Cümhuriyyətdən başlanmış müstəqillik

 

1991-ci ildə müstəqilliyi elan etmək çətin bir məsələ deyildi. Çünki bu, tarixi zərurətdən irəli gəlmiş bir hadisə idi. SSRİ dağılırdı, istəsən də, istəməsən də, sən öz respublikanın aqibətini müəyyən etməli idin. Burada da müstəqillikdən başqa yol yox idi. Amma bu müstəqilliyi qoruyub saxlamaq, o müstəqilliyi əldə etməkdən qat-qat çətin idi.

 

Heydər ƏLİYEV

 

Azərbaycan xalqının ümummilli lideri

 

Çoxəsrlik dövlətçilik tariximizdə mühüm yer tutan, onun parlaq və şərəfli səhifəsini təşkil edən Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 1918-1920-ci illərdə,  cəmi 23 ay fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, Azərbaycan xalqı, 28 may Respublika Gününü hər il dövlət bayramı kimi qeyd edir. Bu il Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaradılmasından 96 il keçir.

 

1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Milli Şurasının qərarı ilə İstiqlal Bəyannaməsi qəbul edilmiş və bütün dünya dövlətlərinə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaradıldığı elan edilmişdir. Həmin gündən respublikanın dünya dövlətləri tərəfindən tanıdılmasına böyük səy göstərilmişdir. Belə ki, demokratik dövlət quruculuğu, iqtisadiyyat, təhsil, ordu, mədəniyyət və beynəlxalq əməkdaşlıq sahəsində uğurlu nailiyyətlər əldə edilmişdir. 1918-ci il noyabrın 1-də Hərbi Nazirliyin yaradılması ilə vahid, sistemləşdirilmiş ordunun əsası qoyuldu. Xalq Cümhuriyyətinin yaşaması üçün ilk öncə milli ordunun olması vacib idi. Azərbaycan həm bolşeviklərə, həm erməni-daşnaklara, həm də denikinçilərə qarşı mübarizə aparırdı. Bu mübarizəni uğurlu davam etdirmək üçün 1919-cu il martın 28-də Hərbi Nazirliyin Baş Qərargahının nəzdində kəşfiyyat və əks-kəşfiyyat bölməsi yaradılmışdır.

Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ölkədəki hərbi vəziyyəti nəzarətdə saxlamaq, düşmənin mümkün təxribat-pozuculuq fəaliyyətinin qarşısını almaq məqsədilə 1919-cu il iyunun 11-də Azərbaycanın bütün ərazisində hərbi vəziyyət elan etdi və Əksinqilab ilə Mübarizə Təşkilatının yaradılması barədə qərar qəbul olundu. Bu qurum indiki milli təhlükəsizlik orqanlarının sələfi kimi üzərinə düşən bütün vəzifələrinin öhdəsindən layiqincə və müvəffəqiyyətlə gəlməyə çalışırdı.

Müsəlman Şərqinə ilk dəfə Cümhuriyyət məfhumunu və məfkurəsini Azərbaycan xalqı gətirdi. Lakin cümhuriyyətin 1920-ci ildə süqut etməsi ilə ilk xüsusi xidmət orqanlarının da fəaliyyətinə son qoyuldu. Xalq Cümhuriyyətinin zaman baxımından çox az fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xalqın qəlbində azadlıq hisləri dərin izlər buraxdı.

Sovet hakimiyyəti qurulduğu ilk günlərdən sonra bolşevik rejimi milli ruhlu şəxsiyyətlərin, elm xadimlərinin «soyqırımı» üçün əlindən gələni əsirgəmirdi. Lakin XX əsrin 20-30-cu illərindən başlayaraq 50-ci illərə qədər davam edən təzyiqlər, təqiblər, sürgünlər, edamlar milli azadlıq təfəkkürünü boğa bilmədi. Sovetlər rejimi Azərbaycanda milli ruhlu ziyaliları, fikir sahiblərinin olmasını istəmir, cəmiyyəti tamamilə yad ideologiyanın təsiri altına salmağa çalışırdı.  

XX əsrin 50-cı illərindən başlayaraq Azərbaycan özünün tarixi-siyasi inkişafında yeni mərhələyə qədəm qoydu. Təbii ki, bu tərəqqi ümummilli lider  Heydər Əliyevin adı ilə sıx bağlı idi. Həmin dövrdən etibarən ulu öndərin dövlət təhlükəsizlik orqanlarında uğurlu yüksəlişi, sədri təyin edilməsi və nəhayət 1969-cu ildə Azərbaycanın rəhbəri seçilməsi milli ideologiyanın, ana dilinin yenidən bərpası, milli azadlıq təfəkkürünün qayıdışı üçün əsaslı zəmin yaratdı. Dahi şəxsiyyət Heydər Əliyevin uzaqgörənliyi, fenomenal idarəçilik və təşkilatçılıq qabiliyyəti sayəsində keçmiş sovet respublikaları arasında geridə qalmış Azərbaycan qısa müddət ərzində bütün həyati əhəmiyyətli istiqamətlərdə böyük sıçrayışla keçmiş SSSR-nin ən inkişaf etmiş ölkələrindən birinə çevrildi. Bu eyni zamanda, xalqın milli-mənəvi dəyərlərinin qorunmasında, tarixinin, dilinin, təhsilinin, mədəniyyətinin və digər sahələrin yüksəlişində özünü büruzə verdi. 

Fenomenal şəxsiyyət – Heydər Əliyevin dövlətçilik siyasəti nəticəsində təhlükəsizlik orqanlarının milliləşdirilməsi, bu strukturlar üçün kadrların seçilib püxtələşdirilərək, mühüm fəaliyyət sahələrinə rəhbər vəzifələrə təyin olunması ilə gələcək müstəqil dövlətin milli təhlükəsizlik strukturu üçün potensial yaradılmışdır.

Nəhayət, 70 illik fasilədən sonra Azərbaycan özünün dövlət müstəqilliyini bərpa etdi. Xalq Cümhuriyyətinin ideyalarını davam etdirərək bu tarixi varislik üzərində yeni müstəqil Azərbaycan Respublikası yaradıldı və 1991-ci il oktyabrın 18-də Azərbaycan Respublikasının müstəqillik Aktı qəbul olundu.

Lakin bundan sonra respublikada hərc-mərclik, özbaşınalıq, xaos başlandı və o zamankı ölkə rəhbərliyinin səriştəsizliyi ölkəni real parçalanma təhlükəsi qarşısında qoydu. Bir tərəfdən, Ermənistanın yeritdiyi işğalçılıq, dövlət terroru və təcavüzakar separatçılıq siyasəti və bunun nəticəsində bir milyondan artıq  soydaşımızın öz dədə-baba yurdundan qovularaq qaçqın və məcburi köçkün vəziyyətinə düşməsi, digər tərəfdən vətəndaş müharibəsi faciəsinin astanasında dayanmış Azərbaycanda bu cür mürəkkəb və çıxılmaz vəziyyətdə xalqın təkidli və israrlı tələbi ilə dahi şəxsiyyət Heydər Əliyevin respublika rəhbərliyinə gəlişi oldu. Xalqın Heydər Əliyevi seçməsinin əsası vardı. XX əsr Azərbaycan tarixi əslində Heydər Əliyev tərəfindən yazılmış tarixidir. Etnik varlığımızı qoruyub saxlayan milli ideologiya və milli təhlükəsizliyimizin də memarı Heydər Əliyevdir. Heydər Əliyev deyirdi: “Mən həyatım, bütün fəaliyyətin dövründə ancaq xalq üçün, insanlar üçün düşünmüşəm, xalq üçün yaşamışam, insanlar üçün yaşamışam”.

Xalqın lideri tez bir zamanda atəşkəsə nail oldu, başıpozuq quldur dəstələrinin qanunsuz əməllərinə son qoydu, respublikanın təbii sərvətlərinin dağıdılmasının qarşısını aldı, nizami ordu, demokratik, hüquqi, sivil və dünyəvi dövlət quruculuğuna, iqtisadi və siyasi islahatlara başladı. Atəşkəs imzalandıqdan, ictimai-siyasi sabitlik bərqərar olduqdan sonra ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən strateji neft-qaz və nəqliyyat müqavilələrin imzalanması ilə Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə geo-strateji əhəmiyyəti daha da yüksəldi. Respublika Qərb-Şərq və Şimal-Cənub arasında tranzit ölkə kimi diqqəti daha çox cəlb etməyə başladı.

Bu təməllər əsasında qazanılan uğurlar bu gün Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən inamla və məqsədyönlü şəkildə davam etdirilir. Ulu öndərin başladığı milli dövlət quruculuğu prosesinin Prezident İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilməsi nəticəsində Azərbaycan hazırda regionun lider ölkəsinə çevrilib. İqtisadi, sosial, mədəni və sair sahələrdə aparılan isla­hat­lar beynəlxalq səviyyədə yüksək qiymətlən­dirilir. Azərbaycan bu gün dünya dövlət­ləri ilə qarşı­lıq­lı faydalı əməkdaşlıq əlaqələri qurur.

“Qlobal Rəqabət Qabiliyyəti İndeksi 2013-2014” hesabatına əsasən, rəqabət qabiliyyəti səviyyəsinə görə Azərbyacan 39-cu, MDB-də 1-ci olmuş, ölkəmiz ilk dəfə dünyanın “yuxarı orta gəlirli” və “yüksək insan inkişaflı” ölkələr qrupuna daxil olmuşdur. Nüfuzlu reytinq agentliklərinin hamısı Azərbaycana investisiya kredit reytinqi vermiş və Azərbaycan Qafqaz ölkələri arasında investisiya reytinqinə malik yeganə ölkə olmuşdur.

Bu yönümdə əsas qarant olan sabitlik və təhlükəsizliyin etibarlı qorunmasında milli təhlükəsizlik orqanlarının öz layiqli rolu və xidmətləri vardır. Azərbaycan Respublikasında milli təhlükəsizlik təminatı prosesi məqsədyönlü və dönməz xarakter daşıyır. Azərbaycan regional və beynəl­xalq təhlükəsizlik sisteminin qurulmasında, beynəlxalq terrorizmə qarşı mübari­zədə fəal iştirak edir. Dövlətimiz və müstəqilliyimiz möhkəmlənir, Azərbaycan qüdrətlənir.

 

Tural QULİYEV

 

Olaylar.- 2014.- 28-29 may.- S.10.