Düzgün idarəçilik,

sosial-iqtisadi inkişaf

Yaxud Azərbaycanın nümunəvi ölkə imici qazanmasını şərtləndirən başlıca amillər

Prezident seçkilərinə cəmi bir ay qalıb. Aprelin 11-də Azərbaycan xalqı, vətəndaşları səsvermə məntəqələrinə gedərək növbəti müddətə ölkənin birinci şəxsini seçəcəklər.

Ölkə Konstitutsiyasına edilən dəyişikliklərdən sonra ilk dəfə baş tutacaq prezident seçkilərinin nəticələrinə əsasən dövlət başçısı seçiləcək şəxs əvvəlki illərdən fərqli olaraq prezidentlik postunda 5 deyil, 7 il əyləşəcək. Bir qayda olaraq bu və ya digər ölkədə keçirilən hər hansı bir seçki ərəfəsində həmin ölkədəki seçki mühiti, mövcud ictimai-siyasi vəziyyət təhlil olunur, bu istiqamətdə araşdırma aparılır. Aparılan araşdırmalar, təhlillər əsasında isə seçkiqabağı vəziyyət qiymətləndirilir. Bəzi hallarda isə seçkiqabağı vəziyyətin təhlil edilib, ondan əldə olunan nəticəyə uyğun olaraq seçkilərin nəticələrinin necə yekunlaşacağı barədə ümumi rəy, fikir formalaşdırılır. Hazırda Azərbaycanda da eyni situasiya, proses gedir. Aprel ayının 11-də prezident seçkilərinin keçirilməsi barədə imzalanan sərəncam və ondan sonrakı müddətdə davam edən seçki hazırlıqları prosesi istər yerli, istərsə də beynəlxalq təşkilatlar, qurumlar tərəfindən dərindən təhlil edilib.

Aparılan təhlillər və əldə edilən nəticələrə diqqət yetirdikdə aydın şəkildə belə bir mənzərə ortaya çıxır ki, ölkədə seçkiqabağı mühit, ictimai-siyasi vəziyyət normal, qaneedici, ən əsası sabitdir. Bu özünü bir sıra parametrlər üzrə göstərir. Ən əsası onu şərtləndirən amillər kifayət qədərdir. Birincisi, seçkiqabağı ictimai-siyasi vəziyyətin sabit, normal olması ümumilikdə ölkədəki siyasi durum, situasiya ilə bağlıdır. Məlumdur ki, Azərbaycan 20 ildən artıqdır əksər dünya ölkələrindən fərqli olaraq sabit məkan, dövlət kimi tanınır. Ölkədə müntəzəm olaraq həyata keçirilən siyasi islahatlar, bütün istiqamətlərdə olduğu kimi siyasi sahədə də plüralizmin təmin olunması Azərbaycanda normal siyasi münasibətlər sistemi formalaşdırıb. Düzdür, bəzi xırda elektorata malik partiyalar ölkədə mövcud olan siyasi plüralizmdən sui-istifadə edərək mübarizəni tamam başqa müstəviyə yönəldir, ciddi cəhdlə Azərbaycanda xaos, anarxiya yaratmağa çalışır, lakin qeyd etdiyimiz kimi respublikada normal siyasi münasibətlər sisteminin mövcud olması bütün bu pozuculuq hallarının qarşısını alır. Heç şübhəsiz ki, burada cəmiyyətin mövqeyi, xalq faktoru da mühüm rol oynayır. Yəni, Azərbaycan cəmiyyəti mövcud situasiyada əsasən sabitliyin tərəfdarı olduğu üçün, seçkiqabağı mühitin də sabit keçməsini istəyir. İkincisi, ölkədə mövcud olan siyasi plüralizm prezidentliyə namizəd iddiasında olanların siyasi baxışlarında da özünü təsdiqləyir. Belə ki, ölkənin bir nömrəli postu uğrunda gedən mübarizədə 10-dan artıq namizəd öz iddiasını ortaya qoyaraq prosesə qatılıb. Həmin namizədlər arasında həm iqtidar, həm müxalifət, həm də tamamilə müstəqil olan namizədlər var. Bir sözlə namizədlər kifayətqədər əksqütbləri təmsil edir ki, bu da seçkilərin gərgin mübarizə şəraitində keçəcəyindən xəbər verir. Amma aprelin 11-də səsvermə qutularından hansı nəticənin çıxacağından asılı olmayaraq hər bir namizəd qalibi təbrik etmək kimi siyasi mədəniyyət nümayiş etdirməyə qadirdir ki, bu da ölkədə siyasi baxımdan yüksək mədəniyyət, sivil mübarizə mühitinin mövcudluğundan xəbər verir.

Siyasi mübarizədən qorxub yayınanların mitinq şousu

Üçüncüsü, ölkədə seçkiqabağı mühitin sabit, normal olması namizədlərə yaradılan şəraitdə də özünü təsdiqləyir. Seçkilərin istər namizəd irəli sürmə, istər Mərkəzi Seçki Komissiyasına müraciət etmə, istərsə də imzaların toplanıb MSK-ya təhvil verilməsi və namizədin namizədliyinin qeydə alınması prosesində tam şəffaflıq, ədalət prinsipləri təmin olunub ki, bunun özü də seçki prosesini normal atmosfer mühitində keçdiyindən xəbər verir. Bir məqamı xüsusi qeyd etmək lazımdır ki, bunu prezidentliyə namizədlər özləri də açıq şəkildə etiraf edirlər. Bu amilin özü də ölkədə seçkiqabağı mühitin normal, demokratik və şəffaf şəkildə keçdiyini deməyə əsas verir.

Hazırda ölkədəki siyasi durum, mənzərəyə diqqət etdikdə ilk ortaya çıxan sual bu olur. Bəs bütün bunlara necə nail olunub?Cavab sadədir. Düzgün idarəçilik, siyasi islahatlar, sağlam siyasi rəqabət mühiti.

Düzgün idarəçilik-Günümüzdə əsas diqqət yetirilməli olan məqamdır. Əgər ölkədə düzgün idarəçilik sistemi mövcud olmasa, hakimiyyət xalqı deyil, yalnız özünü düşünsə, ölkənin gəlirləri xalqdan gizlədilib ayrı-ayrı dövlət məmurları, hakimiyyət nümayəndələrinin cibinə axsa, onların daha zəngin həyat tərzi yaşamasına sərf edilsə, o halda ölkədə düzgün idarəçilik sistemindən danışmaq olmaz. Düzgün idarəçilik sistemi olmadıqda isə dövlət Misirə, Liviyaya, Yəmənı, İraqa, Suriyaya, eləcə də Yaxın Şərqin digər avtoritar rejimlərə xas olan ölkələrinə çevrilir. Xalq hakimiyyətdən narazı qalır. Etirazlar baş qaldırır. Yaranan bu situasiyadan isə Qərbin müəyyən dairələri, daha dəqiq desək, demokratiya adı altında ölkələrə bədbəxtçilik, xaos, anarxiya ixrac edən qüvvələri məharətlə istifadə edərək rəngli inqilablarını həmin ölkələrə ixrac edirlər. Açıq etiraf edək ki, uzun illərdir Azərbaycan da həmin inqilab "ixracatçılarının" hədəf dairəsindədir. Və ciddi cəhdlə Azərbaycanı da Yaxın Şərqdəki xaos, anarxiyanın hökm sürdüyü ölkələr sırasına qatmaq istəyirlər. Ancaq qeyd etdiyimiz kimi Azərbaycanda zamanında qurulan düzgün idarəçilik sistemi həmin qüvvələrin məkrli planlarının gerçəkləşməsinə imkan vermir. Diqqət edək.

1994-cü ildə ümummilli lider Heydər Əliyevin gərgin əməyi sayəsində "Əsrin müqaviləsi"nin imzalanmasından sonra ölkəyə gələn neft gəlirləri adlarını qeyd etdiyimiz ölkələrdəki kimi xalqdan gizlədilmədi. Əksinə neft gəlirləri daha çox xalqın rifah halının yaxşılaşdırılması, əhalinin sosial təminatının gücləndirilməsinə sərf edildi. Neft gəlirlərinin səmərəli istifadəsi ölkə iqtisadiyyatının da da dirçəldilməsinə imkan yaratdı. Tədricən iqtisadiyyatın inkişaf etdirilməsi bir sıra sosial layihələrin, Dövlət Proqramlarının icrasına zəmin yaratdı. Həyata keçirilən hər bir layihə, Dövlət Proqramı da öz növbəsində Azərbaycan vətəndaşının rifah halının yaxşılaşdırılmasında mühüm rol oynadı. Artıq 20 ildən çoxdur ki, eyni tendensiya davam edir.

Xalq-iqtidar birliyi, vəhdəti-Xalq-iqtidar birliyini şərtləndirən əsas amil də məhz hakimiyyətin əhalinin sosial rifah halının yaxşılaşdırılması istiqamətində atmış olduğu addımlardır. Mütəmadi olaraq vətəndaşların həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində atılan addımlar, bir sıra sosialyönümlü layihələrin həyata keçirilməsi, Dövlət Proqramlarının uğurlu icrası, yüz minlərlə iş yerlərinin açılması, eləcə də bu kimi addımlar hər bir ölkə vətəndaşında məmnunluq yaradır ki, bu da xalqın hakimiyyətə, iqtidara inamını artırır, hər iki tərəf arasında birliyi, vəhdəti gücləndirir. Ona görə də Azərbaycan vətəndaşları artıq 25 ildən çoxdur ki, hazırkı siyasətin davam etdirilməsinə səs verir, bu siyasətə dəstək nümayiş etdirir. Aprelin 11-də baş tutacaq növbəti seçkilərdə də Azərbaycan vətəndaşlarının eyni mövqedən çıxış edəcəyi, eyni münasibəti ortaya qoyacağı şübhə doğurmur. Çünki bu siyasət Azərbaycanı inkişaf etdirib, onu aparıcı ölkələrin sırasına yüksəldib. Ona görə də Azərbaycan vətəndaşları həmin siyasətin davam etdirilməsində maraqlıdır, ona tərəfdardır. Bu siyasət Azərbaycanın iqtisadi qüdrətini, ölkə iqtisadiyyatının inkişaf etdirilməsini təmin etməklə yanaşı, ölkəmizin beynəlxalq aləmdəki rolunu, mövqeyini də möhkəmləndirib. Artıq Azərbaycan regionda elə bir mövqe, nüfuza malikdir ki, dünyanın istənilən ölkəsi (təbii ki, Ermənistan istisna olmaqla) Cənubi Qafqazda Azərbaycanın timsalında özünə dost, müttəfiq qazanmaq istəyir. Müntəzəm olaraq xarici ölkələrin dövlət və hökumət başçılarının Azərbaycana səfəri, onların ölkəmizin bilavasitə təşəbbüs göstərdiyi və iştirak etdiyi layihələrə qoşulmaq istəyi, birgə həyata keçirilən qlobal əhəmiyyətli regional layihələr məhz Azərbaycanın beynəlxalq imicinin, nüfuzunun artmasına öz müsbət təsirini göstərən amillərdəndir. Müstəqillik illərindən sonra "Əsrin müqaviləsi" fonunda həyata keçirilən Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac neft, Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəməri layihələri, müasir dövrümüzdə yeni əsrin yeni layihəsi kimi tarixə düşən Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xətti layihələri, Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təminatında mühüm rol oyanayacaq Cənub Qaz Dəhlizi layihəsi və s. bu kimi layihələr deyilənləri təsdiqləyir. Hər bir layihıə öz-özlüyündə qlobal əhəmiyyət daşıyıb Azərbaycanın beynəlxalq münasibətlər sisteminə müsbət təsir göstərməklə yanaşı, onun müsbət nəticələri daxildə də özünü göstərir. Qeyd etdiyimiz kimi bu və ya digər layihələrin həyata keçməsindən əldə edilən gəlirlərin bir qismi daxildə infrastrukturun yaradılmasına da sərf edilir ki, bu da ildən-ilə Azərbaycanaı daha maraqlı, xaricilər üçün cəlbedici edir. Azərbaycana olan marağ getdikcə artır, ölkəmiz səfər etmək istəyi formalaşır. Elə son illərdə Azərbaycana səfər edən xarici ölkə turistlərinin sayında baş verən kəskin artımı da şərtləndirən başlıca amillərdən biri məhz budur. Bu aydan etibarən sərnişin daşıması həyata keçirəcək Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu layihəsi isə qeyd edilən istiqamətdə daha dinamik inkişafın baş verməsinə yol açacaq. Nəzərə alsaq ki. Xarici turistlər bir qayda olaraq təhlükəsizlik məkanlara, ictimai-siyasi sabit vəziyyətin hökm sürdüyü ölkələrə səfər edirlər, bu baxımdan Azərbaycan xarici turistlər üçün ideal ölkə rolunu oynayır. Çünki uzun illərdir ki. Azərbaycanda ictimai-siyasi vəziyyət qorunur, onun pozulması, ölkədə planlı şəkildə qarşıdurma yaradılması cəhdlərinin qarşısı alınır, iflasa uğrayır.

Göründüyü kimi, Azərbaycan seçkilərə sosial, iqtisadi, siyasi, mədəni, humanitar və digər sahələrdə nailiyyətlər, uğurlarla gedir. Uzun illər ərzində min bir əziyyət, zəhmət bahasına əldə edilən bu nəticələrin, uğurların davamlı xarakter daşıması, davam etməsi isə Azərbaycan vətəndaşının, seçicisinin seçimindən asılıdır. Və Azərbaycan xalqının 11 aprel seçkilərində bu uğurların davam etməsinə, ölkənin daha yaxşı gələcəyinə səs verəcəyi şübhə doğurmur.

Süleyman İsmayılbəyli

Olaylar.- 2018.- 10-12 mart.- S.8.