"Nizami rayonunun sosial-iqtisadi

inkişafı: real vəziyyət və perspektivlər"

Dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin adını daşıyan Bakının Nizami rayonu paytaxtın digər rayonları ilə müqayisədə öz spesifikliyi ilə fərqlənir. Əsası 1980-cı ilin noyabr ayında ümumilli lider Heydər Əliyevin şəxsi təşəbbüsü ilə qoyulmuş Nizami rayonu hazırda dinamilk inkişaf mərhələsini yaşamaqdadır.

Respublika iqtisadiyyatında davam edən islahatlar kursu Nizami rayonundan da yan keçməmiş, rayonda sosial-iqtisadi islahatlar inamla davam etdirilməkdədir. Rayonda qeyri-neft sektorunun yüksəlişinə, infrastrukturun müasirləşdirilməsinə, sahibkarlıq fəaliyyətinin genişləndirilməsinə və güclü insan kapitalının formalaşdırılmasına xidmət edən mühüm addımlar atılmaqdadır. Xatırladaq ki, Nizami rayonu vaxtı ilə iki rayonun- indiki Xətai və Nərimanov rayonları ərazisindən ayrılmaqla yaradılmışdır. Nizami rayonu Nərimanov, Sabunçu, Suraxanı və Xətai rayonlarının inzibati əraziləri ilə əhatə olunur. Rayonun ərazisi 19,6 kvadrat kilometr, əhalisi isə 183 mindən artıqdır. Bakının qədim yaşayış məntəqələrindən sayılan Keşlə qəsəbəsi rayonun inzibati ərazi bölgüsünə daxildir. Nizami rayonu ərazisinin inzibati ərazi dairəsi ilə əhatə olunmayan hissəsində Nizami Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının 1, 2 və 3 nömrəli sahə inzibati ərazi dairələri yaradılıb. Rayonda yerli özünüidarəetməni Nizami və Keşlə bələdiyyələri həyata keçirir. Hazırda rayonda 22 orta ümumtəhsil məktəbi, “Zəngi” liseyi, Kimya-biologiya təmayüllü respublika liseyi, “Dədə Qorqud” özəl Türk liseyi, Uşaq-Gənclər və Texniki yaradıcılıq mərkəzləri, 20 uşaq bağçası, 1 uşaq evi, Kar uşaqlar üçün 2 respublika internat məktəbi, 2 peşə liseyi, 1 peşə məktəbi, 2 kollec və özəl ali təhsil ocağı olan “Xəzər” Universiteti yerləşir. Rayon ərazisində 9 xəstəxana, 13 ambulator poliklinika fəaliyyət göstərir.

Sənaye mərkəzinə çevrilən rayon

Nizami rayonunun paytaxt rayonları içərisində ən gənc olmasına baxmayaraq vaxtı ilə burada iqtisadi baxımdan çox önəmli olan sənaye müəssisələri fəaliyyət göstərib. Sovet imperiyası dağıldıqdan və Azərbaycan müstqillik əldə etdikdən sonra baxımsızlıq ucbtından həmin müəssisələrin əksəriyyəti öz fəaliyyətini dayandırmış və tədricən dağıdılaraq yox dərəcəsinə gətirilmişdi. Rayonun əksər əhalisinin sözügedən müəssisələrdə çalışdığından təbii ki, bu proses əhalinin məşğulluq səviyyəsinə təsirsiz ötüşməmişdi. Lakin ölkədə həyata keçirilən sosial iqtisadi islahatlar, müəyyən edilmiş iqtisadi strategiya Nizami rayonunda da öz bəhrəsini verib. Nəticədə rayonda yeni istehsalat sahələri açılıb, təhsil, səhiyyə, mədəniyyət ocaqlarında əsaslı təmir və yenidənqurma işləri aparılıb. Ölkəmizin dinamik inkişafının təmin olunmasında Nizami rayonunun da xüsusi payı var. Belə ki, cari ilin doqquz ayında rayonda fəaliyyət göstərən müəssisələr tərəfindən 346,9 milyon manatlıq məhsul istehsal edilib ki, bu da ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 5,1 faiz çoxdur. İstehsal olunmuş məhsulun 24,8 faizi qeyri-dövlət sektoruna aid olub. Müəssisələr tərəfindən bazar münasibətlərinin düzgün qurulması nəticəsində cari ilin yanvar-sentyabr aylarında istehlakçılara 364,4 milyon manatlıq məhsul göndərilb. Hazırda sənayenin müxtəlif sahələrini özündə birləşdirən Nizami rayonunda Heydər Əliyev adına Bakı Neft Emalı zavodu, Elektron Hesablama Maşınları zavodu, Peyk zavodu, “NJT-2000” firması, “Bakı Şərab-1” ASC, “Azərtunelmetrotikinti” SM-in Dəmir-beton Konstruksiyaları zavodu, “Körpü Tunel” ASC, “Bakı Diyircəkli Yastıq” ASC, “European-Tobacco Baku” ASC, “Bakı Yağ-Qida Sənaye” ASC, “Veysəloğlu” MMC, “Kaspi-Yıldız” MMC kimi müəssisələr, 18 bank filialı, Nizami Telefon Qovşağı, 7 rabitə şöbəsi, iri ticarət və iaşə mərkəzləri fəaliyyət göstərir. Bu isə o deməkdir ki, qısa müddət ərzində Nizami rayonunda çoxlu sayda yeni rəqabət qabiliyyətli istehsal müəssisələri yaradılıb. İndi fəxarətlə demək olar ki, rayonda fəaliyyət göstərən bir sıra sənaye müəssisələri öz məhsulları ilə nəinki daxili bazara çıxa bilirlər, eyni zamanda onların məhsulları bir çox xarici ölkələrə də ixrac olunur.

Sosial iqtisadi problemlərin

həllinə xüsusi diqqət yetirilir

Nizami rayonunda demək olar ki, hər il sosial iqtisadi inkişaf proqramları uğurla həyata keçirilir. “2014-2016-cı illərdə Bakı şəhərinin və onun qəsəbələrinin sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı”na əsasən Gimnastika Kompleksinin, onun yanında məşq zalının və köməkçi qurğuların tikintisinin başa çatdırılıb, Milli Sağlamlıq Mərkəzinin tikintisinin davam etdirilib. Həmçinin rayonun daxili resursları hesabına Q.Qarayev prospekti və Ə.Vəliyev küçəsi əsaslı təmir edilərək abadlıq işləri görülüb, Heydər Əliyev prospektinin səki və yaşıllıq zonasının, Naxçıvanski küçəsində Heydər-bağı park-bulvarın yenidən qurulması davam etdirlib. Rayon ərazisində şəhər əhəmiyyətli infranstruktur layihələrə də məxsusi diqqət yetirilir. Xüsusən, yol infranstrukturunun yenidən qurulması sayəsində çox böyük işlər görülür. Mübaliğəsiz demək olar ki, artıq rayonda asfaltlanmamış küçə, xiyaban qalmayıb. Rayonun bütün ərazilərində yol infranstrukturunun cari təmiri aparılır. Bakının digər rayonlarından fərqli olaraq Nizami rayonuda təmir olunun yollarda eyni zamanda komunikasiya xətlərinin çəkilişinə də diqqət yetirilir. Artıq rayon ərazisində qonşu rayonların da su təchizatını təmin edən borular tam dəyişdirilir, paralel olaraq rabitə və kanalzasiya sistemi bərpa edilir. Demək olar ki, rayonda içməli su problemi həllini tapıb, əksər ünvanlara 24 saat ərzində içməli suyun verilişi təmin edilib. Bakı şəhərinin problemi hesab olunan tıxacların aradan qaldırılması istiqamətində Nizami rayonunda əhəmiyyətli işlər görülüb və bu proses davam etdirilməkdədir. Heydər Əliyev və Ziya Bünyadov prospektlərinin kəsişməsində, metronun “Koroğlu” stansiyasının yaxınlığında yerləşən müxtəlif səviyyəli yol qovşağının üçüncü kompleksinin istismara verilməsi tıxac probleminin həllində xüsusi rol oynayıb.

Nizami rayonunda əhalinin sağlamlığı və idman sahələrinə də xüsusi əhəmiyyət verilir. Hazırda rayonda 6 stadion, 8 idman-sağlamlıq kompleksi, 13 №-li İxtisaslaşdırılmış Olimpiya Ehtiyatları Uşaq-Gənclər İdman məktəbi əhalinin, xüsusilə də gənclərin sağlam həyat tərzinin təminatına xidmət edir. Bununla yanaşı, rayon ərazisində AFFA tərəfindən tutumu 20000 nəfərlik stadionun tikintisi rayonda idmanın inkişafına verilən diqqətin birbaşa göstəricisidir. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, ölkəmizdə 1-ci Avropa Oynlarının yüksək səviyyədə keçirilməsinə Nizami rayonu da öz töhvəsini vermiş oldu. Milli Gimnastika Arenasının, Atletlər kəndinin bu rayonunun ərazisində yerləşdiyini, Bakı Olimpiya stadionun Sabunçu rayonu ilə Nizami rayonun sərhədində olduğunu nəzərə alsaq fəxarətlə deyə bilərik ki, Nizami rayonu infrastruktur layihələrin vaxtında və keyfiyyətlə başa çatdırılması, eləcə də təhlükəsizliyin təmin olunması kimi mühüm məsələlərdə üzərinə düşən vəzifəni layiqincə yerinə yetirə bildi. Əhalinin sağlamlıqının təmin olunması məsələsinə gəldikdə qeyd edilməlidir ki, rayonda “Sağlam Təhsil” layihəsi çərçivəsində şagirdlərin Azərbaycan Tibb Universitetinin əməkdaşları tərəfindən müayinədən keçməsi ənənəyə çevrilib. Rayonda fəaliyyət göstərən Daun Sindromlu Şəxslərin Reabilitasiya Mərkəzində daun sindromlu uşaqların müayinə və müalicəsi aparılır.

Etiraf edilməlidir ki, Nizami rayonunda elm və təhsilin inkişafına xüsusi diqqət yetirilir. Məhz bu diqqət və qayğının nəticəsidir ki, 2014-2015-cı tədris ilində rayonun təlim-tərbiyə müəssisələri bir sıra uğurlara imza atıb, rayon, şəhər və respublika səviyyəli tədbirlərdə, müsabiqələrdə, yarışlarda, olimpiadalarda nailiyyətlər qazanılıb. Tədris ilində orta ümumtəhsil məktəblərini bitirmiş 2061 şagirddən 1882 nəfəri ali məktəblərə sənəd verib və Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasının verdiyi rəsmi məlumata görə, onların 1190 nəfəri, yəni 63,2 faizi tələbə adını qazanıb ki, bu da ölkə üzrə yüksək göstərici sayıla bilər. Raynda yeni təhsil müəssisələrinin tikintisi də diqqətdən kənarda qalmır. Belə ki, Heydər Əliyev Fondunun “Məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin inkişafı Proqramı” çərçivəsində məktəbəqədər müəssisələrdə mövcud vəziyyət nəzərə alınaraq Nizami rayonundakı 110 və 172 nömrəli uşaq bağçalarının ərazilərində yeni əlavə korpuslar tikilib. 1 iyun 2015-ci il tarixində Uşaqların Beynəlxalq Müdafiə Günündə Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, birinci xanım Mehriban Əliyeva sözügedən körpələr evi-uşaq bağçalarında yeni korpusların açılışında iştirak edib.

Rayonda məşğulluq strategiyasının həllinə də xüsusi diqqət yetirilir. Bunun nəticəsidir ki, cari ilin doqquz ayında rayonda 1847 yeni iş yeri açılıb. Bütövlükdə 2003-cü ildən bu günə kimi Nizami rayonunda 28012-si daimi iş yeri olmaqla 28109 yeni iş yeri açılıb. Cari ilin yanvar-iyun aylarında rayon üzrə orta aylıq əmək haqqı 528,3 manat təşkil edib. Bu həmdə rayon əhalisinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi istiqamətində həyata keçirilmiş tədbirlər silsiləsindən hesab edilə bilər.

Paytaxtın ekoloji vəziyyətinin yaxşılaşdırılması məqsədilə Nizami rayonunda da əhəmiyyətli işlər görülür. Belə ki, vaxtilə mövcud olmuş sənaye müəssisələrinin köçürülməsi nəticəsində boşaldılmış ərazilərdə yeni yaşayış massivləri, mərkəzi icra hakimiyyəti orqanlarının müasir inzibati binaları, olimpiya idman kompleksləri inşa olunur, abadlıq-quruculuq işləri aparılır. Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti, “IDEA” İctimai Birliyinin təsisçisi və rəhbəri Leyla xanım Əliyevanın təşəbbüsü ilə 5 noyabr 2014-cü il tarixindən start verilmiş “I Ümumrespublika Yaşıllaşdırma” marafonu çərçivəsində mütəmadfi olaraq Nizami Rayon İcra Hakimiyyətinin təşkilatçılığı ilə rayonun müxtəlif ərazilərində təmizlik işləri aparılır, yaşıllıqlar salınır. Rayonun infranstruktur sahəsində bu gün də işlər davam etdirilir. Bakı şəhərinin perspektiv inkişafı ilə bağlı həyata keçirilən irimiqyaslı və məqsədyönlü tədbirlər Nizami rayonunun da simasını dəyişir, onun abad və müasir rayon kimi daha da gözəlləşməsinə böyük imkanlar yaradır.

Ənənəvi problemlər və gözləntilər

Bütün bunlarla yanaşı, digər rayonlada olduğu kimi Nizmi rayonu da ənənəvi problemlərdən xali deyil. Baxmayaraq ki, rayonda son illər ərzində yüzdən artıq binada mərkəzəşmiş istilik təchizatı qurulub və bu proses indi də davam etməkdədir. Lakin hələ də rayonda istilik sistemi ilə təchiz olunmayan yaşayış binaları mövcuddur ki, hazırda bu problemin həlli istiqamətində ciddi addımlar atılmaqdadır. Digər problem kanalzasiya və su təchizatı ilə bağlıdır və nəzərə almaq lazımdır ki, payonun kanalizasiya-su sistemi əsasən 60-ci 70-ci illərdə qurulub. Və uzun müddət demək olar ki, bu sistemdə əsaslı təmir işləri yetərincə aparılmayıb. Və həmin kanalizasiya-su xətləri fiziki cəhətdən tamamilə köhnələrək yararsız vəziyyətə düşüb. Ümidverici məqam ondan ibarətdir ki, rayonun daxili resursları hesabına son 2 ildə 200-ə yaxın binada kanalizasiya-su xətlərinin əsaslı təmirinə nail olunub. Eyni zamanda, ötən müddət ərzində rayonda aparılmış çoxlu sayda çoxmərtəbəli binaların tikintisi zamanı istifadə olunan boruların dimetri təlabatı tam şəkildə ödəyə bilmir. Nəticədə tez-tez qəza halları baş verir. Bütün sadalananlara baxmayaraq, rayonda sosial-iqtisadi layihələr uğurla davam etdirilir.

Alim Hüseynli

Nizami rayon İcra Hakimiyyəti və Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun keçirdiyi müsabiqəyə təqdim etmək üçün

Olaylar.- 2015.- 2 dekabr.- S.12.