Diasporamızın uğurlu fəaliyyəti

Dövlətlə əməkdaşlıqdan keçir

Dünyanın oturuşmuş və mərkəzləşmiş diaspor təşkilatları təsadüfi deyil, uzun illərdən bəri göstərdikləri gərgin fəaliyyət nəticəsində özlərini təsdiq edə biliblər. Artıq dünyada bir sıra diaspor təşkilatları var ki, onlar beynəlxalq aləmdə müəyyən söz sahibinə çevriliblər. Bizim üçün maraqlı olanı erməni diasporudur ki, onun da Azərbaycanın beynəlxalq imicinə zərbə vurmaq cəhdi heç kimə sirr deyil. Ancaq erməni diasporu da uzun illərdən bəri apardığı məqsədli və məkrli siyasət nəticəsində hazırkı səviyyəyə çata bilib.

Məlum olduğu kimi ermənilər tarixən vətənsiz bir toplum olduğundan dünyanın hər yerinə yayılıblar. Elə bu səbəbdən də toplum əsrlər boyu diaspor fəaliyyəti ilə məşğul olub. Çünki onların öz mövcudluqlarının qorunub saxlanması üçün yeganə yol diaspora olub. Təbii ki, bu baxımdan onlar daha fəal və daha təcrübəlidirlər. Amma buna baxmayaraq bu gün dünyanın müxtəlif ölkələrində fəaliyyət göstərən Azərbaycan diasporu heç də geridə qalmır, hətta bir sıra məsələlərdə önə keçir. Məsələn, konkret olaraq Avropa, Amerika, Rusiya kimi ölkələrdə fəaliyyət göstərən Azərbaycan diasporası düşünülmüş fəaliyyətləri ilə elə mərhələyə yüksəlib ki, artıq ermənilər nəinki xaricdə yaşayan soydaşlarımız, hətta Azərbaycan dövləti barədə hər hansı mənfi bir fikir söyləməyə ehtiyat edirlər. Buna səbəb erməni diasporasının zəifləməsi yox, məhz Azərbaycan diasporasının uğurlu fəaliyyəti, diaspora təşkilatlarımızın daha da inkişaf etməsidir. Məhz bu fəaliyyətin nəticəsidir ki, artıq ermənilərin qaldırdıqları istənilən məsələ, irəli sürdükləri əsassız ittihamların dərhal layiqli cavabları verilir. Bu da onunla bağlıdır ki, diaspora məsələsi ilə Azərbaycanda dövlət səviyyəsində məşğul olunur və bu məsələlər çiddi çəkildə nəzarət altında saxlanılır. Bu halda belə bir sual meydana çıxır ki, dövlətlərin diaspora fəaliyyətinə təsiri nə dərəsədə effektlidir və ümumiyyətlə diaspor təşkilatlarının dövlət dəstəyinə ehtiyac varmı?

Hesab olunur ki, bu suallara cavab tapmaqdan ötrü Azərbaycan diasporasının keçdiyi tarixi yola nəzər yetirmək kifayətdir. Uzaq tarixə getmədən elə Azərbaycanın müstəqillik dövründə dövlətin diaspora quruculuğuna verdiyi dəstək bu barədə qətri qərara gəlməyə əsas verir. Məlum olduğu kimi Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra dünyanın digər inkişaf etməkdə olan ölkələrində olduğu kimi diaspor fəaliyyəti sivil forma alaraq beynəlxalq hüquq normaları çərçivəsinə düşüb. Yəni, dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində diaspor təşkilatları yaradılıb, onlar qarşısında konkret vəzifələr qoyulub, strategiya və hədəflər müəyyən edilib, ideoloji məsələlər həllini tapıb, diaspor təşkilatları arasında koordinasiya məsələsinə önəm verilib. Bununla artıq diasor təşkilatlarımıza atacaqları addımlar və gözlənilən nəticələr aşılanıb. Məhz belə bir məqsədyönlü siyasət nəticəsində müxtəlif ölkələrə səpələnmiş azərbaycanlıların mədəni-siyasi həmrəyliyinə nail olunub. Xaricdəki soydaşlarımız öz milli mənsubiyyətlərini dərk edərək onu qoruyub saxlamağa nail olublar. İndi qətiyyətlə demək olar ki, xarici ölkələrdə yaşayan azərbaycanlıların milli maraqları Azərbaycan Respublikasının dövlət maraqlarına uyğun gəlir və bu onların əsas strateji məqsədlərindən biridir. Əslində hazırkı şəraitdə Azərbaycan diasporasının mütəşəkkil fəaliyyətinə heç vaxt olmadığı qədər ciddi ehtiyac var. Nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycanın müstəqil dövlət kimi mövcudluğu, müstəqil daxili və xarici siyasət yürütməsi, ölkəmizin zəngin karbohidogen ehtiyatlarına malik olması və dünyanin güc mərkəzlərinin enerji mənbələri uğrundakı savaşı diaspora fəaliyyətimizin daha da güclənməsini zəruri edir. Bununla yanaşı, müstəqilliyin və dövlətçilik ənənələrinin möhkəmləndirilməsi, beynəlxalq aləmdə Azərbaycanın mövqelərinin gücləndirilməsi, erməni təcavüzünə məruz qalmış xalqın haqq səsinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması, Dağlıq Qarabağ probleminin beynəlxalq hüquq normaları və prinsipləri çərçivəsində ədalətli həllinə nail olunması xarici ölkələrdə diaspor fəaliyyəti ilə məşğul olan təşkilatların vahid mərkəz ətrafında birləşməsini tələb edir. Göründüyü kimi Azərbaycan dövlətinə qarşı heç bir ölkədə olmadığı qədər təhdidlərin olması diaspora fəaliyyətimizin möhkəmlənməsini önə çıxarır. Etiraf edilməlidir ki, diaspora təşkilatlarımıza verilən dövlət dəstəyi məhz sadalanan məsələlərin həllində mühüm rol oynayır. Belə ki, artıq diaspora təşkilatlarımız yuxarıda adları qeyd edilən problemlərin bir çoxunun həllində ciddi uğurlara nail olublar. O da etiraf edilməlidir ki, qarşıya qoyulan hədəflərə tam şəkildə nail olmaqdan ötrü diaspor təşkilatlarımızın dövlətlə əməkdaşlıq şəraitində bir sıra məsələlərin həlli vacib sayılır. Məlum olduğu kimi Azərbaycanın beynəlxalq imici, həyata keçirilən çoxşaxəli xarici siyasət, dünya ölkələrinin iqtisadi və enerji maraqları ölkəmizin bir sıra inkişaf etmiş dövlətlərlə bərabər səviyyədə əməkdaşlığına şərait yaradıb. Artıq Azərbaycan dünyanın 150-yə yaxın ölkəsi ilə ticarət əlaqəsindədir. Bu isə o deməkdir ki, müstəqil Azərbaycan üşün dünyanın bir o qədər ölkəsi ilə qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq imkanı yaranıb. Bununla yanaşı bir sıra ölkələrlə siyasi əlaqələrimiz də normaldır, hətta bəzi ölklərlə siyasi əməkdaşlığımız fayda verməkdədir. Belə ki, artıq Azərbaycan beynəlxalq təşkilatlar səviyyəsində bir sıra ölkələrlə vahid mövqedən çıxış edir, beynəlxalq hüquq çərçivəsində dövlətlərin maraqlarının müdafiəsində prinspiallıq nümayiş etdirir. Belə fəaliyyət parlamentlərarası əməkdaşlıq səviyyəsində daha qabarıq büruzə verir. Məhz belə bir vəziyyət imkan verir ki, Azərbaycanla normal siyasi-iqtisadi münasibətdə olan ölkələrdə yaşayan soydaşlarımız həmin ölkələrdə monolit qüvvə kimi çıxış etməyə nail olsunlar. Daha dəqiq, həmin ölkələrin siyasi və ictimai həyatına nüfuz edə bilsinlər. Sirr deyil ki, dünya azərbaycanlılarının yaşadığı ölkələrdə monolit qüvvə kimi çıxış etmələri onların milli və vətəndaş hüquqlarının qorunmasına da əhəmiyyətli təsir göstərir. Həmçinin yaşadıqları ölkədə Azərbaycanın milli və dövlət maraqlarının təmin olunmasında müəyyən rol oynamaq imkanı yaranır. Konkret olaraq qeyd etmək olar ki, dünya azərbaycanlılarının yaşadıqları ölkələrin seçkili və yaxud icra strukturlarında təmsil olunmaları soydaşlarımızın hüquqlarının müdafiəsi ilə yanaşı, Azərbaycan həqiqətlərinin beynəlxalq ictimaiyyətə çatdırılması baxımından da mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Məhz bu halda dünya ölkələrinin parlamentlərində, nəticə etibarilə isə beynəlxalq təşkilatlarda Azərbaycanın işğal olunmuş torpaqları, Ermənistan tərəfindən azərbaycanlılara qarşı törədilmiş soyqırım aktları barədə ədalətli qərarların qəbuluna nail olmaq mümkündür. Qeyd edək ki, dövlətin xüsusi dəstəyi nəticəsində son illər fəaliyyət göstərdikləri ölkələrin ictimai-siyasi və mədəni həyatında Azərbaycan cəmiyyətlərinin fəal iştirak etmələri diaspor quruculuğu işinin ən mühüm istiqamətlərindən birinə çevrilib. Bir sıra ölkələrin qanunvericilik, icra hakimiyyəti, yerli özünüidarəetmə orqanlarında təmsil olunmaları Azərbaycan diasporu nümayəndələrinin ictimai-siyasi fəallığının artmasının göstəricisidir. Məhz bunun nəticəsidir ki, artıq xarici ölkələrdə soydaşlarımız üçün “Bazar günü” məktəblərinin açılması, müxtəlif icma və birliklərin nəzdində qəzet və jurnal, radio və televiziyaların fəaliyyət göstərməsinə nail olunub. Bunun isə öz növbəsində Azərbaycan həqiqətlərinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması prosesində mühüm rol oynaması şübhə doğurmur. Sadalanan faktlar deməyə əsas verir ki, hazırki şəraitdə Azərbaycan diasporu qarşısına qoyulan vəzifələrin öhdəsindən gəlmək gücünə malikdir. Lakin o da etiraf edilməlidir ki, diaspor fəaliyyəti daim inkişafda olan fəaliyyət növü olduğundan onun daha da təkmilləşməsinə ehtiyac duyulur. Belə məlum olur ki, dövlətin dəstəyi sayəsində Azərbaycan diasporasının müstəqillik illərindəki fəaliyyəti öz səmərəsini verməkdədir. Xüsusən, Azərbaycanda Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi yarandıqdan sonra bu iş daha da güclənib. Deməli, diaspora fəaliyyətinin dövlət səviyyəsində aparılması çox əhəmiyyətlidir. Xaricdə yaşayan soydaşlarımızın dilimizi, dinimizi, milli dəyərlərimizi, adət-ənənələrimizi qoruyub saxlamalarının vacibliyini dərk edən dövlət artıq diasporanın fəaliyyətinin daha da güclənməsi məqsədilə bir sıra vacib məsələləri həll edib. Xatırlatmaq yerinə düşər ki, ölkə parlamenti xaricdə yaşayan azərbaycanlılarla bağlı qanun qəbul edib. Eyni zamanda, Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi yaradıb. İndi birmənalı şəkildə demək olar ki, diaspora ilə bağlı sistemli şəkildə iş aparılır. Bunun nəticəsidir ki, diaspora fəaliyyəti xeyli güclənib. Sirr deyil ki, əvvəllər xarici ölkələrdəki Azərbaycan cəmiyyətləri dağınlıq idi, onlar arasında koordinasiya aşağı səviyyədə müşahidə olunurdu. Məhz bu səbəbdən diaspora təşkilatlarımız fəaliyyətlərini lazımi səviyyədə əlaqələndirə bilmirdilər. Dövlət Komitəsi yarandıqdan sonra bu iş sistemli və ardıcıl şəkildə aparılır. O da nəzərə alınmalıdır ki, diaspora fəaliyyəti bizim üçün yeni bir sahədir, hələ bu istiqamətdə fəaliyyətə yenicə başlamışıq. Buna baxmayaraq indiyə qədər diaspora ilə dövlət səviyyəsində aparılan işi yüksək qiymətləndirmək lazımdır. Düzdür, dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində elə cəmiyyətlər var ki, fəaliyyəti kifayət qədər güclü deyil. Lakin bir faktdır ki, fəaliyyəti zəif olan icmaların gücləndirilməsi üçün Azərbaycan dövləti və aidiyyati orqanları lazımi işləri görürlər, Prezident İlham Əliyev bu məsələyə xüsusi diqqət yetirir. Dövlət başçısı bu və ya digər ölkəyə səfər edərkən təkcə həmin ölkənin dövlət və hökumət rəhbərləri ilə deyil, eyni zamanda oradakı Azərbaycan icmalarının rəhbərləri və nümayəndələri ilə görüşür, onları dinləyir, onların problemləri ilə maraqlanır. Həmin problemlərin aradan qaldırılması üçün lazımi tapşırıqlarını verir. Təsadüfi deyil ki, bu gün dünya azərbaycanlıları İlham Əliyevi özlərinin lideri hesab edir və bunun əsas səbəblərindən biri də odur ki, dövlət başçısı harada yaşamasından asılı olmayaraq bütün azərbaycanlılara çox böyük diqqət yetirir, onların problemlərinin həll olunmasında əməli fəaliyyət göstərir. Belə halda doaspor təşkilatlarının üzərinə çox ciddi və məsuliyyətli bər vəzifə düşür. Bu vəzifə ondan ibarətdir ki, diaspor təşkilatlarına Azərbaycan dövləti tərəfindən lazımi dəstək verilirsə onlar da üzərlərinə düşən vəzifələrin icrasında fəallıq nümayiş etdirsinlər.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir

Olaylar.- 2014.- 17 oktyabr.- S.3.