Diaspor təşkilatlarımızın

fəaliyyəti sivil xarakter alıb

Bu təşkilatlar soydaşlarımızla dövlət arasında körpü rolunu oynayır

Tarixən müxtəlif dövlətlərin maraq obyektinə çevrilmiş Azərbaycanın əhəmiyyətli coğrafi mövqeyi, dünya siyasəti və dövlətlərinin ona bu kontekstdə yanaşması, xarici iqtisadi və siyasi müdaxilə xalqımız içərisində vahid birlik ideyalarının yeni formada yaranıb inkişaf etməsinə səbəb olmuşdur. Həmin birliyin inkişafı və möhkəmləndirilməsi təkcə Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarından deyil, həm də bütün dünyaya səpələnmiş soydaşlarımızın təşəbbüskarlığından, səyindən və fəaliyyətindən asılıdır. Hazırda diaspora öz əvvəlki mənasından fərqli olaraq, bu gün daha konkret məna daşıyır. Belə ki, diaspora-tarixi torpaqlarından bu və ya digər səbəblərdən dolayı emiqrasiya etmiş əhalinin mərkəz, yəni doğma ata-baba yurdu ilə əlaqələndirilməsidir. O da faktdır ki, Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra diaspor təşkilatlarımızın fəaliyyəti xeyli genişlənib və təkmilləşib.

Dünyanın digər inkişaf etməkdə olan ölkələrində olduğu kimi diaspor fəaliyyəti sivil forma alaraq beynəlxalq hüquq normaları çərçivəsinə düşüb. Artıq demək olar ki, müxtəlif ölkələrə səpələnmiş azərbaycanlıların öz milli mənsubiyyətlərini qorumaqla mədəni-siyasi həmrəyliyi müstəqil Azərbaycan Respublikasının dövlət maraqlarına uyğun gəlir və onun strateji məqsədlərindən biridir. Bununla yanaşı, müstəqilliyin və dövlətçilik ənənələrinin möhkəmləndirilməsi, beynəlxalq aləmdə Azərbaycanın mövqelərinin gücləndirilməsi, erməni təcavüzünə məruz qalmış xalqın haqq səsinin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması, Dağlıq Qarabağ probleminin beynəlxalq hüquq normaları və prinsipləri çərçivəsində ədalətli həllinə nail olunması xarici ölkələrdə diaspor fəaliyyəti ilə məşğul olan təşkilatların vahid mərkəz ətrafında birləşməsini zəruri edir. Dünya azərbaycanlılarının yaşadığı ölkələrdə monolit qüvvə kimi çıxış etmələri onların milli və vətəndaş hüquqlarının qorunmasına da əhəmiyyətli təsir göstərir. Son illər fəaliyyət göstərdikləri ölkələrin ictimai-siyasi və mədəni həyatında Azərbaycan cəmiyyətlərinin fəal iştirak etmələri diaspor quruculuğu işinin ən mühüm istiqamətlərindən birinə çevrilib. Bununla yanaşı o da etiraf edilməlidir ki, bir çox hallarda diaspora təşkilatları gizli, yaxud açıq şəkildə təzyiqlərə məruz qalırlar. Belə halda dövlət və diaspora təşkilatlarının üzərinə hansı vəzifələr düşür? Qeyd edək ki, dövlət, prinsipcə, yalnız öz sərhədləri daxilindəki əhali ilə birbaşa maraqlandığı halda diasporanın təsir dairəsi daha genişlənir. Prinsip etibarilə, diaspor təşkilatları ölkə daxilində yaşayan əhali ilə onun xaricində yaşayanların əlaqələrini qurmağa, fəaliyyətlərini koordinasiya etməyə çalışır. Məhz buna görə də dövlət və diaspora fəaliyyətinin bir istiqamətə yönəlməsi, başqa sözlə desək, onun vətəndaşlarının bütöv halda formalaşması vacib şərtlərdən hesab olunur. Bəzən müəyyən sosial maraqları olan qruplar dövlətin daxili və xarici siyasətində müəyyən məsələlərə təsir göstərmək üçün formal təşkilatlar yaradırlar ki, belə təşkilatlar diaspora üçün real təhlükə yaradır. Bu halda diaspora təşkilatları ilə yanaşı, dövlətin də üzərinə müəyyən vəzifələrin icrası düşür. Sirr deyil ki, dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində elə cəmiyyətlər var ki, fəaliyyəti zəifdir, bəziləri isə normal fəaliyyət göstərir. Lakin bir faktdır ki, fəaliyyəti zəif olan icmaların gücləndirilməsi üçün Azərbaycan dövləti və aidiyyati orqanları lazımi işlər görürlər. Fərəhləndirici haldır ki, bu iş birbaşa cənab prezident İlham Əliyevin nəzarətindədir. Dövlət başçısı da bu məsələyə xüsusi diqqət yetirir. Lakin bütün sadalananlara baxmayaraq hələ də diaspor təşkilatlarımız arasındakı əlaqələri yetərli hesab etmək olmaz. Bu da qarşıya qoyulan ümummilli problemlərin həllində müəyyən çətinliklər yaradır. Açıq şəkildə qeyd edilməlidir ki, belə vəziyyət diaspora problemində ən həssas nöqtə hesab olunur. Məhz müxtəlif ölkələrdən olan azərbaycanlıların bir-biri ilə əlaqələr qurmaq məsələsində qarşılaşdıqları çətinliklər, vahid koordinasiya mərkəzinin olmaması ümumi problemlərin ictimailəşdirilməsində boşluq yaradır. Çünki icmalar arasında əlaqənin zəif olması nəticə etibarilə uğursuzluğa səbəb olur. Bu zaman dövlətin müdaxiləsi də birməmalı qarşılanmadığından nəticəsiz qalır. Nəzərə almaq lazımdır ki, həmin icmalar və cəmiyyətlər ictimai təşkilatlardır. Onlar Azərbaycan dövləti tərəfindən yaradılmır, idarə olunmur, sadəcə dövlət onların fəaliyyətinə istiqamət verir, yardım göstərir. Lakin buna baxmayaraq elə cəmiyyətlər var ki, milli məsələlərı deyil, biznes maraqlarını güdürlər. Bəzi cəmiyyətlərdə biznes maraqları daha üstünlük təşkil etsə də əldə edilən mənfəət yalnız şəxsi maraqlara yönəldilir. Belə təşkilatlar dərk etməlidirlər ki, gec-tez bu və ya digər şəxslərin təsiri dairəsində olan cəmiyyətlər sıradan çıxacaq, soydaşlarımızın problemləri ilə həqiqi mənada məşğul olanlar, onların hüquq və azadlıqlarının müdafiəsinə qalxanlar, vətənlə soydaşlarımız arasında ünsiyyət körpüsünün yaranmasında əllərindən gələni edənlər diaspor təşkilatı kimi formalaşmaq imkanı əldə edirlər. Diaspor təşkilatlarımızın əsas məqsədi milli-mədəni irsimizə yiyələnmələri üçün azərbaycanlıların yeganə dövləti olan Azərbaycan Pespublikası ilə əlaqələrin təmin edilməsi, Azərbaycan dilinin öyrənilməsi, mədəniyyətin təbliği, Azərbaycanin probleminin həmin ölkələrə çatdırılması, bu ölkələrlə Azərbaycan arasında əlaqələrin güclənməsində diaspor fəaliyyətindən istifadə edilməsindən ibarətdir. Tam əminliklə demək olar ki, hazırki şəraitdə Azərbaycan diasporu qarşısına qoyulan vəzifələrin öhdəsindən gəlmək gücünə malikdir. Lakin diaspor fəaliyyəti daim inkişafda olan fəaliyyət növü olduğundan onun daha da təkmilləşməsinə ehtiyac duyulur.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir

Olaylar.- 2014.- 20-22 sentyabr.- S.3.