkilatların imkanları hərəkətə gətirilib, bu işə cəlb olunubdur. Ancaq təəssüf ki, istənilən nəticə əldə edilməyibdi. Hər bir azərbaycanlı bilməli və hazır olmalıdır ki, əgər bizim bütün bu cəhdlərimiz nəticə verməsə, nəyin bahasına olur-olsun, - canımızın, qanımızın bahasına da olsa, - işğal olunmuş torpaqlarımızı azad etməli, Azərbaycanın sərhədlərinin toxunulmazlığını, ərazi bütövlüyünü təmin etməliyik. Bu, qarşımızda duran vəzifədir və biz onu nəyin bahasına olur-olsun yerinə yetirəcəyik”.

1996-cı il, iyulun 1-də isə Heydər Əliyev Almaniyadakı Azərbaycan Diasporunun nümayəndələri ilə görüşüb və onlar qarşısında çıxış edib: “

1997-ci il, avqustun 27-də isə ümummilli liderin Polşada yaşayan azərbaycanlılarla görüşü keçirilir: “Mən çox məmnunam ki, azərbaycanlılar başqa ölkələrdə yaşayarkən artıq öz vətənləri haqqında düşünürlər və ona xidmət etməyə çalışırlar. Öz Vətəninə, yəni müstəqil Azərbaycan Respublikasına kiçik bir xidmət edən hər bir soydaşımızı biz Azərbaycanda çox böyük hörmətlə qarşılamağa hazırıq. Çünki indi Azərbaycan müstəqil dövlət kimi bir çox problemlərlə rastlaşır”. Heydər Əliyevv həmin görüş zamanı soydaşlarımızı birliyə səsləyib: “Polşada yaşayan azərbaycanlılar, əlbəttə, yaxşı olar ki, birləşsinlər, bir olsunlar, bir-birinə yardım, kömək etsinlər, eyni zamanda, Azərbaycanın həqiqətlərini Polşa ictimaiyyətinə çatdırsınlar. 2002-ci il, iyun ayının 9-da Rusiya Federasiyasına işgüzar səfər zamanı ümummilli lider bu ölkədəki diaspor rəhbərləri ilə görüşür: “Bu gərgin proqramda mən əvvəlcədən də xəbərdarlıq etmişdim ki, diasporun nümayəndələri ilə görüşüm mənim üçün çox vacibdir, çox zəruridir. Şadam ki, belə bir görüş indi keçir. Mən sizi dinlədim. Sizin sözlərinizdən, ifadələrinizdən anladım ki, Sankt-Peterburqdakı Azərbaycan diasporu, ümumən, sağlam əhval-ruhiyyədədir. Azərbaycan millətinin, xalqının adını uca tutur və burada azərbaycanlılar bir-birləri ilə, ümumən, yaxşı əlaqədədirlər və təbiidir ki, bu əlaqələr də buradakı hər bir azərbaycanlının normal yaşaması, işləməsi, öz ailəsini təmin etməsi üçün imkanlar yaradır. İndi ölkəmizdən kənarda yaşayan azərbaycanlılar az deyildir. Bilirsiniz ki, biz Dünya Azərbaycanlılarının I qurultayını keçirdik və çox böyük məlumatlar aldıq. İlk dəfə olaraq dünya azərbaycanlılarının nümayəndələri - dünyanın hər yerindən olması da, bir çox ölkələrdən, - Azərbaycana doğma torpağa toplaşdılar, bir-birləri ilə görüşdülər, tanış oldular, əlaqələr qurdular və Vətənin bugünkü gününü gördülər. Ümid edirəm ki, mənəvi cəhətdən daha da zənginləşərək, öz yaşadıqları yerlərə döndülər. Bu, bizim ilk addımımızdır. Mən etiraf edirəm ki, biz bir çox işlərlə məşğul olduğumuza görə, vaxtilə bu məsələyə lazımi qədər fakir verə bilməmişik. Ancaq dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi, birliyi bizim millətimiz, xalqımız üçün çox vacibdir”

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir

Olaylar.- 2014.- 22 may.- S.15.