“Diaspora Azərbaycan mədəniyyətinin

və siyasətinin daşıyıcısı olmalıdır”

Xəzri Elxanoğlu: “Güclü diaspora yalnız bizim

üçün deyil, övladlarımız üçün də lazımdır”

Son illər gənclərin diaspor həyatında iştirak imkanları, onların potensialından səmərəli şəkildə istifadə tendensiyası müşahidə edilməkdədir. Xüsusilə, bu prosesdə xarici ölkələrdə təhsil alan bacarıqlı gənclər öndə gedir. Bu kimi gənclərin ictimai fəallığı, təşkilatçılıq qabiliyyəti diaspor təşkilatları tərəfindən yüksək dəyərləndirilir və onlar diaspor fəaliyyətinə cəlb edilirlər. Belə gənclərdən biri də Ukraynada təhsil alan, Yeni Nəfəs Hərəkatı, eləcə də Azərbaycan-Slavyan Gənclər Assosiasiyasının Ukrayna nümayəndəliyinin rəhbəri Xəzri Elxanoğludur. Xəzri Elxanoğlu “OLAYLAR”-a verdiyi müsahibədə Ukraynada təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin fəallığı, bu ölkədəki Azərbaycan diasporunun vəziyyətindən danışıb.

-Xəzri bəy, bir gənc olaraq Ukraynada təhsil almaqla yanaşı ictimai işlə də məşğulsunuz. Ümumilikdə Ukraynada təhsil alan azərbaycanlı gənclər ictimai işlərdə, diaspor fəaliyyətində nə dərəcədə aktivdirlər?

-Mən altı ildən artıqdır ki, Ukraynada ictimai fəaliyyətlə məşğulam. Bu gün statistikaya görə, Ukrayna unveristetlərində yeddi min civarında azərbaycanlı tələbə təhsil almaqdadır. Ancaq, təhsil alan tələbələrin təqribən əlli nəfəri aktiv, dörd-beş yüz nəfəri qeyri-aktiv ictimai fəaliyyətlə məşğuldur. Artıq son zamanlarda Azərbaycan dövlətinin qayğısı nəticəsində, bu ölkədəki səfirliyimizin, diaspor təşkilatımızın və Ukraynada fəaliyyət göstərən digər QHT-lərin yardımı ilə gənclərimizi ictimai işə yönləndirmək üçün işlər aparılır.

-Bəs diaspor təşkilatları gənclərimizin potensialından nə dərəcədə səmərəli istifadə edirlər?

-Bu günkü gənclik, təbii ki Ukraynada təməlli yaşayanlar, gələcək diasporanın üzvləridir. Buna görə də, gənclərlə iş əsas götürülməlidir. Gənclərin keçirdikləri tədbirlərə və planlaşdırdıqları layihələrə istər mənəvi, istərsə də maddi olaraq dəstək verilməlidir. Bu gün diaspor deyəndə biz gənclər bu ölkədəki bir neçə iş adamı və bir neçə ziyalıları nəzərdə tuturuq. Dörd–beş il əvvəl diaspor təşkilatında gənclər demək olar ki, yox idi. Bu da passiv diaspora işi ilə bağlı idi. Hətta diaspor təşkilatının nəzdində gənclər departamenti fəaliyyət göstərmirdi. Heç buna aktiv diaspor nümayəndələri tərəfindən diqqət də ayrılmırdı. Ancaq indi bu prosesin formalaşmasını və gənclərin diaspor fəaliyyətində mühüm yer almasını vacib bilən bir sıra ziyalılar dövlətimizin gənclər siyasətinin də böyük təsiri ilə, gənclərlə işləməyə maraq göstərirlər. Biz ziyalıarımızla birgə diaspora işində gələcəkdə fəal olmaq üçün Ümumukrayna Azərbaycanli Gənclər Təşkilati (ÜAGT) -ni formalaşdırırıq. ÜAGT Ukraynada fəaliyyət göstərən başqa təşkilat və nümayəndəliklərlə birgə tədbirlər keçirir. Ancaq ÜAGT gələcəkdə sadəcə Azərbaycan QHT–ləri ilə yox, yerli QHT-lər, partiyaların gənclər qolları və hətta dövlət qurumları ilə də əməkdaşlıq etməyi qarşısına məqsəd qoyub.

Demək olar ki, əksər politoloqlar bildirirlər ki, Ukraynada baş vermiş məlum proseslərdən sonra bu ölkədə demokratiya və iqtisadiyyat müsbət yöndə irəliləyəcək. Bu sabit irəliləyiş beş–on il gedərsə bu günki intellektli və ictimai işlərdə aktiv rol oynayan Ukrayna gəncliyi gələcək dövlət strukturlarında mühüm postlar tutacaqlar. Bu da azsaylı xalqlar kimi bizim diaspor üzvlərindən kiməsə imkan yaradacaq ki, dövlətdə təmsil olunsun və Ukrayna vətəndaşı olan bir məmur kimi yeri gələndə Azərbaycan maraqlarını müdafiə etsin. Bunun üçün də, indidən işlərimizi elə qurmalıyıq ki, onlar üçün azərbaycanlı gənclərlə birgə işləmək maraqlı olsun. Mənim burada sədri olduğum Yeni Nəfəs Hərəkatı Ukrayna və Şərqi Avropa Nümayəndəliyi, Azərbaycan Slavyan Gənclər Assosiasiyası Ukrayna Təmsilçiliyi, eyni zamanda Ukraynada yaşayan fəal diasporaçı, gənc ziyalılarımızdan olan Hikmət Cavadovun sədri olduğu Ukrayna Azərbaycanlıları Birləşmiş Diasporu bu işdə fəal iştirak etməkdədir. Bu il Səfirliyimizin iştirakı, UABD ilə birgə ÜAGT və YNH Ukrayna və Şərqi Avropa Nümayəndəliyinin təşkilatçılığı ilə Ukraynanın üç universitetində Azərbaycan mədəniyyət mərkəzinin açılışı olub. Artıq ÜAGT–nin sədr müavini, nümayəndəliyimizin də icraçı direktoru olan gənc hüquqşunas İsgəndər Zamanov daha iki universitetdə Azərbaycan mərkəzinin açılışı üçün həmin təhsil ocaqları ilə danışıq aparıb. İnanıram ki, bu proseslər müsbət nəticələnəcək və gənclərimiz Ukrayna cəmiyyətinə inteqrasiya prosesində diasporamıza yaxından dəstək verəcəklər.

-Siz Yeni Nəfəs Hərəkatı və ASGA-nın Ukrayna nümayəndəliyinin rəhbərisiniz. Hər iki təşkilatı idarə etmək bir qədər çətin deyilmi?

- Demək olar ki, bu haqqda hər an mən fikirləşirəm. İki təşkilatı idarə etmək çox çətindir. Həm də, hər iki təşkilat fərqli istiqamətli təşkilatlardır.

Düzdür, Azərbaycan-Slavyan Gənclər Assosiasiyası (ASGA) Ukraynada artıq bir həftədir ki, fəaliyyət göstərir. Amma gələcəkdə gerçəkləşdirmək istədiyimiz layihələrimiz artıq təsdiqlənib və bununla bağlı Ukraynada yerli QHT–lər, universitetlərlə birlikdə tədbirlərin keçirilməsi ilə bağlı görüşlər aparılır, məsul şəxslərdən razılıq alınır. Yeni Nəfəs Hərəkatı (YNH) isə artıq 1 ildir ki, fəaliyyət göstərir. Nümayəndəliyin komandasını formalaşdırmışıq. Eyni zamanda bir sıra qonşu ölkələrdə də fəaliyyət göstərmək haqqında düşünürük. 2015 –ci il hər iki nümayəndəlik üçün müsbət yöndə uğurlu il olacağını düşünürəm. Mənim və komandamız üçün isə həddindən artıq gərgin il olacaq. YNH–ı və ASGA Azərbaycan dövlətini və mədəniyyətini müsbət yöndə Ukraynada təbliğ etməyi öz qarşısına məqsəd qoyub. Hər iki təşkilatın bir ideyası var- Azərbaycançılıq, dövlətçilik və milli dəyərlər. Bu da çətin olduğu qədər şərəfli işdir. Azərbaycanın adını daha da yüksəltmək, nüfuzunu artırmaq üçün görəcəyimiz iş bizə sadəcə zövq verir. Ən əsası şərəflə vətənə xidmət etməkdir.

-Yaxın vaxtlarda Ukraynada təşkilat olaraq hansı layihə və ya tədbirlər keçirməyi düşünürsünüz?

-Nəzərdə tutduğumuz layihələr çoxdur. Bir il əvvəl YNH olaraq Ukraynada 3 körpələr evində görüşlər keçirmişik. Maydan hərəkatının sonucunda Krımda baş verənlərlə bağlı onlarla Krım türkləri və ukraynalılar Krımdan köçmək məcburiyyətində qaldılar. Biz də onlar üçün edə bildiyimiz qədər geyim və ərzaqdan ibarət yardım apardıq. Eyni zamanda ilk dəfə Novruz Bayramını ukraynalı və Türk gənclərlə birgə təşkil etdik. Ukrayna Tələbə Gənclərin təşkil etdiyi futbol üzrə turnirdə diasporamızın yardımı ilə iştirak etdik. Hazırda Kobra idman klubu ilə bağlı işlərimiz yekunlaşmaqdadır. Gələn il üçün bundan daha çox və daha genişmiqyaslı layihələr planlaşdırmışıq. Bu layihələr haqqında istər ASGA, istərsə də, YNH sədrinə məlumatlar verilib.

-Bu gün Ukraynada Azərbaycan diasporunun durumunu necə dəyərləndirirsiniz?

-Bunun haqqında mətbuata çox informasiyalar verilib..Dnepr-Qarabağ oyunundan qayıdan jurnalistlərimiz də bununla bağlı yazmışdılar.

Əfsuslar olsun ki, yazılanların demək olar ki, əksəriyyəti həqiqəti əks etdirməkdədir. Biz gənclər olaraq təbii ki, diaspor işinə təcrübəli ziyalıların yanında müdaxilə etmək istəmirik. Çünki, onların bildikləri bizdən dəfələrlə çoxdur. Ancaq atalarımızın bir sözü var. “El bir olsa dağ oynadar yerindən” Bir də praktika var. Yumruqla vurulan zərbə açıq əllə vurulan sillədən daha təsirli olur. Güclü diaspora yalnız bizim üçün deyil, övladlarımız üçün də lazımdır. Diaspora Azərbaycan mədəniyyətinin və siyasətinin daşıyıcısı olmalıdır. Amma fəaliyyəti yalnız həmin ölkə daxilində olmalıdır. Eyni zamanda bu ölkədə yaşayan azərbaycanlıların maraqlarını qorumalıdır. Şəxsi maraqları yox. Bir də diaspora qurulanda fərdlər üçün yox, ümumi, orada yaşayanlar üçün formalaşmalı və hər bir kəs bu diasporanın yaşaması, güclənməsi üçün maraqlı olmalıdır.

- Ukraynada təhsil alan bir gənc kimi necə düşünürsünüz, diaspor təşkilatlarını bir araya gətirmək üçün hansı zəruri addımları atmaq lazımdır?

-Ukraynada Azərbaycan təşkilatı olaraq yüz dənə də nümayəndəlik yaratmaq mümkündür. Çünki yaradılmış nümayəndəlik təşkilat və Azərbaycanın dövlət maraqları üçün fəaliyyət göstərir. Amma diaspor fərqlidir. Diasporanın nə olduğunu bilməyən dostlarımız hərdən deyirlər ki, iki hətta, üç diaspor təşkilatının olmasının nəyi pisdir ki? Əgər elə olsaydı ermənilər və yəhudilər yüz adda diaspor təşkilatı yaradardılar. Bu absurd fikirdir. Bizim nəyimiz ermənidən əskikdir ki ,onlar artıq lobbi formalaşdırıblar, biz isə hələ vahid diaspora formalaşdıra bilməmişik. Mənə elə gəlir ki, vahid diasporanın olmamasının başlıca səbəblərindən biri də iş adamlarımızla diaspor nümayəndələrimizin birgə işləməməsidir. Bu gün hər kəsə məlumdur ki, Ermənistan dövlətinin büdcəsinin demək olar ki, yarısını erməni lobbisinin verdiyi pullar təşkil edir. Təssəvvür edin ki, onların lobbi təşkilatlarının büdcəsi var və dövlətin tənəzzül etməməsi üçün dövlət büdcəsinə pul ayırırlar. Ancaq bizdə hər hansı bir halda bu günə kimi diaspora fondu belə olmayıb. Bundan əlavə bizim birləşməyimiz müəyyən qüvvələrə də sərf etmir. Azərbaycanın güclənməsini istəməyənlər əsasən onun hər hansı dövlətə təsir gücünü artıran diasporasını iflic ediblər. Bunu gənclərimizə də tətbiq etməkdədirlər. Xarici maraqları dövlət maraqlarından üstün tutan və milli dəyərlərimizi satan gənclik formalaşdırmaq istəyirlər. Azərbaycan diasporası və təşkilatları arasında ögeylik, doğmalıq toxumları səpmək istəyirlər ki, gələcəkdə də, on yerə parçalanmış gücsüz diasporamız olsun və kimlərinsə təsiri altında olaq. Ancaq Azərbaycan dövlətinin atdığı uğurlu və dəqiq addımlar, apardığı düzgün xarici siyasət nəticəsində bu qüvvələr getdikcə neytrallaşır. Onların təsir gücü isə zamanla yox olacaq. Biz də, istədiyimiz vahid diasporanı formalaşdırıb, nəhayət güclü lobbi təşkilatını yaradacağıq. Bunun üçün isə dünyanın hər yerində olduğu kimi Ukraynada da, sağlam düşüncəli, vətənini sevən, əqidəli və savadlı gənclərə ehtiyac var.

-Bu gün Ukraynada təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin üzləşdiyi əsas problemlər hansılardır və həmin problemlərin həllində diaspor təşkilatları gənclərimizə dəstək olurmu?

-Biz üstümüzə düşən vəzifələri maksimum yerinə yetirməyə çalışırıq. Problemler əsasən bizim tələbələrlə xarici tələbələr arasında anlaşılmazlıq üzündən baş verir. Biz də təbii ki, bildiyimiz zaman bu anlaşılmazlığı dinc yolla həll etmələrinə yardım edirik. Əlaqələrimiz olan universitetlerdə təhsillə bağlı problemli gənclərə yardım etməyə çalışırıq. Amma təbii ki, hər cürə yardım edirik, onlarla hər zaman maraqlana bilirik deyə bilmərəm. Hüquqi cəhətdən yardıma gəlincə isə yaxın zamanda hüquq departamenti yaranacaq və onlar da tələbələrdən ibarət olacaq. Gənc hüquqşünaslar isə səfirliyimiz və konsulluğumuzla birgə fəaliyyət göstərəcək. Ukrayna Azərbaycanlıları Birləşmiş Diasporunun dəstəyi ilə yaxın gələcəkdə ÜAGT burada təhsil alan azərbaycanlı gənclər üçün ingilis və Ukrayna dili kursları, hüquq seminarları təşkil edəcək.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir

Olaylar.- 2014.- 4 noyabr.- S.3.