Prezidentin fəaliyyəti Azərbaycan diasporunun

təşkilatlanmasına təkan verir

 

Ulu öndərin diaspora sahəsində apardığı fəaliyyət MDB ölkələrinin digər prezidentlərinin işini qabaqlayırdı”

 

Xaricdə yaşamaq bir çoxlarına əvvəldən asan gəlsə də, arzuladıqları ölkəyə düşdükdən sonra bunun heçbu cür olmadığını anlamağa başlayırlar. Yabançı bir ölkədə ilk öncə hər bir addım çətin gəlir. Amma zamanla hər şey keçir. Özləmdən başqa. Vətən həsrəti daim insanın qəlbində yaşayır. Yabançı bir ölkədə öz həmvətənini görmək insanı sevincə qərq edir. Bunu xaricdə yaşayan həmvətənlərimiz deyir. Amma onlar bu həsrəti  aradan qaldırmağın yolunu yaşadıqları ölkədə bir araya gəlib həsrətlərini azaltmaqla yanaşı, Vətən üçün işlər görməkdə tapırlar.

Rusiyada yaşayan həmyerlimiz Etibar Kərimlinin diaspor fəaliyyəti ilə bağlı fikirləri ilə tanış olduqdan sonra qarşımızda bu sahənin inkişafına təkan verən amillərin nədən ibarət olduğu açılır.

Müəllif yazır ki, 1991-ci il oktyabrın 18-də Azərbaycan Ali Sovetiin tarixi sessiyasında qəbul edilmiş “Azərbaycan Respublikası dövlət müstəqilliyinin bərpası haqqında” Konstitusiya aktı ölkəmizi XX əsrin sonlarında ikinci dəfə müstəqilliyə qovuşdurmuş, eyni zamanda, bizləri-harda yaşamasından asılı olmayaraq, özünü azərbaycanlı hesab edən hər kəsi çox çətin və məsuliyyətli bir yolun yolçusu etmişdir. Həmin dövrdən xeyli illər keçir. Gözlərimiz önündə keçən bu müddət ərzində Dövlət və xalq bir sıra ağır tarixi sınaqlardan çıxmış, daxilixarici sarsıntılara məruz qalıb torpaqlarının bir hissəsini itirib. Maddi və mənəvi sərvətləri talanıb. Əhalinin yeddidə bir hissəsi qaçqın və köçkün statusu ilə yaşamağa məhkum olub, digər yeddidə altı hissəsi isə ölkənin qarşısında duran bir sıra ciddi iqtisadi, siyasi, hərbi problemlər ucbatından ağır maddi, mənəvi və psixoloji basqı altında yaşadığı sınaqlardan çıxıb.  Şübhəsiz ki, keçmiş sovet məkanın digər respublikaları da təxminən eyni iqtisadi-siyasi, sosial mühitdə yaşayır və eyni problemləri həll edirlər. Əgər ölkəmizin 10 il əvvəlki halını bəzi MDB respublikaları ilə və xüsusilə, Zaqafqaziya regionunda yerləşən qonşularımızla müqayisə etsək, bizim, hətta bir sıra istiqamətlərdə onlardan xeyli irəlidə olduğumuz aşkarlanar.

Tədqiqat predmetimiz diaspor, onun formalaşması, vahid mərkəz ətrafında birləşməsi və nəhayət, effektli fəaliyyət göstərməsinin nəzəri və praktiki aspektləri olduğundan ölkəmizdəki mövcud vəziyyəti məhz bu rakursdan işıqlandırmağa ehtiyac duyuruq. Belə ki, MDB məkanına daxil olan ölkələr  demək olar ki, eyni şəraitdə mövcud olmasına baxmayaraq, bu ölkələrin xaricdə fəaliyyət göstərən diaspor qurucuları özlərinin say tərkibinə, gücünə və təsir imkanlarına görə bir-birindən kəskin fərqlənirlər. Bunu Rusiya kimi həm iqtisadi potensiala, həm də qonşu ölkələrə təsir imkanlarına görə böyük bir dövlətin timsalında açıq-aşkar görmək mümkündür. İqtisadi inkişafına görə Azərbaycanla nəinki eyni vəziyyətdə durmayan, hətta bizdən xeyli dərəcədə geridə duran Ermənistanın və o cümlədən, Gürcüstanın Rusiyadakı diaspor mərkəzlərinin 10 il bundan qabaq ölkəmizin bir-birindən pərakəndə halda fəaliyyət göstərən diaspor qruplarından xeyli effektli və məhsuldar fəaliyyət göstərdiyi  sirr deyil. Baxmayaraq ki, Azərbaycan icması Rusiyada tatar icmasından sonra say tərkibinə görə ikinci sırada dururbizim cəmiyyətlərimizin miqdarı da kifayət qədərdir. E.Kərimli vaxtilə təəssüf doğuran belə bir vəziyyətdən çıxış yollarını müəyyənləşdirmək üçün onun səbəblərini-köhnədən mövcud olan və yenicə meydana gəlmiş problemlər kompleksini araşdırmaqda görüb: “ Bu zamana fikrimizcə, diaspor quruculuğuna güclü təsir göstərən iki başlıca amil, ilk növbədə, diqqət mərkəzinə çəkilməlidir. Dövlət. Biz nəinki müstəqil Azərbaycan dövlətçiliyinin qorunması, möhkəmlənməsi və inkişaf etməsi uğrunda, eyni zamanda, bütün dünya azərbaycanlılarının milli hüquqlarının, tarixi haqlarının həyata keçməsi ilə bağlı ciddi aparmalıyıq”.

Azərbaycan respublikasının dövlət başçısı cənab Heydər Əliyevin xarici ölkələrinə birində, Azərbaycan icması ilə görüşündə söylədiyi bu fikir toxunduğumuz mövzu üçün ən gözəl sitatdır desək, yəqin ki, yanılmarıq. Belə ki, burda ölkəmizin gələcək inkişafı üçün iki mühüm istiqamətin paralel olaraq gücləndirilməsi zərurəti qeyd olunmuşdur-dövlətçililik və xaricdə yaşayan Azərbaycan icması. Bu məsələdə ikincinin birincidən xeyli dərəcədə asılı olmasını göstərmək üçün dövlətin diaspor quruculuğuna konkret olaraq təsirlərini açmaq gərəkir.

Qanunvericilik. Artıq bir çox ölkələrin parlamentləri dövlət hakimiyyətinin bir qolu kimi xaricdə yaşayan soydaşlarla, diasporlobbi qrupları ilə əlaqələri müəyyən bir qanun, hüquqi sənəd çərçivəsində tənzimlənməyin və prosesə nəzarət etməyin zəruriliyini anlamış, bu istiqamətdə xeyli görmüş və görməkdədir. Yenə də Rusiyanı nümunə gətirəcəyik. Belə ki, məhz bu ölkənin parlamenti ölkə xaricində yaşayan rusdilli əhalinin maraqlarını müdafiə edən, diaspor ilə əlaqələrini möhkəmləndirən bir sıra qanunvericilik aktları qəbul etmiş, Dövlət Dumasında bu sahəni daim diqqət mərkəzində saxlayan parlament komitəsi formalaşdırmışdır. Demək olmaz ki, xaricdə mövcud olan Azərbaycan icmalarının, diaspor-lobbi qruplarının fəaliyyətini aktivləşdirmək birbaşa və yalnız qanunvericilkdən asılıdır. Lakin ölkəsinin hüdudları kənarında Azərbaycan adlı yurdunun inkişafı və tərəqqisi üçün hansısa bir fəaliyyətə başlamaq əzmində olan həmvətənimiz işini boş yerdə deyil, müəyyən hüquqi baza əsasında qurmuş olarsa, fikrimizcə, o həmvətənimizn, eləcə də bütünlükdə müstəqil dövlətçiliyizin uğurları daha böyük olar. İsraedici orqanlar. Bu sahədə, adətən, icraedici orqanların-Prezident Aparatı və Nazirlər Kabinetinin fəaliyyəti daha məhsuldar olur. Sözsüz ki, bunun obyektiv səbəbləri mövcuddur. Bu səbəblərin ən başlıcası icraedici orqanların ən yüksək pilləsində prezidentin durmasıdır. Dövlət başçısının şəxsiyyəti, məsələyə münasibəti, problemin müxtəlif həlli yollarında yeganə düzgün mövqe tutması, şübhəsiz, böyük əhəmiyyət daşıyır və bir sıra hallarda həlledici olur. Təcrübə sübut edir ki, əgər ölkə rəhbəri xaricdə yaşayan soydaşlarla əlaqələri özünün prioritet vəzifələri cərgəsinə daxil edirsə, bu məsələni daimi olaraq gündəliyində saxlayır və mütamadi olaraq görülən işlər, nəticələr haqqında müvafiq icraedici orqanlardan hesabatlar tələb edirsə, belə bir əhval-ruhiyyə bütünlükdə cəmiyyətin digər təbəqələrinə də müsbət təsir göstərir, bu sahədə mövcud olanyeni meydana gələn problemlərin işçi qaydada aradan qaldırılmasına kömək edir. Bu zaman ölkə ictimaiyyətinin, müxtəlif sahəyə məxsus funksionerlərin siyasi qurumların məsələyə münasibəti daha həssaslaşır. Başqa sözlə, ictimai nəzarət güclənir və bu da öz növbəsində, həmin sahəyə diqqətin azalmasına imkan vermir. Beləliklə, dövlət başçısı digər sahələrdə olduğu kimi bu sahədə də uğurlueffektli siyasətin qarantına çevrilir. 1993-cü ildən etibarən Azərbaycan icmaları ilə əlaqələri aktivləşdirmək, yaxın və  uzaq xaricdə diaspor-lobbi qruplarının formalaşması prosesində fəal rol oynamaq siyasəti cavan dövlətçiliyimizn qarşısında duran başlıca və gündəlik vəzifələrindən birinə çevrilib. Cəsarətlə demək mümkündür ki, ulu öndər Heydər Əliyevin şəxsən bu sahədə apardığı fəaliyyət MDB ölkələrinin digər prezidentlərinin (Rusiya da bura daxil olmaqla) bu sahədə fəaliyyətindən geri qalmayıb, bir sıra məqmalarda isə onları qabaqlayıb. Biz bu fəaliyyəti ulu öndərin xarici səfərlərində ölkə daxilində xarici soydaşlarımızla görüşlərində, milli dövlət bayramları zamanı xalqa müraciətlərində, çıxışlarında müşahidə edə bilərik. Bu görüşlər və çıxışlar zamanı dövlət başçısı bir tərəfdən xaricdə yaşayan soydaşlarımıza vətəndə baş verən ictimai-siyasi proseslər haqqında genş məlumatlar verir, digər tərəfdən ölkədə mövcud olan çətinliklərin həllində diaspor-lobbi fəaliyyətinin əhəmiyyətini vurğulayır, bu zaman qonşu respublikaların xaricdəki diaspor qruplarını nümunə gətirirdi. Əlbəttə, ölkə başçısının demək olar ki, bütün rəsmi dövlət səfərləri zamanı keçirilən belə görüşlərin diaspor quruculuğunda mühüm əhəmiyyət daşıması şübhəsizdir. Prezidentin fəaliyyəti xaricdə yaşayan Azərbaycan icmasının təşkilatlanma istiqamətində ilk təkan rolunu oynayır, bu prosesin aktivləşməsində müstəqil dövlətçiliyimizin nə dərəcədə maraqlı olması xaricdə yaşayan həmvətənlərimizin diqqətinə çatdırılır. Belə bir yüksək səviyyəli başlanğıcdan sonra, digər dövlət orqanları üzərlərinə düşən vəzifələri doğru-düzgün müəyyənləşdirməli, qoyulan məqsədi yerinə yetirmək üçün ölkə başçısı tərəfindən yaradılan münbit şəraitdən maksimum istifadə etməlidirlər”.

 

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir

 

Olaylar.- 2014.- 30 oktyabr.- S.3.