Diaspora fəaliyyətində

keyfiyyət öndə olmalıdır

İntellekt güclər diaospra fəaliyyətinə cəlb edilməlidir

Azərbaycan diasporası gənc olmasına baxmayaraq bir sıra uğurlara imza atmağı bacarıb. Xüsusən, son zamanlarda diaspor təşkilatlarımız fəaliyyət göstərdikləri ölkələrin ictimai-siyasi həyatına nüfuz edib. Məhz həyata keçirilən məqsədyönlü siyasətin nəticəsidir ki, artıq bir neçə ölkənin parlamenti tərəfindən Xocalı faciəsi soyqırım kimi tanınıb. Etiraf edilməlidir ki, Azərbaycan həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması istiqamətində diaspora təşkilatlarının üzərinə düşən vəzifələr layiqincə yerinə yetirilir.

Hüquqşünas Mirzə Manafov hesab edir ki, Azərbaycan diasporası son illərdə olduqca uğurlu fəaliyyət göstərməkdədir. Bu uğurlu fəaliyyət təsadüfi deyil, ciddi və məqsədyönlü siyasətin nəticəsidir: “Sirr deyil ki, diaspor təşkilatlarımız inkişaf etmiş ölkələrin oturuşmuş təşkilatları ilə müqayisədə xeyli inkişaf etməlidir. Nəzərə almaq lazımdır ki, bizim diaspora təşkilatlarımız olduqca gəncdir, onun inkişaf edib daha da möhkəmlənməsi üçün zamana ehtiyac var. Ancaq bu qısa zaman kəsiyində diasporamız az iş görməyib. Deyərdim ki, bəzi sahələrdə önə keçməyi də bacarıb. Artıq qətiyyətlə demək olar ki, Azərbaycan diasporası erməni diasporu ilə rəqabət apara biləcək səviyyədədir. Baxmayaraq ki, erməni diasporası dünyanın xristian təəssübkeşləri tərəfindən yetərincə dəstəklənir. Bizim diasporamız isə öz gücü, intellekti və ağıllı siyasəti ilə bu səviyəyə çata bilib”. Onun sözlərinə görə, diaspora təşkilatlarının son illərdə xarici ölkələrdə yaşayan soydaşlarımızın hüquqlarının müdafiəsindəki fəaliyyəti tədqir edilməlidir: “Məlum olduğu kimi axır vaxtlar miqrasiya məsələləri ilə bağlı dünya ölkələrində müxtəlf problemlər yaşanır. Dövlətlər mövcud problemi aradan qaldırmaq məqsədilə milli qanunvericiklərində yenilik edirlər. Məhz bu yeniliklər xaricdəki soydaşlarımız üçün çoxsaylı problem yaradır. Etiraf edilməlidir ki, soydaşlarımızın qarşılaşdıqları problemlərin aradan qaldırılması, onların hüquqlarının müdafiəsi istiqamətində diaspora təşkilatlarımız xüsusi fəallıq nümayiş etdirirlər”.

Hüquqşünas Azad Rzayevin sözlərinə görə, Azərbaycan diaspora təşkilatlarının qısa müddət ərzində keçdiyi yol tədqir olunmalıdır. Xüsusən, müstəqillik illəri ərzində diaspor təşkilatlarımız əsrlərlə tarixi olan təşkilatlar səviyyəsində iş qura biliblər. Hazırda Azərbaycan diasporasının hücum taktikası seçməsi isə daha effektli və məntiqlidir: “Sirr deyil ki, bu taktika Azərbaycan dövləti tərəfindən diaspora təşkilatları qarşısında qoyulan ən vacib məsələlərdəndir. Belə halda diaspor təşkilatlarının dövlətin dəstəyi ilə fəaliyyət qurması daha uğurlu nəticələrə yol açır. Diaspora Komitəsinin bu işdə koordinasiya funksiyası isə uğurlu gələcəkdən xəbər verir”. Onun sözlərinə görə, diaspora təşkilatları müxtəlif yönümlü tədbirlərlə fəaliyyətlərini daha da inkişaf etdirə bilərlər. Təkcə mədəni-kütləvi tədbirlərin təşkili lokal xarakter daşıdığından diasporanın fəaliyyət dairəsi genişlənməlidir. Müxtəlif ölkələrdə fəaliyyət göstərən təşkilatların koordinasiyası, onların məsələlərə eyni mövqe nümayiş etdirməsi isə ortaya real güc qoya bilər. Sadəcə, belə tədbirlər əlamətdar günlərdə deyil, mütəmadi xarakter daşımalıdır”.

“Gündəlik Teleqraf” qəzetinin redaktoru Aqil Lətifovun sözlərinə görə, əslində diaspor geniş anlamda xarakterizə edilməlidir. Çünki dövlətlərin beynəlxalq arenada daha yaxşı tanıdılmasında, təbliğində lobbiçilik fəaliyyətinin müstəsna əhəmiyyəti var. Sadəcə, Ermənistan və İsrail diaspor təşkilatlarının beynəlxalq arenadakı işinə nəzər yetirmək lobbi fəaliyyətinin nə dərəcədə zəruri sahə olduğunu deməyə kifayət edir: “Hesab edirəm ki, supergüclərdən başqa bütün ölkələrin güclü diaspor fəaliyyətinə ehtiyacı var. Hələ ərazin işğal edilibsə və bunu dünya ictimaiyyəti qəbul etmək istəmirsə, o zaman lobbiçilik fəaliyyətinin vacibliyi birə beş artır. Torpaqlarımızın 20 faizinin erməni silahlı birləşmələri tərəfindən işğal olunması, bir milyondan artıq qaçqın və məcburi köçkün vətəndaşımızın olması və bunun qarşılığında düşmən ölkənin diaspor təşkilatlarının bizə qarşı məzlum qismində çıxış etməsi bu sahəyə həddindən artıq diqqət ayırmağımızı, düşünülmüş, ağıllı iş aparmağımızı zəruri edir”. Məlumdur ki, ölkəmizin diaspor fəaliyyəti Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra formalaşmağa bağladı. İlk illərdə bu sahədə vəziyyət həddindən artıq bərbad idi. Amma mərhum Prezident Heydər Əliyevin böyük əməyi sayəsində diasporamız formalaşmağa və bu sahəyə dövlət dəstəyi verilməyə başladı. Daha sonra haqqında danışdığımız sahə ilə məşğul olan dövlət qurumunun yaradılması və Prezident İlham Əliyevin qayğısı nəticəsində diaspora fəaliyyəti sistemləşdirildi. Eyni zamanda, iri dövlətlərdə çoxsaylı azərbaycanlının məskunlaşması diasporumuzun tərkibinə və sosial-iqtisadi fəaliyyətinə öz təsirini göstərdi. Və nəticədə diaspora təşkilatlarımız mövqelərini müsbətə doğru dəyişməyə nail oldu. Xaricdə yaşayan vətəndaşlarımızın lobbi fəaliyyətini, diaspor təşkilatlarımızın gördüyü işləri yüksək qiymətləndirmək lazımdır. Amma bu ürəkaçan məqamlarla yanaşı sözügedən sahədə çatışmazlıqlar da var. Nəzərə alsaq ki, sayı 50 milyon nəfəri keçən dünya azərbaycanlılarının 10 milyondan çoxu hazırda mühacirətdə yaşayır, o zaman bu sahədə daha effektiv, koordinasiyalı iş gözləmək olar. Özü də vətəndaşlarımız dünyanın 5 qitəsinə yayılıb. Hesab edirəm ki, təkcə xaricdə yaşayan vətəndaşlarımız deyil, eyni zamanda mədəniyyət, sənət, idman adamları da diaspora fəaliyyətində irəli çəkilməlidir. Eyni zamanda idman sahəsindən də ölkəmizin tanıtımı geniş həyata keçirilməlidir. Diaspora fəaliyyəti tək iclaslar, siyasi görüşlər deyil. Məhz idman, mədəniyyət sahəsindən istifadə etməklə daha uğurlu iş qurmaq olar. Ən vacib məqam isə bu məsələlərin mütləq koordinasiya edilməsi ilə bağlıdır. Burada təkcə Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin deyil, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, səfirliklərimiz, diaspor təşkilatlarımız aktiv iştirak etməlidirlər.

“Gundelik Teleqraf “qazetinin əməkdaşı Nemət Orucovun sözlərinə görə, Azərbaycan diasporası əsasən 1995-ci ildən formalaşmağa başlayıb. İndi dünyanın elə bir dövləti yoxdur ki, orada Azərbaycan diasporası fəaliyyət göstərməsin. Diaspora qurumları ilk öncə şəxsi təşəbbüs və vətən həsrəti səbəbindən yaradılıb. İlk diaspora qurumlarını Avropa ölkələrində yaşayan soydaşlarımız yaradıb. Sonradan dövlət bu sahəyə geniş yol açdı, Diasporla İş üzrə Komitə yaratdı. Artıq neçə illərdir ki, bu komitə fəaliyyət göstərir, ona dövlət büdcəsindən maliyyə ayrılır. Komitə ümumilikdə diaspora qruplarının fəaliyyətini koordinasiya etmək məqsədilə yaradılıb: “ Bəllidir ki, bizim ciddi düşmənimiz-erməni diasporası var və düşündüyümüzdən də qat-qat güclüdür. Hesab edirəm ki, xarici ölkələrdə Azərbaycan diasporasını ciddi şəkildə gücləndirməliyik. Bunun üçün əlbəttə, küllü miqdarda maliyyə xərcləmək də lazım gəlir. Ancaq bizdə olan problemlərdən biri də, xarici ölkələrdə yaradılan diaspora qruplarının maliyyə imkanlarının olmamasıdır. Maliyyə imkanı olmayanda belə qurumlar uzunmüddətli və sistemli şəkildə fəaliyyət göstərə bilməz. İlk olaraq maliyyə mənbələri təmin olunmalıdır. Hələlik ölkəmizdən kənarda yaşayan zəngin insanlarımız bu sahəyə xüsusi diqqət ayırmır və ya maliyyə dəstəyi ifadə etmir”. Onun sözlərinə görə, son illər Böyük Britaniyada və Amerikada diaspora və lobbiçilik işində irəliləyişin olduğu açıq görünür: “Hesab edirəm ki, Azərbaycana düşmən olan mərkəzlərdə və ya ölkələrdə də diaspora işini gücləndirməliyik. Ələlxüsus Fransa və Yunanıstanda. Bizim xarici ölkələrdə 5 mindən çox tələbəmiz təhsil alır, onlarla alimimiz fəaliyyət göstərir. Fikrimcə, bu resurslardan da istifadə olunmalıdır. Ümumiyyətlə diaspora fəaliyyətində kəmiyyət deyil, keyfiyyət önəmlidir. Burada söhbət intellektual fəaliyyətdən gedir. 2015-ci ili erməni diasporası saxta soyqırımın 100 illiyini elan edib və bu istiqamətdə ciddi işlər görür. Fikrimcə, Azərbaycan diasporasının fəaliyyətində əsas dönüş ili də 2015-ci ildən etibarən olacaq. Zənnimcə, xaricdəki diaspora qurumlarımız arasında da ciddi iş aparılmalıdır.

Biz çalışmalıyıq ki, bütün ölkələrdə yaşayan soydaşlarımız həmin ölkələrdə müəyyən mövqelərə gəlib çıxa bilsin. Bu mənada Xaricdə yaşayan azərbaycanlılarla iş üzrə Diaspora Komitəsinin üzərinə böyük, məsuliyyətli və ciddi vəzifələr düşür. Çünki bu işləri, qurumlar arasında koordinasiyalı fəaliyyətə məhz komitə rəhbərlik etməlidir”.

“Kaspi” qəzetinin redaktoru İlham Quliyev hesab edir ki, Azərbaycan diasporunun hazırkı durumu qənaətbəxş hesab oluna bilər. Xüsusən də müstəqilliyin ilk illərindəki vəziyyətlə müqayisədə. İndi dünyanın azərbaycanlılar yaşayan əksər ölkələrində diaspor təşkilatları fəaliyyət göstərməkdədir. Soydaşlarımızın ictimai fəal kəsimi təşkilatlanma işinə cəlb oluna bilib. Dövlət Komitəsinin yaranmasından sonra bu sahədəki fəaliyyətin koordinasiya edilməsinə də çalışılır. Avropa ölkələrində, ABŞ-da diaspor təşkilatlarının vahid bir təşkilatda birləşməsi ilə bağlı görülən işlər də təqdirəlayiqdir. Görünən odur ki, müstəqilliyin ilk illərində İrandan Avropaya köçən azərbaycanlılarla bağlı olan problemlər də böyük ölçüdə həll edilib. İndi xaricdəki azərbaycanlıların hamısı vətən kimi Azərbaycan Respublikasını qəbul edir:”Amma problemlərimiz də yox deyil. İlk olaraq xaricdə yaşayan soydaşlarımızın yaşadıqları ölkələrin ictimai-siyasi həyatındakı fəallıqlarının aşağı səviyyədə olmasını göstərə bilərik. İkincisi, diaspor işinə maliyyə yönəldilməsi ilə bağlı problemlər var. Bu işə xaricdə yaşayan imkanlı soydaşlarımızın daha böyük səxavətlə pul ayırmasını stimullaşdırmaq lazımdır”.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir

Olaylar.- 2014.- 3 oktyabr.- S.3.