Qulu Kəngərlinin özbək dilinə tərcümə və çap

etdirdiyi kitabların təqdimatı keçirilib

Oktyabrın 12-də Beynəlxalq Mətbuat Mərkəzində AZƏRTAC-ın Orta Asiya və Pakistan üzrə xüsusi müxbiri Qulu Kəngərlinin Daşkənddə Azərbaycan şair və yazıçılarının, alimlərinin özbək dilinə tərcümə və çap etdirdiyi kitabların təqdimatı keçirilib. Tədbiri giriş sözü ilə açan Əməkdar Jurnalist Tahir Aydınoğlu Qulu Kəngərlinin keçdiyi həyat yoluna və yaradıcılığına nəzər salıb. Bildirib ki, Azərbaycanın beynəlxalq jurnalistikasında öz dəst-xətti ilə seçilən Qulu Kəngərli peşəkar media mənsublarından biri kimi bu sahədə uzun illərdir fəaliyyət göstərir. O, jurnalist kimi bir çox ilklərə imza atıb. Azərbaycan həqiqətlərinin dünyaya çatdırılmasına böyük əmək sərf edib. Belə ki, Qulu Kəngərli qanlı 20 Yanvar günlərində qırğına məruz qalmış vətəndaşlarımızın fotolarını ilk olaraq dünyaya yaymağa müvəffəq olub. Həmçinin qanlı Yanvar hadisələrinə dair film ssenarisi yazıb. Qeyd edilib ki, Qulu Kəngərli 1990-cı il 20 Yanvar faciəsindən sonra "Şəhidlər", "Şəhidlər-2" bukletlərini çap etdirib. 1991-ci ildə Azərbaycan və rus dillərində "Qanlı Yanvar şəhidləri" kitabı işıq üzü görüb.

Tahir Aydınoğlu deyib ki, Qulu Kəngərli həm də yaradıcı insandır. Onun zəhməti hesabına Azərbaycan ədiblərinin əsərləri Daşkənddə özbək dilində çap olunub. Beləliklə, bu dildə 17 kitab işıq üzü görüb. Bu nəşrlərin tərtibçisi kimi onun əməyi böyükdür. Bu işlərin, sözsüz ki, reallığa çevrilməsində Q.Kəngərlinin çalışdığı AZƏRTAC-ın da böyük rolu var. Bundan sonra "Erməni lobbisi: Azərbaycan faciəsi", "Qanlı şənbəyə gedən yol" kitabları çap olunub. 1991-ci ildə onun ssenarisi əsasında 20 Yanvar faciəsindən bəhs edən "Bakıda insan ovu" sənədli filmi çəkilib. Diqqətə çatdırılıb ki, Özbəkistanda yaşadığı ilk günlərdən azərbaycanlıların Orta Asiya və Qazaxıstana sürgün edilməsi ilə əlaqədar materiallar yazıb və Daşkənddə onun ssenarisi əsasında "Sürgün" sənədli filmi çəkilib. Hazırda Orta Asiyada yaşayan tanınmış azərbaycanlıların həyatı və fəaliyyəti ilə bağlı kitab üzərində işləyir.

Tədbirdə çıxış edən Azərbaycanda Atatürk Mərkəzinin rəhbəri, akademik Nizami Cəfərov Qulu Kəngərlinin gördüyü işləri yüksək qiymətləndirib. Onun özbək dilinə tərcümə etdirdiyi kitablar Azərbaycanın tanınması baxımından müstəsna rol oynayır. Bildirib ki, Qulu Kəngərli Özbəkistanda davamlı olaraq Azərbaycanla bağlı kitabların çap edilib yayılmasında böyük xidmətlər göstərir. Nizami Cəfərov bu sırada Sabir Rüstəmxanlı, tarixi romanlar müəllifi Yunus Oğuz, eləcə də digər müəlliflərin kitablarının Özbəkistanda geniş yayıldığını diqqətə çatdırıb və Qulu Kəngərlıinin əməyini yüksək qiymətləndirib. Millət vəkili deyib ki, Özbəkistan türk dünyasının ən böyük mədəniyyət mərkəzlərindən biridir və burada Oğuz cəmiyyəti yaşayır. Nizami Cəfərov Qulu Kəngərlinin bu fəaliyyətinin Azərbaycan-Özbəkistan əlaqələrinin, xüsusilə iki ölkə arasında mədəni sahədə əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsinə mühüm töhfə verdiyini diqqətə çatdırıb. Xalq şairi Sabir Rüstəmxanlı da Qulu Kəngərli fəaliyyətini təqdir edib. Alqışlayıb. Bildirib ki, Qulu Kəngərlidə ədəbiyyata, mədəniyyətə aşiqlik var. Son illərdə ortaq türk dili, ədəbiyyatı barədə çox danışdığımızı, lakin bu istiqamətdə konkret heç bir addım atmadığımızı deyən xalq şairi deyib ki, Qulu Kəngərlinin fəaliyyəti, ədəbi yaradıcılığı əslində ortaq dil və əlifbanın formalaşmasına təkan verir. Məhz bu kimi fəaliyətlərin Azərbaycan-Özbəkistan əməkdaşlığına da müsbət təsir göstərdiyini deyən Sabir Rüstəmxanlının sözlərinə görə, Bakı ilə Daşkənd arasında ədəbi və bədii sahələrdə əlaqələrin inkişafında böyük xidmətləri olmuş şəxslərdən biri də məhz Qulu Kəngərlidir. Tədbirdə çıxış edən AZƏRTAC-ın baş redaktoru Yaşar Quluzadə, ədəbiyyatşünas, tərcüməçi-publisist Ramiz Əsgər və digərləri Qulu Kəngərlinin Azərbaycan ədəbiyyatına, mədəniyyətinə dəyərli töhfələr verdiyini vurğulayıblar. Həmçinin qeyd edilib ki, Qulu Kəngərli bu fəaliyyəti ilə Azərbaycan-Özbəkistan əlaqələrinin inkişafına da öz töhfəsini verir. Yazıçı-publisist, tarixi romanlar müəllifi Yunus Oğuz Özbəkistanda indiyə qədər 4 kitabının tərcümə edilərək yayıldığını və beşinci kitabı üzərində iş getdiyini deyib. Bildirib ki, bütün bunların ərsəyə gəlməsində Qulu Kəngərlinin əməyi böyük olub. Yunus Oğuz "Əmir Teymur" kitabının Özbəkistanda tərcümə olunub yayılması barədə ətraflı məlumat verib: "Özbəkistanda kitab sərgisində Sabir Rüstəmxanlı məni Usman Kuçkarla tanış etdi. Usman Kuçkar Əmir Teymur haqqında kitab yazdığımı bildikdən sonra onu özbək dilinə tərcümə etmək istəyini ifadə etdi. Təxminən 2 ay sonra mənə zəng edərək kitabın özbək dili variantının hazır olduğunu dedi və mən də Özbəkistana səfər etdim. Ancaq bir neçə gün biz həmin kitabın təqdimatının keçirilməsinə nail olmaq üçün heç bir iş görə bilmədik və hansı idarəyə, təşkilata getdiksə, bizi qapıdan qaytardılar". Yunus Oğuz deyib ki, o zaman Qulu Kəngərli mərhum Özbəkistan prezidenti İslam Kərimova teleqram vurmağı məsləhət görüb: "Qulu Kəngərli bildirdi ki, İslam Kərimov xarici ölkədən gələn teleqramlara xüsusi diqqət edir. Mən də Azərbaycandan İslam Kərimovun adına teleqram vurdum və niyyətimi açıqladım. İki həftə sonra Usman Kuçkar mənə zəng vurub dedi ki, 13 vərəqlik tərcümeyi hal lazımdır və kitabın təqdimatı keçiriləcək. Beləliklə, həmin kitabın Özbəkistanda geniş təqdimat mərasimi keçirildi və Usman Kuçkarı da o zaman nəşriyyatın baş direktoru təyin etdilər". "Xalq Cəbhəsi" qəzetinin baş redaktoru Elçin Mirzəbəyli Qulu Kəngərlinin media təmsilçisi kimi də yüksək peşəkarlıq nümayiş etdirdiyini söyləyib. Bildirib ki, Qulu Kəngərlinin Özbəkistan-Azərbaycan mədəni əlaqələrinin inkişafında xidmətləri əvəzsizdir. Elçin Mirzəbəyli deyib ki, Qulu Kəngərli Azərbaycan mədəniyyətini yüksək səviyyədə təmsil edir. Tanınmış özbək yazıçısı Şöhrət Barlas da Qulu Kəngərlinin fəaliyyətini təqdir edərək onun gördüyü işlərin iki ölkə arasında əlaqələrin inkişafında misilsiz rol oynadığını bildirib. Sonda çıxış edən Qulu Kəngərli bu istiqamətdəki fəaliyyətini bundan sonra da davam etdirəcəyini söyləyib. Bildirib ki, bu fəaliyyəti özünə borc bilir və maksimum dərəcədə Azərbaycan mədəniyyəti, ədəbiyyatını təbliğ etməyə, yaymağa çalışacaq. Qulu Kəngərli yaxın vaxtlarda daha bir neçə kitabın da özbək dilində bu ölkədə yayılacağına diqqət çəkib. Qulu Kəngərli bu işdə ona Özbəkistanda fəaliyyət göstərən Heydər Əliyev adına Mədəniyyət Mərkəzi və şəxsən Mərkəzin rəhbəri Samir Abbasovun yaxından dəstək verdiyini söyləyib. Bildirib ki, hətta Samir Abbasov bu kimi işlərin görülməsi üçün Mərkəzin binasında Qulu Kəngərli üçün otaq da ayırıb. Qulu Kəngərli bundan sonra da media ilə yanaşı. ədəbi və bədii sahədə fəaliyyətini davam etdirəcəyini vurğulayıb.

S. İsmayılbəyli

Olaylar.- 2017.- 13 oktyabr.- S.5.