Heydər Əliyev-söz və

mətbuat azadlığının təminatçısı

Ölkəmizdə bütün sahələrdə olduğu kimi mətbuat sahəsinin inkişafında da ulu öndər Heydər Əliyevin əvəzsiz xidmətləri olub. O, hakimiyyətdə olduğu müddətdə Azərbaycanda mətbuatın inkişafına, bu sahədə maddi-texniki bazanın möhkəmləndirilməsi və jurnalistlərin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsinə xüsusi diqqət göstərib.

Ümumiyyətlə, Azərbaycanda sağlam və peşəkar mətbuatın formalaşmasında xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyevin əvəzsiz xidmətləri olub. O, hələ dövlət təhlükəsizlik orqanlarında çalışdığı illərdə, xüsusən də Azərbaycan KP Mərkəzi Komitəsinin I katibi olarkən mətbuatla sıx təmas onun iş prinsipinin başlıca istiqamətlərindən biri olub. Bu ondan irəli gəlirdi ki, Heydər Əliyev hər zaman çox güclü təbliğat və təşviqat maşını olan mətbuatın insanları səfərbər etmək, onları təşkilatlandırmaq imkanlarını çox gözəl bilirdi.Ona görə də 70-80-ci illərdə cəmiyyəti düşündürən, narahat edən bütün problemlər məhz Heydər Əliyevin şəxsi təşəbbüsü ilə bu və ya digər formada mətbuata çıxarılırdı. Heydər Əliyev bu barədə deyirdi: "Sovet hakimiyyəti vaxtında bizdə bir mətbuat - kommunist mətbuatı vardı. Mən həmişə bu mətbuatı bizim nöqsanları araşdırmaq, aşkara çıxarmaq istiqamətinə yönəldirdim. Çünki biz işdəki nöqsanların hamısını aşkara çıxara bilmirdik". Təbiidir ki, mətbuat və televiziyanın qaldırdığı problemlər də MK-nın və şəxsən Heydər Əliyevin diqqətindən yayınmırdı. Yaxşı xatirimdədir, o illərdə "Kommunist", "Bakı", "Azərbaycan gəncləri", "Bakinski raboçi" və digər qəzetlərdə dərc olunan ciddi tənqidi yazıların, demək olar ki, əksəriyyətinə birbaşa Mərkəzi Komitə səviyyəsində dərhal reaksiya verilirdi. Heydər Əliyev dövrünün böyük siyasətçisi idi və adətən, belə insanlar öz hiss və həyəcanlarını çox zaman biruzə vermirlər. Amma onunla bir yerdə işləyən və onu yaxından tanıyan insanlar çox yaxşı bilirlər ki, ulu öndər mətbuatla, jurnalistlərlə nə qədər səmimi idi. O, sözün tam mənasında, mətbuat üçün açıq adam idi. Yəni, o, mətbuata hər şeyi deyirdi və mətbuatın qaldırdığı problemlərə də həssaslıqla yanaşırdı. "Literaturnaya qazeta"da "Qoy, ədalət zəfər çalsın" başlığı altında dərc olunmuş müsahibəni yada salın.Heydər Əliyev həmin müsahibəsi ilə, əslində, SSRİ məkanında ilk dəfə olaraq cinayətkarlığa və korrupsiyaya qarşı açıq müharibə elan etmişdi. Əlbəttə, dünyaya qapalı olan bir ölkədə, özü də dövlətin rəhbərlərindən birinin dilindən cəmiyyətdə kök salmış neqativ halların açıq şəkildə təhlil və tənqid olunması o dövr üçün son dərəcə riskli addım idi. İnanın, o zaman SSRİ rəhbərləri içərisində Heydər Əliyevdən savayı, heç kəs bunu edə bilməzdi. Həmin müsahibədən sonra mətbuatda cəmiyyətin az qala bütün sahələrini əhatə edən çox geniş müzakirələr oldu. SSRİ-nin bütün regionlarının sakinləri bu müzakirələrə qoşuldu. Təbii ki, o zaman bu məsələ ilə bağlı həm Azərbaycana, həm də Heydər Əliyevə qarşı görünən və görünməyən qüvvələr tərəfindən çox ciddi təzyiqlər oldu. Amma bütün bunlar Azərbaycanın Heydər Əliyev tərəfindən müəyyən edilən və idarə olunan mənəvi-siyasi kursunu dəyişə bilmədi. Əksinə, ulu öndər ölkədə sosial-mənəvi mühiti sağlamlaşdırmaq naminə daha ciddi addımlar atdı. "Literaturnaya qazeta"ya müsahibəsindən az sonra bilavasitə mənəviyyat məsələlərinin müzakirəsinə həsr olunan respublika müşavirəsində siyasi sistemin mahiyyətindən irəli gələn hər cür çatışmazlıq və eybəcərliklər geniş müzakirə predmetinə çevrilərək kəskin tənqid atəşinə tutuldu, vəziyyəti sağlamlaşdırmaq məqsədilə müvafiq tədbirlər planı təsdiq olundu.

1993-cü ildə Heydər Əliyev xalqın təkidlki tələəbi ilə ikinci dəfə hakimiyyətə qayıdışından sonra da Azərbaycan mətbuatında da yeni səhifə açıldı. Həmin illərdə Azərbaycanda söz və mətbuat azadlığının təmin edilməsi, kütləvi informasiya vasitələrinin sərbəst fəaliyyətinə imkanların yaradılması əsas vəzifə kimi qarşıya qoyulmuşdu. Azərbaycan dövləti müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra istər müstəqillik aktında, istərsə də Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasında Azərbaycan dünyəvi, demokratik, hüquqi dövlət elan olunması və həmin konstitusiyanın 50-ci maddəsində "Məlumat azadlığının təsbit olunması, hələ ondan əvvəl, 1992-ci ildə ilk dəfə Parlament tərəfindən KİV haqqında Qanunun qəbul edilməsi jurnalistikanın inkişafına güclü təkan verdi. Ulu öndərin ikinci dəfə hakimiyyətə qayıdışından sonra cəmiyyətin müxtəlif sferalarında olduğu kimi, AMEA-da da yeni inkişaf mərhələsinin əsası qoyuldu. Bütün bu faktlar Azərbaycanda ənənvi media orqanlarının inkişafı ilə yanaşı, ilk İnternet-media nümunəsinin yaradılması üçün də geniş imkanlar yaradırdı. Azərbaycanda ilk dəfə İnternetə çıxış 1991-ci ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyasının İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunda bir qrup alim və mütəxəssis tərəfindən həyata keçirildi. 1995-ci ildə isə Azərbaycanda mətbuatımızın bugünkü inkişafında mühüm xidmətləri olan ilk veb-portal - science.gov.az-ın əsası qoyuldu. Həmin dövrdə akademiyanın rəsmi saytı www.ab.az adı altında fəaliyyət göstərirdi, 2003-cü ildə isə AMEA Rəyasət Heyətinin qərarı ilə sayt science.az adlandırıldı. Bu gün portal Azərbaycanın elektron mətbuatının "Əkinçi"si, ilk qaranquşu hesab olunur. Science.az Azərbaycanda dövlət tərəfindən elmdə aparılan islahatları, elmin inkişafı sahəsində əldə edilmiş nailiyyətləri obyektiv şəkildə işıqlandıran və təbliğ edən, AMEA-nın həyatında baş verən əlamətdar hadisələri, tarixi görüşləri əks etdirən dəyərli və etibarlı informasiya mənbəyidir. Saytda akademik həyatın ictimaiyyət üçün əhəmiyyət kəsb edən bütün məlumatları operativ olaraq əks olunur. 1998-ci ildə ölkənin mətbuatı üzərində senzuranın ləğv olunması yeni dövr jurnalistikasının yaranmasına yol açdı. Artıq KİV-lərin fəaliyyətini tənzimləyən qanunvericilik aktlarının qəbul olunması ilə ölkə mətbuatının Avropa standartlarına uyğunlaşdırılması prosesi başlamışdı. Yeni qanunda, həmçinin ölkəmizdə fəaliyyət göstərən aparıcı mətbu orqanlarının maddi-texniki imkanlarının gücləndirilməsi məsələsi də öz əksini tapmışdı. Heydər Əliyevin milli mətbuatımızın inkişafına xidmət edən növbəti addımı 1999-cu ildə "Kütləvi İnformasiya Vasitələri haqqında" Qanunu təsdiqləməsi oldu. Bu sənədlə ölkəmizdə yeni mətbuat orqanlarının təsis olunması prosesi xeyli asanlaşdırıldı. "2000-2001-ci illərdə kütləvi informasiya vasitələrinin maddi-texniki şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün Tədbirlər Proqramı" təsdiq olundu. Vətəndaş müraciətlərinə baxılması, informasiyaların mühafizəsi, informasiya azadlığı, radio-televiziya yayımları, İTV və radio haqqında müxtəlif qərar və qanunlar qəbul etməklə KİV-lərin fəaliyyətinin genişləndirilməsi və inkişafı təmin edildi. Heydər Əliyev 2000-ci ildə imzaladığı Fərmanla Azərbaycan milli mətbuatının yubileylərinin ölkə səviyyəsində qeyd edilməsi mətbuat-dövlət münasibətlərinin möhkəmlənməsində həlledici rol oynadı. Məhz ulu öndərin milli mətbuatın inkişafına göstərdiyi diqqət və qayğının nəticəsi idi ki, 2002-ci ildə o, "Ruh" Azərbaycan Jurnalistləri Müdafiə Komitəsinin təsis etdiyi "Jurnalistlərin dostu" mükafatına layiq görülmüşdü. 15 mart 2003-cü ildə Jurnalistlərin I Qurultayında jurnalistlər tərəfindən qeyri-hökumət təşkilatı olan Mətbuat Şurası yaradıldı. Bütün bu addımlar Azərbaycan mətbuatının dünya mətbuatına inteqrasiyasını, jurnalsitika sahəsində yeni-yeni nailiyyətlərin əldə edilməsini sürətləndirdi.

Bu gün isə əminliklə demək olar ki, mətbuat ölkədə ən sürətlə inkişaf edən, informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqi ilə günü-gündən təkmilləşən fəaliyyət sahələrindən biridir. Ölkə mətbuatı müasir informasiya cəmiyyəti quruculuğunda, milli-mənəvi dəyərlərin qorunub saxlanması və təbliğində, o cümlədən, tədris və maarifləndirmə sahəsində mühüm rol oynayır. Dövlət başçısı İlham Əliyev son illərdə mütəmadi olaraq KİV-in inkişafına təkan verən, onun müstəqil fəaliyyəti üçün imkanlar yaradan addımlar atır. 2005 və 2010-cu illərdə Prezidentin sərəncamları ilə milli mətbuatımızın 130 və 135 illik yubileyləri ölkə miqyasında geniş qeyd olunmuşdu. Hazırda Azərbaycanda yüzlərlə mətbuat orqanı, informasiya agentliyi, teleradio şirkətləri, sürətlə inkişaf edən internet resursları fəaliyyət göstərərək cəmiyyətimizin informasiyaya olan ehtiyacının ödənilməsində mühüm əhəmiyyət kəsb edirlər.

Bu il Azərbaycan milli mətbuatının yaranmasının 141 yaşı tamam oldu. Bu, əslində tək mətbuatın deyil, bütövlükdə Azərbaycan cəmiyyətinin bayramı idi. Təsadüfi deyildir ki, ölkə Prezidenti İlham Əliyev hələ mətbuatımızın 135 illiyinin ümummilli səviyyədə qeyd olunması ilə bağlı xüsusi sərəncam imzalamışdı. Sərəncamda göstərildiyi kimi, Azərbaycan dövlətinin artan imkanları milli mətbuatımızın inkişafı yolunda çətinliklərin aradan qaldırılması, onun aktual problemlərinin həlli məqsədilə kompleks tədbirlərin həyata keçirilməsinə şərait yaradıb.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir

Olaylar.- 2017.- 17 yanvar.- S.12.