Dövlətin və xalqın maraqlarına xidmət edən islahatlar

Və vətəndaş məmnunluğu

Artıq bir neçə ildir ki. Azərbaycan uğurlu islahatlar dövrünə qədəm qoyub. Həyatımızın müxtəlif sahələrini əhatə edən bu islahatlar hər şeydən əvvəl ölkəmizin hərtərəfli inkişafına nail olmağa, eləcə də əhalinin sosial rifah halının yaxşılaşdırılmasına hesablanıb. Həyata keçirilən islahatların böyük bir hissəsinin iqtisadi və sosial sferaya aid olması da bunu təsdiqləyir.

İstənilən cəmiyyətdə atılan bu və ya digər addım, həyata keçirilən tədbirlər, görülən işlər birmənalı qarşılanmadığı kimi, ötən illərdə Azərbaycanda bir çox sahələri əhatə edən islahatlara mnasibət də yekdil olmadı. Daha dəqiq desək ənənəvi olaraq ölkənin, onun vətəndaşlarının rifahı üçün atılan addımlara qara yaxmağa, əldə edilən uğurlara öz pozuculuq əməlləri ilə kölgə salmağa çalışan radikal siyasi düşərgə dövlətin, dövlət başçısının həyata keçirdiyi islahatlar paketinə də siyasi don geydirməyə, onun məzmun və mahiyyətini dəyişməyə çalışdılar. Gah bu islahatların radikal siyasi düşərgənin 300-500 nəfərlik mitinqinin qorxusu, gah Qərbin təzyiqləri, gah da hakimiyyət daxilində mövcud olan qarşıdurma ilə əlaqələndirməyə çalışan radikal siyasi düşərgədən fərqli olaraq isə Azərbaycan xalqı, Azərbaycan vətəndaşı ona birmənalı olaraq dəstək verdi. Çünki həyata keçirilən islahatlar radikal siyasi düşərgənin iddia etdiyi kimi hansısa situasiyadan irəli gəlmirdi. Bu yeni müasir dövrün çağırışlarına uyğun idi. Eyni zamanda ölkənin iqtisadi qüdrətinin yüksəlməsi və nəticədə artan gəlirlərimizdən irəli gəlirdi.

İslahatların təməl daşı

Əslində 2016-cı ilin referendumu günümüzdə həyata keçirilən islahatların anonsunu verirdi və sözügedən ümumxalq səsverməsi gələcək islahatların bazasını, təməl daşını təşkil edirdi. Referendum nəticəsində ölkə Konstitutsiyasına edilən dəyişikliklərlə Azərbaycanın sosial dövlət olduğu dünyaya bəyan edilirdi. Bu isə ilk növbədə sosial sahədə islahatların həyata keçirilməsi zəruriliyini yaradırdı ki, elə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Cənab İlham Əliyev də həmin zərurədən çıxış edərək sosial sahədə ciddi islahatlara start verdi.

2018-ci ildə keçirilən prezident seçkilərində inamlı qələbəsindən sonra Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin sosial sahədə imzaladığı ilk və mhüm fərman şəhid ailələrinə birdəfəlik ödəmənin (11 min manat) verilməsi ilə bağlı oldu. 28 yanvar 2019-cu il tarixli fərman həmin ailələrin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsinə xidmət edən mühüm addım idi. Fərmanda əlavə olaraq 2264 şəhid hərbi qulluqçu və 461 şəhid polisin vərəsələrinə də birdəfəlik ödəmə verilməsi nəzərədə tutulurdu. Bununla da birdəfəlik ödəmələr artıq 12268 şəhidin vərəsələrini əhatə edirdi və ödəniləcək vəsaitin həcmi 135 milyon manata çatırdı.

Şəhid ailələrinə və müharibə əlillərinə, Milli Qəhrəmanlara verilən təqaüdlərin, müavinətlərin artırılması da ölkədə həyata keçirilən uğurlu social islahatlar paketinə aid idi. Bu qəbildən olan insanlar üçün Azərbaycan Prezidentinin aylıq təqaüdünün məbləği ötən dövrdə mütəmadi olaraq artırılmaqla Milli Qəhrəmanlar üçün 1500 manata, şəhid ailələri üçün 242 manata, müharibə əlilləri üçün- I qrup əlillər üçün 182 manata, II qrup əlillər üçün 158 manata, III qrup əlillər üçün 121 manata çatdırıldı.

Sosial islahatların tərkib hissəsi

Dövlət başçısının ötən müddət ərzində sosial sahədə həyata keçirdiyi ən mühüm və radikal islahat problemli kreditlərlə bağlı oldu və bununla bağlı imzalanan fərman 800 min nəfəri əhatə etdi. Problemli kreditlərin həlli bir daha təsdiq etdi ki, həyata keçirilən tədbirlər Prezident İlham Əliyevin apardığı sosial xarakterli islahatların tərkib hissəsidir.

Bundan başqa ölkədə minimum əmək haqqı, maaş və pensiyalar, digər təqaüdlərin artırılması məqsədilə dövlət başçısı tərəfindən imzalanan fərman və sərəncamlar da Cənab İlham Əliyevin sosial sahədə həyata keçirdiyi islahatların bir hissəsi idi. Azərbaycanda minimum pensiyanın 200 manat, minimum əmək haqqının isə 250 manata çatdırılması əhalinin sosial rifah halının yaxşılaşdırılmasına xidmət edən islahatlardan idi. Ümumiyyətlə, 2019-cu ilin əvvəlində həyata keçirilən islahatlar belə demək mümkünsə sosial paketlərin birinci mərhələsi idi. Bu mərhələ ümumilikdə 3 milyondan çox vətəndaşın həyatına birbaşa təsir etdi.

Prezidentin sosial islahatlarla pararlel olaraq iqtisadi sahədə həyata keçirdiyi islahatlar da mühüm əhəmiyyət kəsb edirdi. Dövlət başçısının sosial sahə ilə pararlel olaraq iqtisadi sahədə həyata keçirdiyi islahatlar da bu sahənin daha da inkişaf etdirilməsi ilə yanaşı, indiyə qədər mövcud olan neqativ halların aradan qaldırılmasına xidmət edirdi. İqtisadi islahatlarda biznes islahatlarına geniş yer verilməsi də diqqətdən yayınmır. Bu sırada vergi və gömrük islahatları, biznesə başlama, tikinti icazələri, elektrikə qoşulma və s. istiqamətlərdəki islahatları qeyd etmək yerinə düşər. Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı Kompleksinin fəaliyyətə başlaması, Cənub Qaz Dəhlizinin rəsmi açılışı, TANAP qaz kəmərinin istismara verilməsi, regionun ən böyük külək elektrik parkı "Yeni Yaşma" KEP-nin, Türkiyə tarixinin ən böyük xarici sərmayəsi "Star" NEZ-in açılışı və "Yaşıl Dəhliz"in tətbiqi, eləcə də "SOCAR karbamid"in və "Socar Polymer"in fəaliyyətə başlaması iqtisadi sahədə həyata keçirilən islahatların uğurlu nəticələri idi.

Aparılan dərin islahatlar Azərbaycanın "Doing Business 2019" hesabatında dünyanın ən çox islahat aparan ölkəsi seçilməsi ilə nəticələndi ki, bununla da ölkəmiz 190 dövlət arasında 25-ci yerdə qərarlaşdı.

İdarəetmədə təkmilləşdirməyə yol açan struktur və kadr islahatları

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Cənab İlham Əliyevin həyata keçirdiyi islahatların növbəti mərhələsi isə kadr və struktur islahatlarıdır. Əslində bu islahatlara da 2016-cı il referendumundan sonra start verilmişdi. Birinci vitse-prezidentlik postunun yaradılması, idarəetmə sisteminə gənc və bacarıqlı, perspekrivli kadrların cəlb edilməsi, bir-birini təkrarlayan, əlavə vəsaitərin xərclənməsinə yol açan qurumların birləşdirilərək daha optimal şəkildə fəaliyyət göstərməsi kadr və struktur islahatları sahəsində atılan ən mühüm addımlardan idi. Gümümüzdə də sözügedən islahatlar davam edir və öz müsbət nəticələrini göstərməkdədir. Xüsusilə, dövlət başçısının nisbətən yaşlı məmurları gənc, perspekivli kadrlarla əvəzləməsi cəmiyyət tərəfindən müsbət qarşılanır və dövlət başçısınınn bu addımına ictimai dəstək verilir. Ən son Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin ölkə üzrə keçirdiyi rəy sorğularının nəticələri də onu deməyə əsas verir ki, Azərbaycan cəmiyyəti Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi islahatlardan razıdır.

İslahatlara ictimai sektordan dəstək

Artıq elə bir mərhələyə qədəm qoymuşuq ki, hər bir dövlət qurumu, hər bir vətəndaş öz fəaliyyəti ilə Prezidentin həyata keçirdiyi islahatlara dəstək verməli, həmin islahatları öz fəaliyyətində tətbiq etməlidir. Bu mənada Azərbaycan Parlamentinin dövlət başçısının həyata keçirdiyi islahatlara dəstək məqsədilə buraxılması və ölkədə həyata keçirilən islahatlara cavab verə biləcək yeni qanunverici orqanın formalaşması istiqamətində atılan addım təqdir edilməlidir.

Nəzərə alsaq ki, ölkədə həyata keçirilən bu və ya digər islahatlara ictimai sektor da xüsusi nəzarət edir və islahatlar bu sektorun da maraqlarına xidmət edir, o zaman qeyd etdiyimiz sektorda da günün tələblərinə uyğun islahatların həyata keçirilməsi qaçılmazdır. Qeyd etdiyimiz kimi hər bir dövlət və özəl qurum, eləcə də sıravi Azərbaycan vətəndaşı bu islahatların daha səmərli olması üçün əlindən gələni əsirgəməməlidir. Bu mənada Azəbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövət Dəstəyi Şurasının SƏLİS-Sürətli Əlaqələndirmə və Layihə İdaretmə Sistemini tətbiq etməsini elə islahatlara dəstək xarakterli hesab etmək olar. Əslində bu da Şuranın QHT sektorunda həyata keçirmiş olduğu və ümumi maraqlara xidmət edən bir islahatıdır. Təsadüfi deyil ki, elə vətəndaş cəmiyyətinin nümayəndələri də bu qənaətdədirlər.

SƏLİS-yeni Azərbaycan brendi

Milli Qeyri-Hökumət Təşkilatları Forumunun prezidenti Rauf Zeyni hesab edir ki, Cənab Prezidentin ölkədə həyata keçirdiyi və həyatımızın bütün sahələrini əhatə edən islahatlar paketinə hər bir qurum, hər bir vətəndaş öz dəstəyini verməli, fəaliyyətində bunu təsdiqləməlidir. Rauf Zeyni bildirib ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının tətbiq etdiyi SƏLİS-Sürətli Əlaqələndirmə və Layihə İdaretmə Sistemini də elə dövlət başçısının islahatlar paketinə dəstək xarakterli addım kimi qiymətləndirmək olar: "Prezident yanında QHT Şurası dövlət başçısının elektron hökumətin inkişafı, dövlət qurumları tərəfindən göstərilən elektron xidmətlərin təkmilləşdirilməsi ilə əlaqədar imzaladığı fərman və sərəncamları rəhbər tutaraq həyata keçirdiyi elektron xidmətlərin keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq, istiqamətlərini şaxələndirmək, onları istifadəçilər üçün daha rahat və əlçatan etmək üçün elektron xidmətlər tətbiq etməyi hədəfləyib. Bunlar arasında sürətli əlaqələndirməni həyata keçirmək və bütün elektron xidmətləri vahid bazada cəmləşdirmək üçün yaradılan SƏLİS - Sürətli Əlaqələndirmə və Layihə İdaretmə Sistemi xüsusilə əhəmiyyət kəsb edir. Bu xidmətin xüsusi əhəmiyyətliliyi ondadır ki, SƏLİS vasitəsilə Şura fəaliyyətində şəffaflıq və aşkarlığı maksimum dərəcədə təmin etmiş olur ki, bu da Cənab Prezident tərəfindən hər bir dövlət qurumu, hər bir məmur və vətəndaş qarşısında qoyulan əsas vəzifədir, tapşırıqdır".

"Hilal" Sosial Araşdırmalar İctimai Birliyinin sədri Arzuman Abdulkərimov isə hesab edir ki, "Azərbaycan təcrübəsində Prezident yanında QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Şurasının yaratdığı SƏLIS-Sürətli Əlaqələndirmə və Layihələrin İdaretmə Sistemi-təkcə Azərbaycan cəmiyyəti deyil, eləcə də xarici aləm üçün bir yenilikdir: "Düşünürəm ki, "ASAN Xidmət" kimi SƏLİS-də bir Azərbaycan brendi olacaq və bu təcrübədən yaxın və uzaq ölkələr yararlanmağa çalışacaqlar. Bu tətbiqlə həm QHT-lər bütün prosedurlardan elektron formada keçəcək, həm də fəaliyyətlərində şəffaflıq prinsipi ən yüksək səviyyədə təmin ediləcək. SƏLİS həm də QHT-lərin həyata keçirdiyi sənədləşmə işlərində onlarla üçüncü şəxs arasında olan əlaqəni də aradan qaldırmış olur. Düşünürəm ki, bu da elektron xidmətlərdən istifadənin genişləndirilməsi, onun daha da əlçatan olmasına hesablanıb". Təşkilat sədri onu da bildirib ki, QHT Şurasının tətbiq etdiyi yeni sistem QHT-ləri daha məhsuldar olmağa, onların elektron xidmətlərdən istifadə etmək bacarıqlarının artırılmasına imkan yaradacaq.

Göründüyü kimi, 2016-cı il referendumundan sonra ölkədə müxtəlif istiqamətlərdə həyata keçirilən islahatlar həyatımızın bütün sahələrinə təsir edir və öz müsbət nəticələrini göstərir. Bu islahatların daha effektli və daha çox nəticəli olması üçünsə hər bir dövlət qurumu, hər bir vətəndaş ona dəstək verməli, öz fəaliyyətində bunu tətbiq etməlidir.

Süleyman İsmayılbəyli

Yazı "SƏLİS Jurnalist" müsabiqəsində iştirak üçün nəzərdə tutulub

Olaylar.- 2019.- 3-4 dekabr. S. 12.