2.13 saniyəlik sayğı duruşu

Birol Kurt: "Milli hissləri bir kənara qoyaraq deyirəm ki, eşitdiklərim içərisində duyğusu, ruhu ən dərin olan himndir".

Murat Karal: "Türk dövlətləri içərisində ən harmoniyalı himn budur".

Zeynep Ayyıldız: "Mən heç vaxt belə qüsursuzca bəstələnmiş himn eşitməmişəm. Üzeyir Hacıbəyov dünyanın ən yaxşı 5 bəstəkarından biridir. Mən də bir türk olaraq bununla fəxr edirəm".

Arda Kaplan: "Şərqin ilk operası məhz Azərbaycanda yaranıb. Himndə opera ruhu hiss olunur".

Aydın olduğu kimi bu fikirləri Azərbaycan Dövlət Himnini dinləyən sadə türklər bildirib.

İçərilərində Azərbaycan himninin anlaşılması üçün Türkiyə türkcəsinə tərcümə edilməsinin yalnış olduğunu düşünənlər də var:

Samet Aslantürk: "Himndə "səndən ötrü" sözünün nə üçün "senin için" kimi tərcümə olunduğunu anlamadım. Eyni ifadə kiçik bir tələffüz fərqi ilə Türkiyə türkcəsində də istifadə olunur. Cümlənin tamamı üçün də eyni fikri səsləndirə bilərik. Tərcümə edilmədən Türkiyədə hər kəs bu ifadələri anlaya bilər.

Dövlət rəmzləri və atributları, milli varlığın ən əhəmiyyətli ünsürləri...

Məxsus olduğu dövlət tərəfindən hörmətlə qorunan dövlət rəmzləri, atributlar, özəlliklə də himnlər xas olduğu millət üçün ən həssas, ali dəyərlərdən sayılır. Bu ali dəyərlər, milli şəxsiyyətin ilk görünüşünü və təməl elementini təşkil edir. Bu baxımdan, milli simvollara lazım olan diqqətin göstərilməsi, lazım olan dəyərin verilməsi və onun qorunması hər bir vətəndaşın ən təməl və təbii milli vəzifəsidir.

Beynəlxalq yarışlarda qalib komandanın milli rəmzi olan bayrağı yüksəldilir və dövlət himni səsləndirilir. Bu bayrağa və himnə verilən ali dəyərin göstəricidir. Futbol yarışlarında oyundan əvvəl hər iki komandanın himni səslənir. Hər iki komanda üzvləri isə digər ölkənin himnini hörmətlə dinləyir.

Himnlər , milli mənəvi hisslər aşılayan istisna musiqi əsərləridir. Elə əsərlər ki, ürəyində azacıq da olsa vətənpərvərlik hissi olan bütün insanlar onu dinləyərkən eyni duyğular və eyni hissləri yaşayır. İstər qürbətdə, istərsə də vətənində olan şəxs dövlət himnini dinlədiyi zaman daxilən bir həyəcan keçirir. Bu həyəcanı yaradan himn elə bir sərvətdir ki, yalnız öz ölkənin vətəndaşlarından deyil, başqa ölkələrin vətəndaşlarından da o himnə hörmət etməsini gözləyirsən.

Dövlət müstəqilliyini təcəssüm etdirən müqəddəs rəmz, himnimiz haqqında qısa xatırlatma edək:

1992-ci il mayın 27-də parlament "Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni haqqında" qanun qəbul edib. Həmin qanuna əsasən 1919-cu ildə bəstəkar Üzeyir Hacıbəyov və şair Əhməd Cavadın müəllifi olduğu "Azərbaycan marşı" Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni kimi təsdiqlənib.

Bundan əvvəl Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti 1920-ci ildə himn yazılması üçün müsabiqə keçirmək istəsə də, həmin il aprelin 28-də bolşevik işğalı ilə süquta uğradığı üçün bu istək baş tutmayıb.

Bu gün isə Üzeyir Hacıbəyov kimi dahinin bəstəsi mərsiyəyə bənzədilir, himndən bəzi notların çıxarılması fikri səslənir, Əhməd Cavadın müəllifi olduğu himnin mətninin qısaldılması haqqında danışılır. Əhməd Cavad yalnız Azərbaycan himninin müəllifi olan şair deyil. O, yalnız Azərbaycanda deyil, Türkiyədə də sevilən və məşhur olan "Çırpınırdı Qara dəniz" şerinin müəllifidir.

Himnimizin müəllifləri Əhməd Cavad və Üzeyir Hacıbəyov olduğu kimi, "Çırpınırdı Qara dəniz"ində müəllifləri eyni şəxslərdir. Dahi şairin 1914-cü ildə Gəncə şəhərində yazdığı "Çırpınırdı Qara dəniz" şeirinə, musiqini məhz Üzeyir Hacıbəyov bəstələyib. O zaman Üzeyir bəy bu mahnını Nuru Paşanın komandanlığındakı Qafqaz İslam Ordusunun Azərbaycandakı qəhrəmanlıqlarına ithaf edib.

Bu gün Azərbaycan musiqisi və ədəbiyyatı üçün önəmli olan bu iki dahi şəxsdən daha yaxşı heç kim himn müəllifi ola bilməz. Musiqi üçün doğru həcmin nə qədər olduğunu Üzeyir bəydən daha yaxşı kim bilə bilər?

Bəs dövlət himnimizin digər ölkələrin himninə nisbətən uzun olması ilə bağlı səslənən fikir həqiqəti əks etdirirmi?

Azərbaycan dövlət himninin davamlılıq müddəti 2.13 saniyədir. Himn 4 bənd, 24 misradan ibarətdir.

İlk öncə onu qeyd edək ki, Polşa və Fransanın himnlərinin mətni dövrümüzə görə aktuallığını itirməsinə rəğmən sözləri dəyişdirilmir, millət üçün əziz və şərəfli olduğu üçün onlara toxunulmur.

Dünya ölkələrinin himnlərinə nəzər yetirək:

Amerika, Albaniya və Qazaxıstanın himn mətnləri Azərbaycan himni kimi 24 misradan ibarətdir. Albaniyanın himnini maraqlı edən xüsusi nüans var. Himnin maraqlı cəhəti bundan ibarətdir ki, uzun və qısa olmaqla iki versiyasından istifadə edilir. Qısa versiyasından sadəcə ilk iki hissə istifadə edilir və ikinci hissənin ilk iki misrası təkrar edilir.

Argentina himninin 9 bəndi var. Bu himni də maraqlı edən nüans odur ki, himnin bəstəkarı argentinalı deyil, ispan Blas Pareradır.

Yunanıstanın himni 158 sətirdən ibarətdir. Onlar 632 misralıq poemanı özlərinə himn ediblər. "Hymn to Liberty" sözlərinə görə dünyanın ən uzun himnidir və yalnız Yunanıstana deyil, həm də Kipr Respublikasına məxsusdur.

Müəllifi Mehmet Akif Ersoy olan İstiqlal Marşı 41 misradan ibarətdir. İstiqlal Marşi həm Türkiyə, həm də Şimali Kipr Türk Respublikasının himnidir.

Böyük Britaniyanın himni 21, Ukraynanın himni isə 20 misradan ibarətdir.

Dünyanın ən qədim himnlərindən olan Yaponiyanın himni uzun illər musiqisiz, sadəcə şer şəklində olub. Pakistanın dövlət himninə isə bəstələndikdən 2 il sonra söz yazılıb.

Çinin himni 1.27 , Hindistanın 2 dəqiqə, Böyük Britaniyanın 2.40, Almaniyanın 3.38, ABŞ-ın himni isə 4.13 saniyə davam edir. Fransanın himni 5.10 saniyə davam edir və Azərbaycan himni kimi minor ladda yazılıb.

Laplandiyanın isə himni var, lakin dövləti yoxdur...

Dövlət Himninin musiqisinin həcminin azaldılması ilə bağlı politoloq Zaur Məmmədovun maraqlı fikirlərini öyrəndik:

"Himnimizin sözləri və musiqisi özündə böyük, şanlı tariximizi əks etdirir. Himnin musiqisinin qısaldılması və mətninin azaldılmasına heç bir ehtiyac yoxdur. Azərbaycan Dövlət Himni həcm etibari ilə qısa və yetərli səviyyədədir"

Gənc, sevilən aktyor Sənan Əlləz də mövzu ilə bağlı fikirlərini bildirdi:

"Əgər yaxşı alternativləri varsa, niyə də olmasın? Dünyada belə hallar çox olub. Əgər ortaya yaxşı iş çıxacaqsa bu müsbət haldır. Mən yeniliklərə açıq insanam".

YAP Pirallahı rayon təşkilatının sədri Hikmət Şikarov da Azərbaycan Dövlət Himni ilə bağlı mövzuya biganə qalmayıb:

"Himndə hansısa dəyişikliklər etmək öz tariximizə qarşı hörmətsizlik etmək deməkdir.

Dövlət himnimizə hörmət etmək hər bir azərbaycanlının müqəddəs borcudur.

Azərbaycan dövlətinin müstəqilliyini təcəssüm etdirən müqəddəs rəmzlərdən biri də Azərbaycanın dövlət himnidir. Dövlət himnimiz Azərbaycan dövlətinin, onun müstəqilliyinin və birliyinin müqəddəs rəmzidir. Bu himn hər bir Azərbaycan vətəndaşına - yeniyetmə, gənc və yaşlılara yüksək vətənpərvərlik duyğuları aşılayır. Himn insanlarda vətənə sevgi və məhəbbət hissləri yaradaraq hər bir millətin imzasını, onun kimliyini isbat edən bir məfhumdur. Dövlət himnimiz milli birliyimizin təcəssümü, şəhid ruhlarının daşıyıcısıdır. Dostlarımızı sevindirən, düşmənimizi xar edən bu himn dövlətimizin varlığını və onun əzəmətini bütün dünyada təstiqlədi.

Dövlət himni müstəqilliyin musiqi və sözlə ifadə edilən müqəddəs simvolu, rəmzi, atributu olaraq milli və dövlət bayramlarında, tarixi günlərdə, rəsmi mərasimlərdə, beynəlxalq tədbirlərdə, təhsil müəssisələrində və mövcud qanunvericiliklə müəyyən edilən digər hallarda həmişə ayaqüstə, böyük coşqu ilə, milli qürurla oxunur və dinlənilir. Himn həmişə milli bayraqla-dövlət bayrağı ilə bərabər tutulur. Məhz bu funksional yaxınlıq, dövlətçilik baxımından müqəddəslik və önəmliliyinə görə milli himn-dövlət himnini obrazlı şəkildə hər bir dövlətin, millətin ölkənin musiqi bayrağı adlandırırlar".

Hikmət Şikarov vurğulayıb ki, himnimiz bir əsr əvvəl çətinliklə əldə etdiyimiz dövlət müstəqilliyimizlə bağlıdır:

"Bu gün həmin himndə hansısa dəyişikliklər etmək öz tariximizə qarşı hörmətsizlik etmək deməkdir. Dövlətin atributlarına hörmət etmək vətəndaşların borcu, dövlət məmurlarının isə birbaşa vəzifəsidir. Himn o zaman dəyişdirilə bilər ki, bu məsələ ümumxalq müzakirəsində olsun. Dövlət himnimizə hörmət etmək hər bir azərbaycanlının müqəddəs borcu hesab olunur. Hamı bu borcu şərəflə yerinə yetirməlidir".

Nigar Orucova

Olaylar. - 2018.- 8 noyabr.- S.10.