Azərbaycanda KİV-in fəaliyyəti

müasir dövrün tələblərinə cavab verir

Media informasiya əlçatanlığını təmin edir

Azərbaycanda söz və mətbuat azadlığının təminatı istiqamətində xeyli işlər görülüb desək, heç də fikrimizdə yanılmarıq. Məhz görülən işlərin nəticəsidir ki, hazrda ölkədə müasir dünyanın vacib elementlərindən olan azad mətbiat və internet mövcuddur. Sevindirici haldır ki, ölkə əhalisinin 75 faizi internet istifadəçisidir. Hətta respublikanın ucqar bölgələrində belə vətəndaşlar rahat şəkildə internet xidmətilərindən yararlana bilirlər. İnternet istifadəçisi olmaq isə o deməkdir ki, hər bir vətəndaş öz fikrini və düşündüyünü azad və rahat şəkildə ifadə edə bilir. Ancaq, bu heç də o anlama gəlmir ki, media və internet istifadəçiləri yaradılmış şəraitdən sui-istifadə hallarına yol versinlər.

Məlumdur ki, Azərbaycan demokratik ölkə olduğundan bu məmləkətdə istənilən sahədə yaranan münasibətlər qanunla tənzimlənir. Ölkədə hüquqi dövlət prosesi həyata keçirilir. Bunun bariz nümunəsi olaraq bu günlərdə qanunvericilik təşəbbüsçüsü kimi Baş Prokurorluqdan Milli Məclisə daxil olan sənədi göstərmək olar. Sənəddə belə bir məsələ əksini tapmışdı ki, internet istifadəçiləri bu sahəyə hüquq çərçivəsində davranmalıdırlar. Sosial şəbəkədə vətəndaşların şəxsiyyətinə və işgüzar nüfuzuna toxuna biləcək ifadələrə icazə verilmir. Yəni heç bir halda şəxsiyyətin təhqirinə yol verilməməlidir. Bu isə bir daha onu deməyə əsas verir ki, bütövlükdə Azərbaycan demokratik inkişaf yolunda addımladığından söz və fikir azadlığının ifadı tərzini də qanunla tənzimləyir.

"Konstitusiya" Araşdırmalar Fondunun prezidenti Əliməmməd Nuriyev bildirib ki, ilk ölkədə hüquqi dövlətin və vətəndaş cəmiyyətinin, eləcə də kütləvi informasiya vasitələrinin fəaliyyətinin hüququ bazası yaradılıb: "Bu özünü ilk növbədə Konstitusiyada ifadə edir. Burada hüquqi dövlət quruculuğu, insanların hüquq və azadlıqları öz əksini tapıb. Konstitusion hüquq bazanın əsasında qanunvericilik bazası yaradılıb: "Eyni zamanda, Azərbaycanda hakimiyyət bölgüsünün müəyyən edilməsi, vətəndaş cəmiyyəti institutunun inkişafı ilə bağlı instusional təsisatların yaradılması və bu sahədə inkişafı tənzimləyəcək sənədlərin qəbul edilməsini, kütləvi informasiya vasitələri haqqında müvafiq qanunvericilik bazasının demokratik prinsiplərə uyğun olaraq bərqərar edilməsini vurğulamaq yerinə düşərdi. Xüsusi ilə KİV-in qeydiyyata alınması məsələsini qeyd edək istəyirəm. Belə ki, müvafiq quruma məlumat verməklə KİV-in fəaliyyətə başlaması mümkündür. Əksər inkişaf etmiş ölkələrdə heç belə bir yanaşma yoxdur. KİV-ə dövlət dəstəyi ilə bağlı məsələni də qeyd etməyi unutmamaq lazımdır". Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda plüralizmin təmin edilməsi ilə bağlı çoxpartiyalı sistemin və üç pilləli məhkəmə sisteminin yaradılması, konstitusiyaya nəzarəti həyata keçirilən Konstitusiya Məhkəməsinin mövcudluğu, inzibati icraat haqqında qanunvericiliyin qəbul edilməsi, dərin sosial müdafiə sisteminin yaradılması hüquqi dövlət və vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına yönələn addımlardır: "Bu proses bitkin proses yox, davam edən prosesdir. 25 illik Azərbaycan dövlət müstəqilliyinin inkişafına baxsaq, biz bunu hər addımda görə bilərik. Bütövlükdə dəyişən mənzərə-huquqi, siyasi, iqtisadi və etibarlı sosial müdafiə sisteminin qurulması hüquqi dövlət və vətəndaş cəmiyyəti quruculuğuna yönələn addımlardır. Bu proses daima təkmilləşir. Çünki güclü dövlət güclü vətəndaş cəmiyyətinin mövcud olduğu yerdə olur. Demokratik prinsiplərin tam həyata keçirildiyi və sabitliyin davam etdiyi bir cəmiyyətdə islahatlar müsbət nəticə verə bilir. Əlbəttə, bu istiqamətdə müəyyən qüsurlar var ki, bu da təbiidir. İş varsa, qüsur da olacaq. Əsas məsələ problemləri bilmək, bunu aradan qaldırmaqla bağlı siyasi iradənin olmasını görməkdir. Heç kimin şübhəsi olmasın ki, Azərbaycanda söz və mətbuat azadlığı ilə bağlı siyasi iradə vardır. Odur ki, Azərbaycanda hüquqi dövlət quruculuğunun və vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına yönələn fəaliyyətin davam etdirildiyinin şahidiyik. Elə bu günlərdə iqtisadi inkişafla bağlı strateji yol xəritəsinin təsdiq edilməsi də məhz hüquqi dövlət quruculuğunun gücləndirilməsinə, hüquqi bazanın genişləndirilməsinə xidmət edir. Çünki bir çox məsələlərin həlli iqtisadi inkişafdan keçir. Vətəndaşların social rifahının təmin edilməsi hüquqi dövlətin inkişafı üçün vacib elementdir. Hesab edirəm ki, indinin özündə də ölkədə etibarlı sistem qurulmaqda davam edir, bu sistemin inkişafı istiqamətində davamlı addımlar atılır. Bütün bu qeyd olunanlardan belə nəticəyə gəlmək olar ki, müstəqil kütləvi informasiya vasitələrinin yaranması, qeyri-hökumət təşkilatlarının əmələ gəlməsi və güclənməsi demokratiyanın səviyyəsi ilə düz mütənasibdir. Demokratiya inkişaf etdikcə, mətbuat da, QHT sektoru da inkişaf edir. Demokratiyanın olmadığı yerdə isə nə vətəndaş cəmiyyətindən, nə də onun əsas atributu olan qeyri-hökumət təşkilatları, nə də kütləvi informasiya vasitələrindən söhbət gedə bilməz". Onun sözlərinə görə, hələ 2008-ci il avqustun 31-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti "Azərbaycan Respublikasında kütləvi informasiya vasitələrinin inkişafına dövlət dəstəyi Konsepsiyası"nın təsdiq olunması haqqında Sərəncam imzalayıb. Məhz bu Konsepsiya nəticə etibarilə mətbuatın həyatına tamamilə yenilik gətirib. Çünki, sənədin əsas məqsədi dövlət üçün prioritet təşkil edən məsələlərdə onların potensialından səmərəli istifadə etmək, söz və mətbuat azadlığı, fikir plüralizmini inkişaf etdirmək, dövlət orqanları ilə KİV arasında əməkdaşlığı gücləndirmək, KİV-in fəaliyyətini təkmilləşdirmək və müasir dövrün tələblərinə uyğunlaşdırmaqdır: "Mətbuatın inkişafına dövlət dəstəyi konsepsiyasını hazırlayan işçi qrupun üzvü kimi deyə bilrəm ki, konsepsiyada KİV-ə iqtisadi dəstək mexanizmini təkmilləşdirmək, jurnalistlərin sosial müdafiəsini gücləndirmək, onların peşəkarlığı və məsuliyyətinin artırılmasına şərait yaratmaq kimi məsələlər də əksini tapıb. Konsepsiyada prioritet istiqamətlər dəqiliyi ilə müəyyənləşdirilib. Bu istiqamətlərdən biri qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsidir. Yəni burda KİV orqanlarının vergi yükünün azaldılması, ödəmələrin səviyyəsinin azaldılması məsələsi, eyni zamanda, informasiyanın əldə edilməsi imkanlarının daha da genişləndirilməsi məsələsi mövcuddur. Reklam bazarının genişləndirilməsi üçün "Reklam haqqında" Qanuna əlavə və dəyişikliklər edilməsi əsas şərtlərdən hesab olunur. Digər tərəfdən, KİV-in maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi, peşəkarlığın artırılması, dövlətin prioritet hesab etdiyi proqram və layihələrin maliyyələşdirilməsi, KİV-in idarə edilməsində menecer işinin təkmilləşdirilməsi məqsədilə KİV-ə yardım fondunun yaradılması sənəddə əksini tapmışdı. Artıq ölkədə neçə illərdir ki, Azərbaycanda Küləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu uğurla fəaliyyət göstərir. Başqa bir istiqamət KİV-in fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi üçün beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsi və tətbiqi, eyni zamanda, KİV-lə beynəlxalq təşkilatlar arasında əməkdaşlığın daha da genişləndirilməsi əsini tapıb. Həmçinin, mətbuat yayımının inkişaf etdirilməsi və jurnalistlərin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi məqsədilə proqramların qəbul edilməsi nəzərdə tutulub". Məlum olduğu kimi, Açıq Hökumət prinsiplərinin tətbiqinin genişləndirilməsi, korrupsiyanın qarşısının alınması üzrə yeni mexanizmlərin tətbiqi, vətəndaş cəmiyyəti institutlarının fəaliyyətinin və ictimai nəzarətin gücləndirilməsi istiqamətində tədbirlərin genişləndirilməsi məqsədilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 27 aprel 2016-cı il tarixli Sərəncamı ilə növbəti "Açıq hökumətin təşviqinə dair 2016-2018-ci illər üçün Milli Fəaliyyət Planı" qəbul edilib. Bu plandan irəli gələn vəzifələrin daha yüksək səviyyədə icra edilməsi üçün QHT-media əməkdaşlığı da qaçılmazdır. Bəs bu gün Azərbaycanda Açıq Hökumətin təşviqində medianın rolu danılmazdır. Ə.Nuriyev qeyd edib ki, Açıq Hökumət təşəbbüsünə Azərbaycan 2011-ci ildə qoşulub. Bu təşəbbüsün əsas elementlərindən biri mediadır. Belə ki, media Açıq Hökumət məsələsində görülən işlərin çatdırılmasında, təşəbbüslərin dəstəklənməsində özünəməxsus yer alır. Açıq Hökumətin ən mühüm prinsiplərindən biri informasiya əlçatanlığının təmin edilməsidir ki, bu istiqamətdə də KİV-lərin üzərinə böyük yük düşür: "İnformasiyanın əlçatanlığı hər bir cəmiyyətdə inkişafın zəruri elementlərindəndir. Xüsusən də vətəndaşların onları idarə edən hökumətin, dövlət orqanlarının fəaliyyəti barədə məlumatlı olması həm şəffaflığın təmin edilməsi, həm də problemlərə daha adekvat reaksiya verilməsi üçün çox vacibdir. Bu məsələlərdə KİV-in xüsusi rola malik olduğu hamıya bəllidir. Media bu məsələri aktullaşdırmaqda, təşviq etməkdə vətəndaş cəmiyyətinə böyük töhfələr verir. Eyni zamanda, KİV-in bu fəaliyyəti islahatlar üçün ictimai etimad mühitinin yaradılmasına xidmət edir".

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir

Olaylar.- 2017.- 4-6 fevral.- S.15.