Dövlət Proqramları sərhədyanı

rayonların da simasını dəyişib

Azərbaycanın hərtərəfli inkişafı, bu günkü səviyyəyə gəlib çatmasında Regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramlarının da mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyini deyə bilərik. 2004-cü ildən etibarən icra olunmağa başlayan Regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı respublikanın hər bir bölgəsində, şəhər və rayonunda, kənd və qəsəbəsində inkişafa, tərəqqiyə gətirib çıxarıb desək yanılmarıq. Bu gün respublikamızın istənilən bölgəsinə nəzər yetirdikdə, orada məhz Dövlət Proqramlarının uğurlu nəticələrini görə bilirik. Bura istər dağ, istərsə də Aran rayonları da daxildir. Hətta düşmənlə təmas xəttində yerləşən rayonlarımızda da Regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramlarının uğurlu icrasını aydın şəkildə görmək mümkündür.

Regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramlarının uğurla icra edildiyi cəbhəyanı rayonlardan biri də Tərtər rayonudur. İstər bundan əvvəl icra olunan 3 Dövlət Proqramı, istərsə də hazırda icrası davam etdirilən və 2019-2023-cü illəri əhatə edən sayca dördüncü Dövlət Proqramı çərçivəsində görülən işlər və əldə edilən nəticələr belə deməyə əsas verir. Cari ilin birinci rübündə rayonun sosial-iqtisadi inkişafı istiqamətində görülən işlər və əldə edilən nəticələr belə deməyə əsas verir.

Belə ki, Regionların 2019-2023-cü illər sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramının icrasının ilk aylarında Tərtərdə yeni istehsal və emal müəssisələri yaradılıb ki, bu da rayoinda məşğulluğun artmasına müsbıt təsir göstərib. Belə ki, bu dövr ərzində "Azərxalça"nın Tərtər filialının tikintisi başa çatdırılıb, Tərtər-Hindarx avtomobil yolunun rayon ərazisindən keçən 19 kilometr hissəsində əsaslı təmir işləri aparılıb. Dövlət proqramı çərçivəsində rayonda yol infrastrukturunun yaxşılaşdırılması, quruculuq-abadlıq işlərinin həyata keçirilməsi istiqamətində də xeyli işlər görülüb. Belə ki, Tərtər şəhərinin Mehdi Hüseynzadə küçəsində 0,5 kilometr, Vəzir Orucov küçəsində 0,3 kilometr asfalt örtük salınıb. Ekoloji tarazlığın qorunması məqsədilə 9 mindən çox müxtəlif növ ağac, 2 min ədəd gül, 500 min ədəd həmişəyaşıl kollar əkilib. Kovdadıq və Zolgəran kəndlərində modul tipli məktəb binalarının quraşdırılması başa çatmaq üzrədir. Hazırda Rayon İcra Hakimiyyətinin inzibati binasının, Bayraq muzeyinin, Olimpiya İdman Kompleksinin tikintisi, Sarov-Borsunlu kəndlərarası və Hacıqərvənd kəndarası avtomobil yollarının əsaslı təmiri davam etdirilir.

2019-cu ilin birinci rübündə 3 milyon 257,1 min manatlıq tikinti-quraşdırma işləri aparılıb, 780,6 min manat dəyərində əsas fondlar istifadəyə verilib.

Ümumi məhsul buraxılışının həcmi keçən illə müqayisədə 0,6 fazi artaraq 28,7 milyon manat olmub. Keçən ilin müvafiq dövrünə nisbətən kənd təsərrüfatı məhsulunun həcmi 1,1 faiz, sənaye məhsulunun həcmi 5,8 faiz, informasiya və rabitə xidmətlərinin həcmi 13.7 faiz, nəqliyyat xidmətlərinin həcmi 8,6 faiz, nəqliyyat sektorunda yükdaşımaların həcmi 2,2 faiz, sərnişin daşımalarının həcmi 1,6 faiz, pərakəndə ticarət dövriyyəsinin həcmi 1,2 faiz, iaşə dövriyyəsinin həcmi 1,0 faiz, əhaliyə göstərilən ödənişli xidmətlərin həcmi 1,6 faiz artıb. Bütün maliyyə mənbələri hesabına əsas kapitala 3 milyon 612,7 min manat investisiya yönəldilib. 278-i daimi olmaqla, 728 yeni iş yeri açılıb.

Cəbhə bölgəsində yerləşən Tərtər rayonunda aqrar sahənin inkişafı diqqət mərkəzindədir. Belə ki, Regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramının 4-cü mərhəlkəsi çərçivəsində rayon üzrə kənd təsərrüfatı məhsulunun ümumi həcmi əvvəlki ilin müvafiq dövrünə nisbətən 1,1 faiz artaraq 7 milyon 570,8 min manat təşkil edib. Cari ilin məhsulu üçün 3427 hektar sahədə pambıq, 682,5 hektarda şəkər çuğunduru, 811,5 hektarda dən üçün günəbaxan, 854 hektarda təzə yonca, 261,5 hektarda müxtəlif növ tərəvəz, 278 hektarda kartof, 42 hektarda noxud, 10,6 hektarda sair bitkilər əkilib.Hazırda yazlıq bitkilərin səpini davam etdirilir.

Qeyd edək ki, bundan əvvəlki Dövlət Proqramlarının icrası müddətində də Tərtər rayonunda aqrar sahənin inkişaf etdirilməsi istiqamətində xeyli işlər görülüb. Belə ki, 2017-ci ildə 3123 hektar sahədən 8419,9 ton məhsul tədarük edərək orta məhsuldarlığa görə respublikanın pambıqçılıq rayonları arasında ön sırada dayanan Tərtər pambıqçıları ötən il də yüksək nəticəyə nail olublar. 3300 hektar sahədən 8196,5 ton məhsul tədarük edilib. Hər hektar pambıq sahəsində orta məhsuldarlıq 24,8 sentner olub. Hazırda rayonumuzda 3427 hektar sahədə pambıq səpini aparılıb. Bu günə kimi 3350 hektaradək sahədə yaxşı bitiş alınıb.

Buğda və şəkər çuğunduru istehsalına görə ötən illər respublikada ön sıralarda gedən tərtərli əkinçilər tərəfindən 2018-ci ildə 7545,6 hektar sahədə buğda əkilib 30984,4 ton, 859 hektar sahədə şəkər çuğunduru əkilib, 29928 ton məhsul əldə edilib. Buğdanın orta məhsuldarlığı 41,1 sentner, şəkər çuğundurunun orta məhsuldarlığı 378,1 sentner olub. Bu il isə 7087,9 hektar sahədə buğda, 682,5 hektar sahədə şəkər çuğunduru əkilib.

Baramaçılıq sahəsinin inkişaf etdirilməsi və yem bazasının artırılması istiqamətində də Dövlət Proqramı çərçivəsində kifayət qədər işlər görülüb. Belə ki, son üç-dörd ildə rayon ərazisində 223357 ədəd çəkil tingi əkilib. Ötən il rayon üzrə 10,2 ton barama istehsal olunub. Bu il isə kümçülərə 500 qutu ipək qurdu verilib, 20 tondan artıq barama istehsalı nəzərdə tutulub.

Regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramları çərçivəsində heyvandarlıq məhsulları istehsalını artırmaq üçün də işlər davam etdirilib. Sayca üçüncü Dövlət Proqramının icrası müddətində 795 ton diri çəkidə ət, 5 min 636,9 ton süd, 3 milyon 285 min ədəd yumurta istehsal edilib. 2018-cı ilin müvafiq dövrünə nisbətən ət istehsalı 0,6 faiz, süd istehsalı 1,5 faiz, yumurta istehsalı 0,5 faiz artıb. Heyvandarlıq məhsulları istehsalının artmasında heyvanların cins tərkibinin yaxşılaşdırılması mühüm rol oynayır. Birinci rübdə 447 baş heyvan süni yolla mayalandırılıb, 269 baş cins tərkibi yaxşılaşdırılmış buzov doğulub.

Bundan başqa Regionların 2014-2018-ci ilər sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramının icrası müddətində Tərtər rayonunun Azad Qaraqoyunlu kəndində Azərbaycan və ABŞ-ın Beynəlxalq İnkişaf Agentliyi tərəfindən birgə həyata keçirilən "Sosial-iqtisadi inkişaf fəaliyyəti" (SEDA) layihəsi çərçivəsində yem emalı müəssisəsi istifadəyə verilib.Bu münasibətlə keçirilən tədbirdə rayon icra hakimiyyətinin, İqtisadiyyat Nazirliyinin tabeliyində Kiçik və Orta Biznesin İnkişafı Agentliyinin, ABŞ-ın Beynəlxalq İnkişaf Agentliyinin (USAİD), yerli özünüidarəetmə orqanlarının nümayəndələri və kənd sakinləri iştirak ediblər. Azərbaycan və Birləşmiş Ştatların Beynəlxalq İnkişaf Agentliyinin birgə maliyyələşdirdiyi layihə çərçivəsində tikilən müəssisədə yem emalı üçün istehsal sahəsi və anbar inşa olunub, toxum təmizləyən, yem üyüdən və ot doğrayan avadanlıqlar quraşdırılıb, yeni iş yeri açılıb.

Dövlət Proqramları çərçivəsində sərhəd rayonunda səhiyyə sahəsinin inkişaf etdirilməsi istiqamətində xeyli işlər görülüb. Belə ki, yeni tibb müəssisələri, səhiyyə ocaqları tikilib istifadəyə verilib ki, bu da ümumulikdə rayonda səhiyyə xidmətlərinin yaxşılaşdırılmasına öz müsbət təsirini göstərib. Belə ki, hər zaman vətəndaşların sağlamlığının qorunması, göstərilən tibb xidmətinin səviyyəsinin və keyfiyyətinin yüksəldilməsi rayonda həyata keçirilən sosial siyasətin prioritet istiqamətlərindəndir. Prezident İlham Əliyevin tapşırığına əsasən, 2014-cü ildən başlayaraq ölkə vətəndaşlarının kütləvi pulsuz tibbi müayinəyə cəlb edilməsi vətəndaşların sağlamlığına göstərilən qayğının təzahürüdür. "Azərbaycan Respublikası regionlarının 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı"nın icrasının yekunlarına həsr olunan konfransda Prezident İlham Əliyev əhalinin tibbi müayinədən keçməsinin vacibliyinə toxunaraq deyib ki, hər il 5 milyondan çox insan pulsuz tibbi müayinədən keçir. Bu da bizim təşəbbüsümüzdür, çox müsbət təşəbbüsdür. Hazırda bizdə vətəndaşların tibbi müayinədən keçmələri üçün hər bir yerdə müasir avadanlıq quraşdırılmış xəstəxanalar var. Bu da çox ciddi sosial layihədir və Azərbaycan bu sahədə də gözəl nümunə göstərir.Dövlət başçısının tapşırıq və tövsiyəsinə uyğun olaraq, respublikamızın hər yerində olduğu kimi, cəbhə bölgəsində yerləşən Tərtər rayonunda da əhalinin kütləvi tibbi müayinəsi uğurla həyata keçirilir. Əhalinin sağlamlığının qorunmasına yönələn bu tədbirin yüksək mütəşəkkilliklə keçirilməsini təmin etmək üçün rayonda xüsusi komissiya yaradılır, tibb ocaqlarında iş qrafiki tərtib edilib. Tibbi müayinələr rayon mərkəzi xəstəxanası ilə yanaşı Azadqaraqoyunlu və Bəyimsarov kənd xəstəxanalarında, kəndlərdəki tibb məntəqələrində da aparılır. Bundan başqa, yüksəkixtisaslı mütəxəssislərdən ibarət həkim briqadaları tərəfindən rayonun kəndlərində də əhalinin tibbi müayinəsi həyata keçirilir. Müayinələrin yüksək səviyyədə aparılması, vətəndaşların rahatlığı üçün xəstəxana zəruri avadanlıqlarla təchiz olunub, lazımi şərait yaradılıb. Sakinlər əsasən terapevt, endokrinoloq, oftalmoloq, nevropatoloq, stomatoloq, kardioloq, ginekoloq tərəfindən müayinə edilir, kardioqrama, ultrasəs, rentgen, laborator və sair müayinələrdən keçirilir.

Ümumilikdə, 2014-2018-ci illəri əhatə edən sayda üçüncü Dövlət Proqramı çərçivəsində rayonda 12 məktəb, 3 körpələr evi-uşaq bağçası, 9 inzibati bina, 1 tibb məntəqəsi tikilib və ya əsaslı təmir edilib, Qarabağ müharibəsi əlilləri və şəhid ailələri üçün 54 mənzilli bina və 14 nəfərə fərdi yaşayış evi, Uşaq gənclər Şahmat məktəbi, Tarix-diyarşünaslıq muzeyi, 1176 məcburi köçkün ailəsi üçün yeni çoxmərtəbəli binalar tikilib, 2 ədəd strateji əhəmiyyətli körpü inşa edilib istifadəyə verilib. Tərtər şəhərinin içməli su və kanalizasiya sistemi qurulub, 15 kənd içməli su ilə təchiz olunub. 112 ictimai yaşayış binasının dam örtükləri, fasad və giriş hissələri əsaslı təmir olunub, həyətlərinə asfalt salınıb, 4 küçədə abad məhəllə yaradılıb, 2 mini futbol meydançası quraşdırılıb. Rayon icra hakimiyyətinin qarşısındakı mərkəzi meydan və Heydər Əliyev parkı yenidən qurulub. Bundan başqa şəhərin 36 küçə və meydanlarında təmir-abadlıq işləri aparılıb, asfalt örtüyü qoyulub. Təmas xəttində yerləşən 5 kənddə gecə işıqlanması sistemi quraşdırılıb. 2016-cı ilin aprel hadisələri zamanı 17 yaşayış məntəqəsində 256 fərdi yaşayış evinə dəymiş ziyan aradan qaldırılıb. Rayonda ekoloji tarazlığın qorunması məqsədilə Bərdə, Ağdam və Gəncə istiqamətində yol kənarlarına və rayonun yaşayış məntəqələrində, meşə zoladlarında 35 mindən çox müxtəlif növ ağaclar, 6 min gül kolları və 650 min ədəd həmişəyaşıl kolları əkilib.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir

Olaylar.- 2019.- 4-7 iyun.- S.15.