İbtidai insan-hay sürüsünün etnogenetik, biomorfoloji xüsusiyyətləri

Təbii mühitin, oro-morfoloji əhatənin qəbilə-tayfa sürüsünün etnopsixoloji qavram və davranış tərzində ifadəsi də bu sırada biruzə verməkdədir. Cəngəlliklərdə, mağaralarda, vadilərdə yığıcılıqla, ovçuluqla... həyat sürən protohay sürüsü qonşu qəbilə-tayfalara qarşı qisasçılıq zəmnində, daha çox qənimət və əlverişli yaşayış yeri mənimsəmək məqsədi ilə həmişə hücumlar etmiş, qəbilələrarası münaqişələrdə qətllərin, xəyanətin, cəsusluğun...aparılmasında protohay sürüsü yaxından iştirak etmişlər (Həbəş və Misir mifologiyasında tiqran və tiqr tayfaları barədə bu səpgili təsvirlər xeyli dərəcədə dolğun ifadə olunub).

Artıq, 4 minillik bir tarixi dövr ərzində ibtidai insan- protohay sürüsünün xələfləri kimi müasir hay toplumunun genetik-qan və fizioloji-şüur tərzinin dəyişilməzliyi, cəngəllik-mağara təfəkkürünün dünya sivilizasiyasının bir neçə mərhələsindən kənar qalması... səbəbləri xüsusi tədqiqat obyektinin mövzusu olaraq bir neçə aspektdən təhlil edilə bilər. İlk növbədə Müsəlman-Türk xalqlarına qarşı hay toplumunun barışmaz, amansız düşmənçiliyi, "beşikdən-qəbr evinə kimi" nifrət etməsi, onlara qarşı şeytani əməllərdən vaz keçməməsi, İblisin cəhənnəm təfəkkürünə uyğun həyat tərzi sürməsi-münasibət göstərməsi... hansı qəbilə-tayfa gələnəklərindən əxz olunması...kimi sualların cavablandırılması zəruridir. Yenə də bu istiqamətdə bir sıra, məşhur dünya alimlərinin tədqiqat nəticələrinə müraciət etmək zorundayıq.

Dünyanın məşhur genetikləri, etno-fizioloqları canlılarda ilkin rüşeymin irsən gen vasitəsi ilə keçdiyini və milyon illər ərzində dəyişilməz qaldığını, immun sisteminə min illər ərzində təsir etdiyini artıq sübuta yetirmişlər (bu sırada almaniyalı bioloq-alimlər Fridrix Avqust Veysman (1834-1914), Oskar Vilhelm Qertviq (1849-1922), Teodor Boveri (1862-1915), avstriyalı genetik Erix Çermak-Zeyzeneqq (1871-1962), 1962-ci ildə Nobel mükafatı laureatları amerikalı bioloq Ceyms Dyun Uotson (1928-2016), ingilis molekulyar bioloq, biofizik Frensis Krik (1916- 2004), amerikalı fizik, molekulyar bioloq Moris Xyu Frederik (1916-2004)...və bir çox başqa alimlər xüsusi nəticələr əldə etmişlər ki, canlılarda bioloji strukturun genetik irsi yüzillərlə- minillərlə dəyişilməz qalmağa məhkumdur). Bu baxımdan protohay sürüsünün-hay toplumunun etnopsixoloji və morfololoji stukturunda Şərqi Afrika areallarından (təbii mühitindən) yer alan xüsusiyyətlərə dəqiq qiymət verilməsi istiqamətində amerikalı alim, psixoloq Erik Xomburqer Eriksonun (1902-1994) elmi nəticələri xüsusilə maraqlıdır. Alim nəzəri baxımdan təsdiq edir ki, insan toplumunun etnopsixiloji və etnogenetik strukturunun formalaşmasında ən əsas təsiredici amil kimi təbii mühit və ana xətti (bazis, bünövrə) çıxış edir.

Təbii mühit seçimində canlı toplum varolma uğrunda mübarizə aparır, mücadilə edir, ekosistemə uyğunlaşana kimi qanlı-qansız savaşlarda olur və bazis olaraq genetik strukturu formalaşır. Doğurdan da, e.ə. I minillikdə protohay sürüsünün Şərqi Afrikada etnoocaqda mövcudluğu, bu mühitdən başlayan böyük köçü, miqrasiyası istər Balkan yarımadasında (Frakiyada), istərsə də Aralıq dənizinin şərq sahillərində (Anadolu yaylasının doğu hissəsində) yekunlaşsa da, ilkin etnogenetik əsaslardan azad olmamışlar. Nəticədə, tək bir nümunə-onlar yerli xalqlarla hərbi-siyasi münaqişələrə hələ də ara vermir, hətta müharibə sərhədlərini qonşu ərazilərə keşirirlər (Cənubi və Şimali Qafqaz regionuna). Çünki, bu canlıların təbii seçimi instinkt olaraq varolma, yaşama uğrunda çarpışmasını başqalarının həyatı üzərində qurmağa yönəlmişdir.

E.Eriksonun yanaşmasında canlı toplumun etnopsixologiyasına ikinci əsas təsir amili Ana xətti (Ana südü) götürülür. Ayrıca insan və ümumilikdə toplum kimi (qəbilə-tayfa və xalq timsalında) etnomilli, irqi qrupların genetik irsini ndəyişilməzliyi Ana xəttindən asılı olduğu qəbul edildiyindən, haylarla bağlı yüzillərdir qəbul edilmiş olay öz təsdiqini tapır:

-Hay qadınları doğulan körpələrinin qulağına (hələ zəhərli südünü dadızdırmamışdan əvvəl)..."vəsiyyət" edir (sırğa salır) ki, Türk sənin düşmənindir. İbtidai insan-hay sürüsünün qadın cinsi arasında Azərbaycan türklərinə qarşı yönəlik amansız nifrətinin mayası da məhz bu amillə bağlıdır. Fərdin və toplumunun (hay sürüsünün) etnopsixoloji və morfogenetik təməl xüsusiyyətlərinin minlliklərlə formalaşmasında təbii mühit (Şərqi Afrika təbiətinin ekosistemi) və Ana xəttinin genetik təsiri nəticəsi bu toplumun ictimai cəmiyyətlə qarşılıqlı əlaqələrini müəyyən etmişdir. Körpəlik, uşaqlıq, yeniyetməlik və gənclik dövründə Ana xəttinin təsiri qapalı (nifrət hissinin təzyiqi altında) dərketməyə məhkum olduğundan müstəqil yaşam dövründə (ictimai fəaliyyətində) isə genetik instinktlərin təsiri (nifrətinin davamlı olması, fərqli düşüncələrə yad baxış, toplum məqsədindən kənara çıxmamaq, məntiqi təhlilə fərdi yanaşma...) daha da güclənir. Diqqət yetirdikdə məlum olur ki, bu toplum (hay sürüsü) istər bəşər cəmiyyəti olsun, istər regional dövlətlər miqyasında olsun, istərsə də bölgə arealı olsun) özlərindən başqa heç kimi bəyənmir (uydurma mülahizələri bunca yerinə düşür - dünyada yaşca və dini qəbul etmiş ən qədim "xalq" olduqları, dünya sivilizasiyasının "yaradıcıları" olduğu, dünyanın siyasi-ictimai tərqqisinə ancaq onların təsir etməsi, regional və bölgə xalqlarının təşəkkülündə "hay sürüsünün mühüm rol oynaması"... ).

ƏTRAFLI

Orbit Azerbaijan

Bu yerdə 1906-cı ildə çar Rusiyasının paytaxtı Sankt-Peterburq şəhərində akademik V.M.Bexterevin (1857-1927) ümumi redaksiyası ilə işıq üzü görən "Psixologiya, kriminal antropologiya və hipnotizm xəbərləri" jurnalında (I buraxılış) dərc edilmiş tibb elmləri doktoru E.V.Eriksonun "Qafqazda qırğınlar və quldurluq" məqaləsindən bir neçə müəllif (uzun illər ərzində Qafqazda olmuş və müşahidələr aparmışdır) rəyini nəzərinizə çatdıraq:

-təbii mühit minilliklər ərzində "erməni"lərin etnopsixoloji durumuna ciddi təsir etmişdir;

-"erməni"lər pula, vara-dövlətə hədsiz dərəcədə acgöz, hərisdirlər;

-"erməni"lər üstün mövqe tutduqda zəiflərə, onlara tabe olanlara (xüsusilə öz tayfalarından olmayanlara) qarşı daha zülmkar olurlar;

-İrəvan, Yelizavetpol (Gəncə) və Bakı quberniyalarının rəsmi dövlət nümayəndələri bildirir ki, "erməni"lərlə yola getmək onlarla çiyin-çiyinə yaşayan Azərbaycan türkləri ilə müqayisədə xeyli dərəcədə cətindir;

-"erməni"lər qanunlara, qaydalara tabe olmurlar, onlar ancaq şəxsi və tayfa mənfəəti güdürlər;

-"erməni"lərdə eqo hissi güclüdür;

-"erməni"lər onlara mənsub səhmdar cəmiyyətinə, şirkətlərə başqa xalqlardan olanları yaxına buraxmır, onlar pullarını, maliyyə ehtiyatlarını yalnız xarici banklarda saxlayırlar;

-Qafqaz müharibələrində hərbi rəhbər strukturlarında üstün mövqe tutan "erməni"lər açıq döyüşlərdən çəkinir və müxtəlif bəhanələrlə vuruşlardan uzaqlaşırlar, amma kənarda hərbi forma və silahla fəxrlə gəzirlər;

-Qafqaz xalqları içərisində ruslara ən çox nifrət edən "erməni"lərdir;

Qismət Yunusoğlu yazır

Olaylar.- 2021.- 6-12 avqust.- S.16.