İnternet mediada təhqir və şantaja üstünlük verilir

Hazırda bu məsələnin qanunla tənzimlənməsi məsələsi gündəmə gəlib

Azərbaycanda fikir, söz və məlumat azadlığından sərbəst istifadə məqsədilə hər cür şərait yaradılıb. Sadalanan azadlıqların təmin olunması məqsədilə qanunvericilk bazası yaradılıb, mətbuatın müstəqilliyi təmin olunub, istənilən məlumatı əldə etmək üçün dövlət qurumlarında cavabdeh şəxslər müəyyən edilib.İnsafən qeyd edilməlidir ki, hazırda ölkədə istənilən vətəndaş demokratiyanın təməl prinsiplərindən hesab edilən bu azadlıqlardan sərbəst şəkildə idtifadə imkanına malikdir. Məlum olduğu kimi, müasir dünyada demokratik tərəqqinin ən əsas göstəricilərindən biri də kütləvi informasiya vasitələrinin azadlığıdır. Azərbaycanda insan hüquqlarının, siyasi plüralizmin, vətəndaş cəmiyyətinin mövcudluğu, demokratikləşmə prosesinin geniş vüsət alması faktı demokratik institut kimi formalaşmış kütləvi informasiya vasitələrinin müstəqil fəaliyyətində, onların inkişafı üçün formalaşmış hüquqi təminatlarda öz təsdiqini tapmaqdadır. Daha doğrusu, Azərbaycanda müstəqil media fəaliyyət göstərir, insanların internetə çıxışı ən yüksək səviyyədədir. Müxalifətdə təmsil olunan partiyalar, siyasi təşkilatların təmsil olunduqları birliklər məhz bu imkanlardan sərbəst istifadə imkanlarına malikdirlər. Konkret olaraq bir neçə siyasi partiyanın təmsil olunduğu Milli Şura adlı qurumun üzvləri çox sərbəst şəkildə videokonfrans keçirir, istədikləri fikirləri səsləndirilər.Ölkə əhalisinin mütləq əksəriyyətinin izləyə bildiyi sosial şəbəkələrdə sözügedən qurumun üzvlər iqtidarı ən sərt şəkildə tənqid edir, radikal tələblər irəli sürürlər. Bundan ötrü onlara qarşı heç bir təzyiq vasitəsi tətbiq edilmir, ifadə azadlığı məhdudlaşdırılmır. Təkcə bu faktın özü deməyə əsas verir ki, Azərbaycanda söz, mətbuat və ifadə azadlığı yüksək səviyyədədir.

Prezident İlham Əliyev də çıxışlarında dəfələrlə bildirib ki, Azərbaycanda söz və mətbuat azadlığı tam şəkildə təmin edilibdir: "Bildiyiniz kimi, ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən senzuranı ləğv etməklə bağlı irəli sürülmüş təşəbbüs azad mətbuata təkan verdi. Çünki senzura olan bir ölkədə azad mətbuatdan söhbət gedə bilməzdi. Hesab edirəm ki, məhz o gündən başlayaraq Azərbaycanda azad mətbuatın tam formalaşması başlamışdır və bu gün Azərbaycanda söz azadlığı tam şəkildə təmin edilir. Yüzlərlə mətbu orqan sərbəst fəaliyyət göstərir, əlbəttə ki, senzuradan söhbət gedə bilməz. Azərbaycan, eyni zamanda, müasir texnologiyaların tətbiqində də öz sözünü deyir. Bildiyiniz kimi, bu gün internet jurnalistikası da çox sürətlə inkişaf edir, o cümlədən Azərbaycanda. Azərbaycanda internet tam azaddır. İnternetin yayılması sürətlə gedir, dövlət proqramları icra edilir, o cümlədən Dövlət Neft Fondu tərəfindən genişzolaqlı internet xətlərinin hər bir şəhərə gətirilib çıxarılması layihəsi də icra ediləcəkdir. İnternet istifadəçilərinin sayı 70 faizdən çoxdur. Belə olan halda əlbəttə, biz tam əminliklə deyə bilərik ki, Azərbaycanda söz azadlığı maksimum dərəcədə təmin edilir. Bu, belə də olmalıdır. Çünki biz müasir dövlət qururuq, biz inkişaf etmiş ölkəyə çevrilməliyik və belə olan halda bütün meyarlar Azərbaycanda yüksək səviyyədə olmalıdır. İqtisadi, sosial və eyni zamanda, ictimai proseslərin gedişatı da mütərəqqi meyarlar üzərində qurulmalıdır. Azərbaycanda azad jurnalistikanın rolu çox böyükdür. Ölkəmizdə demokratik cəmiyyətin formalaşmasında jurnalistikanın çox böyük rolu vardır və bu rolu mən yüksək qiymətləndirirəm. Əminəm ki, gələcəkdə də Azərbaycanda söz azadlığı və bütün başqa azadlıqlar təmin ediləcəkdir. Azərbaycanda demokratiyanın inkişafında böyük addımlar atılır, bütün azadlıqlar vardır - söz azadlığı, sərbəst toplaşmaq azadlığı. Azərbaycanda bütün digər azadlıqlar - vicdan azadlığı, din azadlığı tam təmin edilibdir. Beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycanda bu sahədəki işlərə yüksək qiymət verirlər. Yəni, müasir dövlət prinsipləri elə olmalıdır ki, biz hər bir sahədə qabağa gedək, ən mütərəqqi təcrübəni Azərbaycanda tətbiq edək və ölkəmizi inkişaf etdirək. Bu gün müstəqil Azərbaycan dövləti, sözün əsl mənasında hərtərəfli inkişaf edir və ictimai proseslərin müsbət istiqamətdə getməsi əlbəttə ki, bizim gücümüzü artırır".

Lakin, çox təssüf ki, bəzi hallarda söz və mətbuat azadlığı üçün yaradılmış şəraitdən sui-istifadə hallarına yol verilir. Xüsusən, internet mediada təhqir və şantaja üstünlük verilir ki, hazırda bu məsələnin qanunla tənzimlənməsi məsləsi gündəmə gəlir. Deputat Nurlan Həsənov belə bir zərurəti dövrlər sosial mediada müzakirələrin ictimai və siyasi şəxslərə qarşı aqressiv formada aparılması hallarının artması halları ilə əlaqələndirib: "Bütün bunlar hücuma məruz qalan insanların fərdi hüquqlarının pozulması ilə yanaşı, eyni zamanda, siyasi müzakirənin mövcudluğunu sual altına salır. Belə qəddar mühitdə insanlar bir çox hallarda ağır sözlərə məruz qalacağından ehtiyat edərək, siyasi müzakirələrdən çəkinir və fikirlərini ifadə etmirlər. Bu isə fikir azadlığını təhlükə altına salır. Buna qarşı mübarizə aparmaq üçün hüquq-mühafizə orqanlarının sosial şəbəkələrdə olan nifrət cinayətlərinə qarşı effektiv mübarizəsi tələb olunandır". Millət vəkili söyləyib ki, 2017-ci ildə Almaniyada altı maddədən ibarət "Sosial şəbəkənin mühafizəsi haqqında" qanun qəbul edilib: "Bu qanunla sosial şəbəkənin operatorları qarşısında müəyyən öhdəliklər qoyulub. Amma sosial şəbəkələrdə, internet mühitində heç bir qanun işləmir. Nəticədə 2020-ci ilin fevralında "Sağ ekstremizm və nifrət cinayətlərinə qarşı mübarizə haqqında" qanun, bu ilin mart ayında isə "Sosial şəbəkənin mühafizəsi haqqında" qanuna dəyişikliklər edilməsi ilə bağlı sənəd Almaniya hökuməti tərəfindən parlamentə təqdim olunub. Bu sənədlərlə bağlı müzakirələri izləyirəm. Yeni qanun layihəsində əsas dəyişikliklərdən biri ondan ibarətdir ki, sosial şəbəkələrdə cinayət tərkibli paylaşımlar edən istifadəçilərə məxsus şifrələr xüsusi ağırlaşdırıcı hallarda məhkəmə qərarı əsasında sosial şəbəkə operatoru tərəfindən Almaniya Kriminal Federal İdarəsinə bildirilməlidir. Bu, böyük irəliləyişdir və biz də bu istiqamətdə müəyyən işlər görə bilərik".

Prezident İlham Əliyev təsadüfən qeyd etməyib ki, jurnalistlərin vətənpərvərliyi çox böyük əhəmiyyətə malik olan bir məsələdir: "Dövlətçilik prinsipləri üstünlük təşkil etməlidir. İlk növbədə, dövlət maraqları müdafiə edilməlidir. Dövlətə zərər vura biləcək hər hansı bir addıma yol verilməməlidir. Eyni zamanda, cəmiyyətdə mövcud olan problemlər ölkə daxilində həllini tapmalıdır. Mən bu barədə dəfələrlə fikirlərimi bildirmişəm. Bu gün də demək istəyirəm, hər bir ölkənin öz inkişaf dinamikası, öz problemləri, nailiyyətləri var, o cümlədən Azərbaycanın da. Bütün problemlər ölkə daxilində həllini tapmalıdır". Birmənalı şəkildə qeyd edilməlidir ki, jurnalist ilk növbədə vətəndaşdır. Əgər o, məsələlərə vətəndaş mövqeyindən yanaşsa, şər, böhtan, təhqir arxa plana keçmş olar. Necə ki, ölkə jurnalistləri koronavirus pandemiyasının yayıldığı bir məqamda əsil vətənpərvər mövqeyi ortaya qoydular. Milli Məclisinin deputatı Məzahir Əfəndiyev qeyd edib ki, hazırda media vətənpərvərliyin nümunəsini öz fəaliyyətində təcəssüm etdirir: "Koronavirus pandemiyası iləapardığımız mübarizə bizə media institutlarının əhəmiyyətini daha yaxşı anlamağa kömək etdi. Sosial şəbəkələrin yaratdığı şərait çərçivəsində fərdlərin xəbər mənbəyi kimi çıxış etməsində müxtəlif imkanların olmasına baxmayaraq, bu dövrdə biz peşəkar, institutlaşmış media qurumlarının rolunu bir daha başa düşdük. Xalqımıza vəziyyətin və ondan irəli gələn qərarların operativ formada çatdırılmasında, mövcud vəziyyətin ciddiliyinin əhalimiz tərəfindən başa düşülməsində media institutlarının töhfəsi böyük oldu. Əgər digər ölkələrə nisbətdə pandemiyanın fatal fəsadları ölkəmizdə az oldusa, bunda medianında rolu böyükdür. Bunları nəzərə alaraq, təsadüfi deyil ki, media idarəçiliyin bir qolu kimi tanınır. Burada hökumət qurumlarınında media ilə yaxından kommunikasiya qurulmasında səylərini vurğulamaq lazımdır. Nazirlər Kabineti yanında Operativ Qərargah tərəfindən mütəmadi brifinqlərin keçirilməsi bu səylərin bariz nümunəsidir. Bundan əlavə, Cənab Prezident İlham Əliyevin media mənsublarına daimi diqqəti və onlara ayırdığı zaman, dövlət idarəçiliyində medianın xidmətlərinin tanınmasıdır. Lakin, bu vəziyyətdə bəzi media qurumlarının milli təhlükəsizliyimizə və inkişafımıza məsuliyyətsiz yanaşma hallarınıda müşahidə etdik. Yanlış, əsaslandırılmamış məlumat yayaraq cəmiyyət arasında təlaş yaratma hallarını buna misal göstərmək olar. O biri tərəfdən baxsaq, bu cür neqativ hallar xalqımıza hansı media mənbələrinin daha etibarlı olduğunu anlamağa və məlumatları yalnız rəsmi mənbələrdən izləməli olduqlarına siqnal verdi. İctimai rəyin neqativləşməsinə hədəflənmiş bu tip əsaslandırılmamış məlumatların yayılmasında sosial şəbəkələrin yaratdığı "imkanları" nəzərə alaraq, bu şəbəkələrdə yayılan bəzi məlumatların üzərində nəzarətin gücləndirilməsi qaçılmazdır. Bu nəzarət eyni zamanda, milli əxlaqımıza zidd addımlar atan bəzi individual şəxslərədə şamil olunmalıdır. Əslində, Möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyev problemlərinə toxunduğu, eyni zamanda dəstək gözlədiyi sahələrdən birinin məhz müstəqil və sağlam media olduğunu dəfələrlə bildirmişdir. Bunun üçün isə ilk növbədə qanunvericilik hakimiyyəti tərəfindən hüquqi əsaslar yaradılmalıdır. Bu məsələyə post-pandemiya dövrünün digər bir çağırışı kimi də yanaşa bilərik. Bunları nəzərə alaraq, Azərbaycan mətbuatının banisi Həsən bəy Zərdabinin dəsti-xəttini əsas tutan,öz işinə peşəkarcasına yanaşan, birliyimizi təmin edərək "Biz Birlikdə Güclüyük" aksiyasına müsbət töhfələr verənmedia qurumlarına təşəkkürümü bildirmək istərdim.Öz məsuliyyətini tam anlamayan media orqanlarına isə təklifim milli birliyimizin, inkişafımızın və sosial ədalətin təmin olunmasında əhəmiyyətlərini daha da yaxşı dərk etmələridir. Müasir texnologiyaların yaratdığı imkanlardan dövlətimizin inkişafı və çiçəklənməsi istiqamətində istifadə etmək lazımdır. Bütövlükdə götürsək, media qurumları üçün də bu yeni konteksə uyğunlaşmaq böyük təcrübə toplamağa imkan verdi və onların fəaliyyətində sağlamlaşma ilə müşahidə olundu".

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında KİV-in İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun maliyyə dəstəyilə çap edilmişdir.

Olaylar.- 2020.- 5-8 iyun.- S.1.5.