Siyasi plüralizmin daha bir nümunəsi

Azərbaycanın seçki sistemi vətəndaşların siyasi fəallığına xidmət edir

Müstəqil Azərbaycanda insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi, vətəndaşların hüquqi, siyasi mədəniyyət səviyyəsinin yüksəldilməsi, sosial və siyasi fəallığının artırılması sahəsində xeyli işlər görülüb. Nəzərə almaq lazımdır ki, ictimai və dövlət maraqlarının təminatı baxımından sadalanan sahələrdə müvafiq işlərin görülməsinə ehtiyac var. Azərbaycanda da vətəndaşların siyasi fəallığının yüksəldilməsi məqəsədilə seçki praktikasının təkmilləşdirilməsi sahəsində müvafiq addımlar atılıb. Belə addımlardan biri də Prezidenti İlham Əliyevin 2005-ci il mayın 11-də parlament seçkilərindən bir qədər əvvəl imzaladığı "Azərbaycan Respublikasında seçki praktikasının təkmilləşdirilməsinə dair" sərəncamı, oltyabrın 25-də isə "Milli Məclisə seçkilərin hazırlanması və keçirilməsi ilə bağlı təxirəsalınmaz tədbirlər haqqında" növbəti sərəncam idi. Məhz seçki praktikasının təkmilləşdirilməsi, Seçki Məcəlləsinin müddəalarının konkretləşdirilməsi, vətəndaşların seçki hüquqlarının daha dolğun təmin edilməsinin nəticəsi olaraq Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə keçirilmiş seçkilər demokratikləşmə prosesini sürətləndirən bir çox pozitiv yeniliklərlə yadda qaldı, həmçinin beynəlxalq müşahidəçilər və təşkilatlar seçkilərin şəffaflığına, ədalətliliyinə, demokratik prinsiplərə uyğun keçirilməsinə dair müsbət rəy verdilər.

Hüquqşünas Mahir Bədirov qeyd edib ki, cəmiyyətimiz gündən-günə daha da inkişaf etdiyi, yeni demokratik dəyərləri əxz etdiyi üçün qanunvericiliyin, o cümlədən seçki qanunvericiliyinin təkmilləşdirilməsi təbii sayılmalıdır: "Qeyd etdiyimiz kimi, Azərbaycan hakimiyyəti hər zaman seçki qanunvericiliyinin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı təşəbbüslərə həssaslıqla yanaşmışdır. Azərbaycan hakimiyyətinin Avrora Şurası Venesiya Komissiyası ilə seçki qanunvericiliyinin təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə apardığı işin yekun nəticəsi olaraq 2008-ci ildə Milli Məclisin qəbul etdiyi qanunla Seçki Məcəlləsinin 145 maddəsinə 91 əlavə və dəyişikliyin edilməsi sənədin daha da təkmilləşdirilməsinə xidmət etmişdir". Onun sözlərinə görə, Seçki Məcəlləsinə əlavə və dəyişikliklər həm də ölkədə keçirilən prezident seçkilərinin tamamilə azad, ədalətli və obyektiv olmasına, vətəndaşların seçki hüququnun etibarlı təminatına xidmət etmişdir: "Son Prezident seçkilərində Azərbaycan xalqı cənab İlham Əliyevin simasında ən layiqli namizədi dəstəkləməklə ulu öndər Heydər Əliyevin ideyalarının davam etdirilməsinə səs verdi, taleyini etibarlı əllərə əmanət etdi. Belə də olmalı idi. Azərbaycanda həyata keçirilən genişmiqyaslı sosial-iqtisadi layihələrin dövlətimizə və xalqımıza verdiyi dividendlərin, Azərbaycanın beynəlxalq imicinin yüksəlməsinin və digər nailiyyətlərin məntiqi yekunu cənab İlham Əliyevin prezident seçkilərində qazandığı qələbə idi. Bu seçki seçicilərin fəallığı ilə əlamətdar oldu. Seçicilərin səsvermədə fəal iştirakı vətəndaşların ölkənin siyasi taleyində əhəmiyyətli rol oynayan prezident seçkilərinə yüksək diqqət və maraq nümayiş etdirmələrini göstərdi. Müxtəlif siyasi partiyaları təmsil edən namizədlərin seçkiyə qatılması da seçki prosesinin fəal keçirilməsində mühüm rol oynayan amillərdən biri idi. Bütün namizədlərə seçki kampaniyasının bütün mərhələlərində eyni şərait yaradılmışdı. Namizədlərin səsvermə prosesindən sonra verdikləri açıqlamalar da bunu təsdiqləyir. Bütün məntəqələrdə seçkilər Seçki Məcəlləsinin tələblərinə uyğun, seçkinin nəticələrinə təsir edə biləcək heç bir nöqsana yol verilmədən keçirildi. Həm demokratik seçki qanunvericiliyinin olması, həm seçkilərin sivil normalara uyğun keçirilməsi üçün bütün tədbirlərin görülməsi, həm də Azərbaycan vətəndaşlarının prezident seçkilərinə marağının olması kampaniyanın xalqın iradəsini ifadə edəcək formada keçirilməsinə təminat verən cəhətlər idi". Hüquqşünas qeyd edib ki, ölkəmizdə keçirilən Prezident, Milli Məclis və Bələdiyyə seçkiləri Azərbaycanın demokratik dəyərlərə sadiqliyini bir daha bütün dünyaya nümayiş etdirdi, ölkəmizdə demokratik inkişafın göstəricisi kimi yadda qaldı: "Azərbaycan hakimiyyəti seçkilərin demokratik, dünya standartlarına uyğun keçirilməsi üçün siyasi iradə və əzm nümayiş etdirdi. Beynəlxalq təşkilatların, dövlətlərin təmsilçiləri bunu yüksək qiymətləndirdilər. Artıq seçki gününün axşamı və sonrakı gün müşahidəçi qismində ölkəmizə gələn bütün beynəlxalq təşkilatların missiyaları, ayrı-ayrı ölkələrin deputatları seçkinin son dərəcə şəffaf keçirildiyini və ölkəmizin demokratiya yolu ilə inkişaf etməsinin şahidi olduqlarını birmənalı şəkildə bəyan edirlər. Beynəlxalq müşahidəçilərin bəyanat və rəylərində Azərbaycanın beynəlxalq təşkilatların qətnamələrini, habelə bu təşkilatlar qarşısında götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirməsi yüksək dəyərləndirilir, Azərbaycanın dinc və sabit ölkə olduğu diqqətə çatdırılır". M.Bədirov hesab edir ki, ölmizdə qazanılmış təcrübə seçki kampaniyasının daha səmərəli keçirilməsinə imkan verir: "Bir müddət əvvəl Yeni Azərbaycan Partiyasının Milli Məclisdə təmsil olunan deputatlarının təklifi ilə respublikamızda seçki praktikasının daha da təkmilləşdirilməsi, beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırma və qabaqcıl dünya təcrübəsinin tətbiq olunması üçün Seçki Məcəlləsinə bir sıra əlavələr və dəyişikliklər edilmişdir. Bu əlavə və dəyişikliklər qabaqcıl təcrübənin tətbiqinə xidmət edir. Bunlardan biri seçki kampaniyasının 75 gündən 60 günə endirilməsidir. YAP-ın irəli sürdüyü bu təklifdə məqsəd seçki praktikasının daha da təkmilləşdirilməsi olmuşdur. Seçki Məcəlləsinə son dəyişikliklərə qədər Azərbaycanda seçki kampaniyası 75 gün davam edirdi. Amma son illərdə qazanılmış təcrübə və hazırlıq səviyyəsi imkan verir ki, seçki kampaniyası digər ölkələrdə olduğu kimi daha səmərəli şəkildə keçirilsin. O cümlədən də, vaxt kimi çox əhəmiyyətli resursdan daha səmərəli istifadə edilsin. Bu dəyərləndirmə nəticəsində məlum oldu ki, Azərbaycan da əksər ölkələr kimi seçki kampaniyasını iki ay müddətində keçirməyə tamamilə hazırdır. Digər mühüm dəyişiklik seçkilərə qoşulmuş vətəndaşlara və partiyalara MSK tərəfindən ayrılan vəsaitin ləğv edilməsidir. Heç bir ölkədə seçkiyə qoşulmuş namizədlərə dövlət tərəfindən vəsait ayrılmır. Əksinə, seçkiyə qoşulmaq niyyətinə düşən insanlar da, partiyalar da seçkinin keçirilməsi üçün lazım olan vəsaitləri ya özləri birbaşa öz hesablarına ayırırlar, ya da onları dəstəkləyən seçicilərin yardımı nəticəsində fond formalaşdırırlar. Dünya təcrübəsi də belədir". Hüquqşünas əlavə edib ki, ölkəmizdə seçki sisteminin təkmilləşdirilməsi yalnız qanunvericilik sahəsini əhatə etmir: "Respublikamızda seçkilərin demokratikliyini təmin etmək üçün görülən işlər yalnız seçki qanunvericiliyinin təkmilləşdirilməsi ilə kifayətlənmir. Son illərdə Azərbaycanda geniş vüsət alan quruculuq və abadlıq işləri seçki komissiyalarının da rahat fəaliyyəti üçün daha müasir iş şəraitinin yaradılmasına mühüm təsir göstərmişdir. Əksər dairə və məntəqə seçki komissiyaları ən müasir tələblər səviyyəsində inzibati binalarla təmin olunmuş, bir qismi isə əsaslı təmir edilmişdir. Həmçinin Mərkəzi Seçki Komissiyasının yeni binada fəaliyyət göstərməsi bu qurumun fəaliyyətinin daha səmərəli təşkilinə geniş imkanlar açıb. Seçicilərlə maarifləndirmə işlərinin aparılması, seçki hüquqları ilə bağlı çoxsaylı sənəd nümunələrinin hazırlanması, seçici siyahılarının dəqiqləşdirilməsi ilə əlaqədar yeni üsulların tətbiq edilməsi də ölkəmizdə seçki sisteminin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı həyata keçirilən tədbirlərdəndir. Azərbaycanın inkişaf edən seçki sistemində demokratik ab-havanın, şəffaflığın təmin edilməsi üçün müasir informasiya texnologiyaları da tətbiq olunur. Belə ki, regionda ilk dəfə məhz Azərbaycanda seçkinin gedişatının internet vasitəsilə birbaşa izlənilməsi sistemi yaradılmışdır. Azərbaycan hakimiyyətinin aşkarlığın daha çox təmin edilməsi üçün bütün təşəbbüslərə, yeniliklərə yüksək həssaslıq nümayiş etdirməsi bütün dünyada təqdir olunur". Onun sözlərinə görə, seçki sisteminin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı həyata keçirilən tədbirlər, o cümlədən qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi Azərbaycanda formalaşdırılan demokratik seçki mühitinin daha da möhkəmləndirilməsinə xidmət edir. Bu həm də onun təsdiqidir ki, Azərbaycanda seçkilərin azad və ədalətli keçirilməsi üçün ölkə rəhbərliyinin güclü siyasi iradəsi var. Seçkilərdə demokratiyanın təmin olunması həm də respublikamızın beynəlxalq aləmdə yerinin möhkəmlənməsində əsas amillərdən biridir.

Olaylar.- 2017.-17-19 iyun.- S.12.