Azərbaycan demokratik prinsiplərə sadiqdir

Bu prinsiplər sırasında fikir, söz və məlumat azadlığı ön sırada gəlir

Azərbaycan söz və mətbuat azadlığı, fikir plüralizmi ən yüksək səviyyədə təmin olunduğu ölkələrdən biri, bəlkə də birincisidir. Bu gün mübaliğəsiz şəkildə birmənalı olaraq demək olar ki, ölkədə insanlar öz düşüncələrini sərbəst şəkildə ifadə edə, onları narahat edən problemləri asanlıqla ictimailəşdirə bilirlər. Bunun üçün hər bir vasitə, imkan da mövcuddur. Belə ki, Azərbaycanda hakimiyyətə alternativ olan siyasi qüvvələrin öz mətbu orqanları var ki, həmin mətbu orqanlarda da hakimiyyətin həyata keçirdiyi siyasət haqsız da olsa tənqid edilir. Azərbaycanda söz və mətbuat azadlığı ən yüksək səviyyədə təmin olunduğu üçün müxalifyönümlü mətbuatın fəaliyyətinə heç bir maneə yaradılmır. Çünki söz və mətbuat azadlığı, plüralizm cəmiyyətin ayrılmaz hissəsi hesab edilir.

Bu məqamda bir xüsusa da diqqət çəkmək lazımdır ki, artıq dövlət qurumları da mətbuatla əməkdaşlığa xüsusi diqqət yetirir, onların sorğularına mümkün qədər operativ şəkildə cavab verir. Düzdür, əvvəlki illərdə bu istiqamətdə müəyən problemlər olsa da, artıq həmin problemlər tədricən aradan qalxır. Bu şərait, yaradılan imkanlar isə jurnalistlərin onlara lazım olan məlumatları vaxtında əldə etməsini asanlaşdırır.

Reallıq ondan ibarətdir ki, yaşadığımız dövrdə, zaman kəsimində kütləvi informasiya vasitələrinin cəmiyyət həyatında rolu və yeri mühüm əhəmiyyət daşıyır. Hər bir ölkənin ictimai-siyasi həyatında baş verən hadisələrdən tutmuş, sosial problemlərə qədər bütün məlumatların cəmiyyətə çatdırılmasında kütləvi informasiya vasitələri xüsusi önəm kəsb edir. Bu səbəbdən nahaqdan kütləvi informasiya vasitələrini cəmiyyətin maarifləndirilməsi, onun məlumatlandırılmasında əvəzsiz vasitə hesab etmirlər. Əgər ölkə həyatına, orada baş verən hadisələrdən cəmiyyətin nə dərəcədə məlumatlandırılmasına diqqət yetirsək aydın şəkildə görərik ki, Azərbaycanın kütləvi informasiya vasitələri də bu gün ölkə həyatında baş verən prosesləri cəmiyyətə çatdırmaqla məşğuldur. Bu gün Azərbaycan cəmiyyəti ölkədə gündəlik və həftəlik işıq üzü görən yüzlərlə qəzet və jurnallarla, televiziya kanalları, radiolar, internet portalları ilə özünün informasiyaya olan tələbatını ödəyir. O da birmənalıdır və açıq şəkildə etiraf edilməlidir ki, Azərbaycan mətbuatı bu günkü durumu, səviyyəsinə gəlib çatana qədər bir çox çətinliklər, problemlərlə üzləşib. Kütləvi informasiya vasitələrinin maddi durumunun zəifliyindən tutmuş, senzuraya qədər. Həmçinin, kütləvi informasiya vasitələrinin nümayəndələrinin təqib və təzyiqlərə məruz qalmasından, onların öldürülməsinə qədər. Hər bir çətinliyi, problemi yaşayıb Azərbaycan mətbuatı. Xüsusilə, bu qeyd edilən tendensiyalar müstəqilliyin ilk illərində özünü göstərib.

Mətbuatın problemləri, çətinliklərlə dolu günləri kütləvi informasiya vasitələri üçün ümummilli lider Heydər Əliyev hakimiyyətə gələnə qədər davam edib. Ümummilli lider Heydər Əliyev 1993-cü ilin iyun ayında xalqın təkidli tələbi ilə hakimiyyətə qayıtdıqdan sonra hər bir sahədə olduğu kimi mətbuat sahəsində də ciddi yeniliklər əldə edildi. Ona görə də qətiyyətlə söyləyə bilərik ki, Azərbaycan mətbuatı bu günkü inkişaf mərhələsinə, əldə etdiyi nailiyyətlər, qazandığı uğurlara görə ümummilli lider Heydər Əliyevə borcludur. Yaxın tarixə, daha doğrusu Azərbaycanın tarixində ikinci dəfə müstəqillik əldə etməsindən sonrakı dövrə nəzər yetirsək bunu aydın şəkildə görmək mümkündür. Əgər yaxın tarixə nəzər salsaq görərik ki, XX əsrin 90-cı illərində Azərbaycan öz müstəqilliyini əldə etdikdən sonra əksər sahələrdə, eləcə də mətbuat sahəsində ciddi problemlər mövcud idi. Ölkə öz müstəqilliyini əldə etsə də, lakin hələ də müəyyən sahələrdə, xüsusilə media, KİV sahəsində keçmişdən, ittifaq zamanında qalan idarəçilik, nəzarət mexanizmi hökm sürürdü. Bu da öz növbəsində müstəqil Azərbaycanda müstəqil medianın, mətbuat orqanlarının formalaşmasına çətinliklər yaradırdı. Təəssüfedici məqam ondan ibarətdir ki, o zamanki hakimiyyətlər də bir növ bu sahənin inkişafına diqqət ayırmaq istəmirdilər. Əksər sahələrdə olduğu kimi media sahəsində də müstəqilik dövrünün ilk illərində olduğu kimi dərəbəylik hökm sürürdü. Hətta vəziyyət o dərəcədə dözülməz xarakter almışdı ki, demokratiya, azadlıq şüarları ilə hakimiyyətə gələn cəbhəçilər belə öz prinsiplərinə zidd çıxaraq müstəqil medianın inkişafına, azad sözün bərqərar olmasına qarşı çıxır, onu hər vasitə ilə əngəlləməyə çalışırdılar.

Hər kəsə məlumdur ki, həmin illər Azərbaycan öz müstəqilliyini çətinliklərlə də olsa əldə etsə də, lakin bu müstəqillik heç də bütün sahələrdə özünü tam mənada göstərə bilmirdi. Bunu mətbuat sahəsinə də şamil etmək mümkündür. Ölkədə müstəqil mətbuatın mövcud olmaması, kütləvi informasiya vasitələrinin fəaliyyətində söz və fikir azadlığına tətbiq edilən məhdudiyyətlər, eləcə də bu kimi irili-xırdalı problemlər Azərbaycan mətbuatının inkişafını ləngidirdi. Tezliklə, ümummilli lider kütləvi informasiya vasitələrində mövcud olan bu və ya digər problemləri aradan qaldırmağa müvəffəq oldu, mətbuatın maddi-texniki bazasının yaxşılaşdırılması istiqamətində ciddi addımlar atdı. Bu mənada mətbuat orqanları, qəzetlərin Azərbaycan Nəşriyyatına olan borclarının dondurulması mətbuatın maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi istiqamətində mühüm addım idi. İstər bu, istərsə də digər müsbət addımlar tədricən Azərbaycan mətbuatının inkişafına zəmin yaratdı. Ümummilli lider Heydər Əliyevin mətbuatın inkişafı etdirilməsi istiqamətində atmış olduğu addımlar birbaşa ölkədə söz və fikir, məlumat azadlığının, plüralizmin inkişaf etdirilməsinə xidmət edirdi. Bu mənada ümummilli lideri Heydər Əliyevin 6 avqust 1998-ci ildə senzuranı ləğv etməsi mətbuat tariximizin ən yaddaqalan hadisəsi sayıla bilər. Heydər Əliyev təkcə jurnalistlərə deyil, bütün yaradıcı insanlara diqqətlə yanaşıb, onlara qayğı göstərib. Təsadüfi deyil ki, ümummilli liderimiz sağlığında "Jurnalistlərin dostu" mükafatına layiq görülüb, mətbuatın təmənnasız hamisinə çevrilib. Məhz Heydər Əliyevin göstərişi ilə dəfələrlər qəzetlərin "Azərbaycan" Nəşriyyatına olan borcları dondurulub. Məhz bütün bunları nəzərə alaraq qətiyyətlə söyləyə bilərik ki, Azərbaycan mətbuatı bu gün ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu sağlam təməl üzərində addımlayır, inkişaf edir.

Yüksək səviyyədə təqdir edilməli və müsbət qiymətləndirilməli məqamlardan biri də ondan ibarətdir ki, ümummilli lider Heydər Əliyevin kütləvi informasiya vasitələrinin inkişaf etdirilməsi istiqamətində zamanında atmış olduğu addımları bu gün Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Cənab İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir. Məhz cənab Prezident İlham Əliyevin 2003-cü ildən bu günə qədər davam edən prezidentliyi dövründə atılan addımlar bütün bunların əyani sübutudur. Bu sıraya qəzetlərin Azərbaycan Nəşriyyatına olan borclarının ləğv edilməsi, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun yaradılması, qəzetlərə birdəfəlik maliyyə yardımının ayrılması, jurnalistlərin mənzil sosial şəraitinin yaxşılaşdırılması məqsədilə atılan addımlar daxildir. Bu sahədə həyata keçirilən tədbirlər və kütləvi informasiya vasitələrinin inkişafına yaradılan şərait tam əminliklə onu deməyə əsas verir ki, bu gün Azərbaycanda fikir, söz və məlumat azadlığı yüksək səviyyədə təmin olunur.

Günümüzdə də dövlət başçısı tərəfindən mediaya, kütləvi informasiya vasitələrinə diqqət və qayğı kifayət qədərdir. Azərbaycan Respublikasının Prezident İlham Əliyevin 31 iyul 2008-ci il tarixli Sərəncamı ilə "Azərbaycan Respublikasında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin (KİV) inkişafına Dövlət Dəstəyi Konsepsiyası kimi mühüm bir sənəd təsdiq olunub. Həmçinin, Konsepsiyaya uyğun olaraq 22 may 2009-cu ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondu (KİVDF) yaradıldı. Həmçinin ilk dəfə olaraq Azərbaycanda kütləvi informasiya vasitələrinin nümayəndələri üçün dövlətin hesabına yaşayış binası inşa edilərək pulsuz olaraq onlara verilib. Bütün bu müsbət amillər Azərbaycanda söz və məlumat, ifadə azadlığının, plüralizmin təmin olunmasına xidmət edir. Ona görə də Azərbaycan bir sıra sahələrdə olduğu kimi medianın inkişafı istiqamətində də regionun lider dövlətinə çevrilib desək yanılmarıq. Ümumiyyətlə, müasir demokratik cəmiyyətin əsasını təşkil edən fikir, söz və məlumat azadlığı anlayışları ilə yanaşı, plüralizm məfhumu da inkişafa və təkmilləşməyə gedən istiqamətləri müəyyənləşdirməyə kömək edir. Vətəndaş cəmiyyətinin əsas prinsiplərindən olan plüralizm bir-birindən düşüncə tərzinə, mövqeyinə, yanaşmasına və davranış üslubuna görə fərqlənən fərdlərin bir araya gələ bilməsini əks etdirir. Bu demokratik, hüquqi dövlət kimi inkişaf edən Azərbaycanda cəmiyyətin hərtərəfli inkişafı üçün əsas elementlərdən olan fikir və söz azadlığı tam təmin edilir.

Olaylar.- 2017.- 1 iyun.- S.15.