Fikir, söz və məlumat

azadlığından sui istifadə etmək olmaz

Samir Adıgözəlli: "Azərbaycanda fikir, söz, məlumat azadlığı tam təmin edilir"

Azərbaycan tarixində ikinci dəfə müstəqillik əldə etdikdən sonra sovet dövründən qalan bir sıra mənfi halların aradan qaldırılması istiqamətində önəmli addımlar atmağa, islahatlar həyata keçirməyə başladı. Bu sırada kütləvi informasiya vasitələrinin inkişaf etdirilməsi, ölkədə azad mətbuatın təmin edilməsi kimi mühüm addımlar da var idi. Düzdür, ilk illərdə bu prosesi həyata keçirmək bir qədər çətin idi. Çünki sovet təfəkkürünü, yanaşmasını birdəfəlik aradan qaldırmaq mümkün görünmürdü. Ancaq zaman keçdikcə hər bir sahə kimi KİV sahəsində də köklü addımların atılması zərurəti yaranırdı. Belə bir zamanda ümummilli lider Heydər Əliyevin xalqın təkidli tələbi ilə ikinci dəfə hakimiyyətə qayıdışı sözügedən prosesə bir təkan verdi.

Hakimiyyətinin ilk günlərindən media ilə yaxından təmasda olan ümummilli lider Heydər Əliyev bu sahədə mövcud olan problemləri dərindən öyrəndi, müstəqil dövlətin azad, müstəqil mətbuatının formalaşması istiqamətində təxirəsalınmaz tədbirlərə start verdi. Ümummilli lider Heydər Əliyevin bu istiqamətdə atmış olduğu ən mühüm addımlardan biri 1998-ci ildə sovet zamanından qalan senzuranın ləğv edilməsi oldu. Çox keçmədən ümummilli lider Heydər Əliyev medianın. kütləvi informasiya vasitələrinin inkilşaf etdirilməsi istiqamətində daha bir mühüm addım atdı. Belə ki, ümummilli lider qəzetlərin uzun illərdən bəri Azərbaycan Nəşriyyatına yığlıb qalan borclarını dondurdu. Sonrakı mərhələdə isə həmin borclar ləğv edildi. Eyni zamanda qəzet çapı üçün nəzərdə tutulan kağızın ölkəyə gətirilməsinə tətbiq edilən vergilər azaldıldı. Tədricən ölkədəki kütləvi informasiya vasitələrinin durumu müsbətə doğru dəyişməyə başladı. Eyni zamanda dövlətin mediaya göstərdiyi diqqət və qayğıdan ruhlanan bir sıra media nümayəndələri müstəqil mətbu orqanlar təsis etməyə başladılar. Məhz ümummilli lider Heydər Əliyevin atmış olduğu bu kimi müsbət addımlar Azərbaycanda müstəqil media qurumlarının yaranması prosesinə təkan verdi. Günümüzdə Azərbaycanda azad söz, fikir və məlumat azadlığının təmin olunması məhz ümummilli lider Heydər Əliyevin zamanında atmış olduğu həmin addımların nəticəsidir. Elə boyukmillet.com saytının rəhbəri Samir Adgözəlli də bu qənatdədir. O, bildiib ki, Azərbaycan mətbuatı bu günkü duruma gəlib çatana qədər çətin bir dövr keçib. Onun sözlərinə görə, çüstəqilliyin ilk illərində bütün sahələrdə olduğu kimi mətbuat sahəsində də ciddi islahatlara ehtiyyac var idi: "Həmin islahatların aparılması mətbuatın özünün olduğu qədər dövlətin də üzərində mühüm vəzifələrdən idi. Ümummili lider Heydər Əliyevin 1993-cü ildə xalqın təkidli tələbi ilə hakimiyyətə qayıdışından sonra özünü büruzə verməyə başladı. Heydər Əliyev Bakıya qayıtdığı ilk gündən media nümayəndələri ilə yaxından əməkdaşlıq etməyə, onlarla yaxından ünsiyyətdə olmağa üstünlük verdi. Artıq müstəqil Azərbaycan mediası yeni bir mərhələyə, inkişaf mərhələsinə qədəm qoyurdu. Ümummilli lider Heydər Əliyevin bu sahədə atdığı ən mühüm addım keçmiş SSRİ zamanından qalmış senzuranı ləğv etməsi oldu. 1998-ci il, avqustun 6-da Heydər Əliyevin qərarı ilə ölkədə senzura ləğv edildi. Heydər Əliyevin məlum qərarından sonra artıq qəzetlər heç bir senzura olmadan çap edilməyə başladı". Samir Adıgözəlli deyir ki, bu qərar ümummilli liderin bu qərarı öz-özlüyündə ölkədə müstəqil, azad medianın fomalaşdırılması, azad sözün təmin edildiyinin ilk gösrəricisi idi: "Təsadüfi deyil ki, həmin dövrdə əksər beynəlxalq təşkilatlar, beynəlxalq səviyyəli media qurumları Azərbaycan tərəfinin atmış olduğu bu addımı yüksək dəyərləndirərək bunu azad sözün, demokratiyanın təmin olunmasında atılan mühüm addımlardan hesab edirdilər. Ümummilli lider Heydər Əliyevin sonrakı dpvrlərdə atdığı addımlar, qəbul etdiyi fərman və sərəncamlar senzuranın ləğvindən başlanan müsbət tendensiyanın davam edəcəyi zəmanəti yaratdı. Artıq ölkədə azad söz, demokratiya bərqərar olurdu. Amma müstəqillik dövrünün çətinlikləri mətbuatın maddi texniki bazasına da təsir göstərmiş və qəzetlər ciddi maddi sıxıntılarla fəaliyyət göstərirdilər".Sayt rəhbəri deyib ki, ümummilli lider media qurumlarının maddi sıxıntıdan çıxması üçün də zamanında mühüm addımlar atıb. O, qeyd edib ki, günümüzdə ümummilli liderin media ilə bağlı siyasətini Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Cənab İlham Əliyev davam etdirir: "Bu gün ölkəmizdə kütləvi informasiya vasitələrinin azad fəaliyyəti və inkişafı üçün bütün zəruri şərtlər mövcuddur. Kütləvi informasiya vasitələrində sərbəst şəkildə fikir demək, hadisələrə münasibət bildirmək üçün qeyri-məhdud imkanlar var. Təbii ki, bütün bu imkanlar mətbuata, kütləvi informasiya vasitələrinə məhz Cənab Prezident tərəfindən yaradılıb. Günümüzdə də dövlət başçısı tərəfindən mediaya, kütləvi informasiya vasitələrinə diqqət və qayğı kifayət qədərdir. Azərbaycan Respublikasının Prezident İlham Əliyevin 31 iyul 2008-ci il tarixli Sərəncamı ilə "Azərbaycan Respublikasında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin (KİV) inkişafına Dövlət Dəstəyi Konsepsiyası kimi mühüm bir sənəd təsdiq olunub. Həmçinin, Konsepsiyaya uyğun olaraq 22 may 2009-cu ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu (KİVDF) yaradıldı. Həmçinin ilk dəfə olaraq Azərbaycanda kütləvi informasiya vasitələrinin nümayəndələri üçün dövlətin hesabına yaşayış binası inşa edilərək pulsuz olaraq onlara verildi". Samir Adgözəlli qeyd edib ki, bütün bu müsbət amillər Azərbaycanda söz və məlumat, ifadə azadlığının, plüralizmin təmin olunmasına xidmət edir: " Azərbaycan bir sıra sahələrdə olduğu kimi medianın inkişafı istiqamətində də regionun lider dövlətinə çevrilib desək yanılmarıq. Ümumiyyətlə, müasir demokratik cəmiyyətin əsasını təşkil edən fikir, söz və məlumat azadlığı anlayışları ilə yanaşı, plüralizm məfhumu da inkişafa və təkmilləşməyə gedən istiqamətləri müəyyənləşdirməyə kömək edir. Vətəndaş cəmiyyətinin əsas prinsiplərindən olan plüralizm bir-birindən düşüncə tərzinə, mövqeyinə, yanaşmasına və davranış üslubuna görə fərqlənən fərdlərin bir araya gələ bilməsini əks etdirir. Bu demokratik, hüquqi dövlət kimi inkişaf edən Azərbaycanda cəmiyyətin hərtərəfli inkişafı üçün əsas elementlərdən olan fikir və söz azadlığı tam təmin edilir. Bunu biz qətiyyətlə söyləyə bilərik. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, hətta Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 47-ci maddəsində də bu məqam öz əskini tapır. Bu gün demokratiyanın beşiyi sayılan Avropada belə Azərbaycandakı kimi fikir, söz, məlumat azadlığı, plüralizm yoxdur. Açıq şəkildə deyə bilərik ki, bu gün Azərbaycanda internet azadlığı da mövcuddur. İnternet bu gün təkcə informasiya mübadiləsi məkanı deyil, həmçinin dövlət idarəçiliyi, təhsil, səhiyyə, biznes, bank işi və digər sahələri əhatə edən, yeni dəyərlər yaradan mühitdir. İnsan azadlıqlarının qorunması müasir internet şəbəkəsinin vacib fəaliyyət istiqamətlərindən biridir. İnternet mediasının inkişafı, internetdə fikir və söz azadlığı, sosial şəbəkələrin genişlənməsi, hökumətin açıq və şəffaf fəaliyyətinin təmin olunması, vətəndaşların idarəçilik proseslərinə cəlb edilməsi qlobal şəbəkənin insanlara verdiyi yeni imkanlardır. Azərbaycanda informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının və internetin inkişafına xüsusi diqqət yetirilir. Bu gün Azərbaycan əhalisinin böyük əksəriyyəti internet istifadəçisidir və bu göstəricilərinə görə, ölkəmiz dünya liderlərindən sayılır. Təqdirəlayiq haldır ki, Azərbaycanda internet azadlığı mövcuddur. Ölkəmizdə internet-radio və internet-televiziya proqramları, elektron qəzet və jurnallar, xarici və daxili sosial şəbəkələr geniş yayılmışdır. Minlərlə bloqqer Azərbaycanın internet məkanında sərbəst fəaliyyət göstərir". Samir Adığözəlli bir problemə də diqqət çəkib. Qeyd edib ki, bir sıra hallarda fikir, söz məlumat azadlığı, plüralizmdən sui-istifadə hallarına yol verilir: "Amma bu qətiyyən yolverilməzdir. Çünki, hər kəs yaxşı bilməlidir ki, onun hüquqları olduğu kimi başqalarının da hüquqları var. Fikir və söz azadlığını əlində bayraq edərək başqalarının şəxsi həyatına müdaxilə etmək, onun mülkiyyət hüquqlarını pozmaq, şəxsi toxunulmazlıq hüququnu tapdalamaq, dövlət sirrini pozmaq yolverilməzdir. Bəzən bir çoxları ağına-bozuna baxmadan, fikir, söz, məlumat azadlığı, plüralizmi əlində bayraq tutaraq kimlərə qarşı hücuma keçir, onu şantaj edir, .şərəf vbə ləyaqətinə toxunur. Qarşı tərəf məsələni hüquqi müstəvidə həll etməyə çalışanda isə hay-həşir salmağa başlayır, mətbuata basqılar olduğunu iddia edir. Ona görə də hər kəs atdığı addıma diqqət etməlidir".

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir

Olaylar.- 2017.- 25-27 fevral.- S.15.