Toy
O qız toyda ölənəcən oynadı,
Ayaqları gülənəcən oynadı,
Toyu toydan silənəcən oynadı...
O gün toyda toy havası yoxuydu,
Gəlin
ətri,
bəy havası yoxuydu,
Üşüyürdü toyun canı o axşam
Gün havası, Ay havası yoxuydu...
O qız toyda oynamırdı, uçurdu,
Hörükləri buludları qucurdu...
Gözlərində son baxışın
göynəyi,
Qollarında son görüşün havası,
Qoxladığı qan xınalı
köynəyin
Yaxasında kor sevdanın yuvası,
Eşqi
viran, dərdi puçur-puçurdu,
O qız toyda oynamırdı, uçurdu...
Qara
zurna dağ çəkirdi
zilə,
dağ,
Qələbəyə susamışdı
Lələdağ,
Savaş
yeri, cəng yeriydi hər daşı
Ermənilər görməmişdi belə
dağ...
Gör
o toyda qarğılı
ney neynədi,
Zilində Yer, bəmində
Göy göynədi...
Xarı
bülbül namus yeri, göynədi,
Cıdır düzü qisas
yeri, göynədi,
Daşaltıda casus yeri göynədi...
O yurd gecə yarıyacan oynadı,
Çəpərindən barıyacan oynadı,
Şan-şan oldu yaşıl-yaşıl
ümidlər
Çiçəyindən arıyacan oynadı...
Ağır-ağır qaralırdı buludlar,
Fağır-fağır saralırdı göy otlar,
Mağar-mağar darılırdı elatlar...
Qurd çölündə çadır
yeri oynadı,
Güləbirddə abır yeri oynadı,
Gülablıda qəbir yeri oynadı,
Dözüm yeri, səbir yeri oynadı...
Hara baxır toy yiyəsi, hardadı,
Harda yatıb öy yiyəsi, hardadı,
Yer yiyəsi,
Göy yiyəsi hardadı...
Kim o qızı saxlayacaq bu axşam,
Kim o toyu ağlayacaq bu axşam,
Alın
toyu,
alın
qızın əlindən,
Çalın toyu,
çalın qızın əlindən,
Uzun-uzun
hörükləri pərişan
Ayaqları yalın qızın
əlindən...
O qız toyun vayınacan oynadı,
Toy tutduğu oyunacan oynadı,
Əzib-əzib dabanıyla gecəni
Cecəsindən suyunacan oynadı...
Toy xonçası şamınacan
ağladı,
Toy güzgüsü camınacan
ağladı,
Həyətdəki tabut boyda daxmanın
Divarından damınacan ağladı...
O qız toyda ölənəcən oynadı,
Ayaqları gülənəcən oynadı,
Toyu toydan silənəcən oynadı...
Hara baxır toy yiyəsi, hardadı,
Harda yatıb öy yiyəsi, hardadı,
Yer yiyəsi,
Göy yiyəsi hardadı...
Kim o qızı saxlayacaq bu axşam,
Kim o toyu ağlayacaq bu axşam...
xxx
Bəstənigar
Allah,
Allah, nə nalədi,
Dağ oynadan şəlalədi,
Bu qəm mənə həvalədi
Altda ürək, üstdə nigar-
Bəstənigar.
Bənövşə şehdə naz səsi,
Kəpənək mehdə qız
səsi,
Ay nağılı, ulduz səsi
Üzdə mələk, gözdə
nigar,-
Bəstənigar.
Əs Şuşadan Xan avazı,
Suyu yansın xan Arazın,
Durnatelli
xan Eyvazın
Həsrətindən xəstə Nigar
Bəstənigar.
Çin
çıxmayan Laçın
yuxum,
Xarı
bülbül qara qoxum,
Görüş yeri varım, yoxum
Yaman durub qəsdə nigar
Bəstənigar.
Dərd
dəstgahı dəstəyə
bax,
Zalım
zildə istəyə
bax,
Qusarçayda bəstəyə bax
Ahı
da Ramizdə nigar,-
Bəstənigar...
Bu yaz çiçəkləmə,
ərik ağacım
Ayaqlarının donu təzəcə
açılan balaca qızcığaz
xəstəxanada yuxudan oyanıb
dedi ki, Şuşada,
evimizdəydim. Qapımızdakı ərik ağacı çiçəkləmişdi...
Nə göyərt bu dərdi,
Nə ləkdən keçir,
Silkələ, çalxala,
ələkdən keçir.
Daha güldən keçib, çiçəkdən
keçib,
Bu yaz çiçəkləmə,
ərik ağacım.
Qeyrət başı bağlı,
dərd başı açıq,
Səhər ürək götür, dərd başına çıx...
Ağaclar Şuşada qurğuşun
açır,
Bu yaz çiçəkləmə,
ərik ağacım.
Dərdə bax,
can dözür, qan dözür belə,
Yaralı daşları kim üzür belə,
Ağla Mehri belə, Zəngəzur belə,
Bu yaz
çiçəkləmə, ərik ağacım.
Oyatma, qoy yatsın
yatan dərdləri,
Köz-köz ürəyimi çatan
dərdləri,
Gördüm çiçəyini atam, dərdlərin...
Bu yaz çiçəkləmə,
ərik ağacım.
Bu dərd qaya-qaya,
daş-daş güllənir,
Daş-qaya üstündə savaş
güllənir,
Yiyəsiz yurd yeri yavaş güllənir,
Bu yaz çiçəkləmə,
ərik ağacım...
xxx
Namus
Mühasirə zamanı ermənilərin
əlinə keçməsin
deyə
yeganə qızını
güllələyən naçar
atanın dilindən
Əl saxla, xain balası,
Qoy namusumu basdırım.
Gözümün ağı,
qarası
Bircə qızımı basdırım.
Bu yerlər boşalır, qaçır,
Allah
da baş alıb qaçır,
Öpüb torpağı,
ağacı,
Yalayıb qumu, basdırım.
Dalımca yortar izlərim,
Daşları yırtar dizlərim,
Baxsam tökülər gözlərim,
Gözümü yumub basdırım.
Sayan sayıb, nə say tutum,
Ölüb bu dərdə boy tutum?!
Harda özümə toy tutum,-
Harda özümü basdırım?!
xxx
Mənlik deyil
Bu səngər haqq səngəridi,
Zəhmində çox cəng
əridi,
Ləngərim söz ləngəridi
Yüngül hava mənlik deyil.
Öz göyüm var,
öz mələyim,
Öz xəttim var,
öz
lələyim,
Öz məzarım, öz bələyim
Haram yuva mənlik deyil.
Davam nə can davasıdı,
Nə də yorğan davasıdı,
Azərbaycan davasıdı,-
Ayrı
dava mənlik deyil.
xxx
İrəvan marşı
Ordum, yürü İrəvana,
Gəl-gəl deyir Ər şəhəri.
Vətən dönsün firavana,
Çiçəklənsin hər şəhəri.
Qalx İrəvan qalasına,
Qədim
Turan qalasına,
Qədəm qoyaq Göy məscidə,
Vətən gəzək hər
incidə.
Hər cəng zəfər yolu olsun,
Dönək Vətən torpağına.
Hər əsgər bir qala olsun
Azərbaycan bayrağına.
Ağrımasın Ağrı dağı,
Yaş qonmasın Alagözə.
Çağlasın Çaykənd bulağı,
Günəş gülsün Güllüdüzə.
Sularda yansın ahımız,
Göyçə yazaq ta Sevana.
Göl-göl əl açsın
ruhumuz,-
Tuz Xəzərə,Urmu Vana.
Göytürk rəngi, qıpçaq
cəngi,
Qoy yar olsun hər cəsura.
Qoy qovuşsun zəngi-zəngi
Zəngibasar Zəngəzura.
Biz gedirik İrəvana,
Düz gedirik İrəvana,
Qoy tərk etsin şər şəhəri,
Çiçəklənsin Ər şəhəri!
xxx
Atamın xatirəsinə
Gözündən ölməyə
başladı atam,
Gözündən düşməyə
başladı dünya.
Saraldı gözünün
ağ çiçəkləri
Gəlib gözlərində
qışladı dünya...
Ölümü nar kimi sıxdı gözünə,
Gözünün içində
nar çiçəklədi.
Öpdü gözlərindən
ölüm mələyi
Gözünün odunda qar çiçəklədi.
Gördüm ki soyuyur həyət-baca da,
Gördüm buz sallanır gül tağlarından.
Bağın başındakı
qoz ağacı da
Asılıb qarğanın
ayaqlarından...
Pəncərə önündə
gilas ağacı
Hamıdan gizlicə
tək ağlayırdı.
Quru budaqları qara əl kimi
Divarın üzünü
cırmaqlayırdı...
Gözləri çıxmışdı
hədəqəsindən,
Sanki
kirpiyində dağ dolaşırdı.
Həyat gözlərində
özgələşirdi,
Gözləri ölümlə
doğmalaşırdı.
Göz-göz oxşayırdı
ölümü atam,
Oxşaya-oxşaya nələr
danışdı...
Gözləri ölümə
sığmadığından
Öləndən sonra da yumulmamışdı.
Dünyanın şəklindən
qaçıb gözləri,
Ölümün şəklini
çəkirdi o gün.
Ölümün şəklini
olduğu kimi
İlk
dəfə atamın gözündə gördüm...
Gözüylə dünyanın arasındakı
İşıqlı nə
varsa uçuracaqdı.
Elə yapışmışdı
gözü ölümdən
Elə bil əlindən
qaçıracaqdı...
Ölməyə heç nəyi
yox idi o gün,
Nəfəsi yox idi, dili yox
idi.
Elə nazlanırdı gözündə ölüm,
O gün ondan gözəl ölü yox idi...
Gözünə dikilən
gözlərdən qaçıb,
gözünə tökülən səslərdən
qaçıb,
gözünə çəkilən bizlərdən
qaçıb
gözüylə öpüşdü yetimliyiylə,
gözüylə öpüşdü yavanlığıyla,
gözüylə öpüşdü uşaqlığıyla
gözüylə örüşdü cavanlığıyla,
öpmək istəmədi qocalığını
gözləri üzünü yana
çevirdi...
Yolu iman yolu,
yolu can yolu,
getdi öz yoluyla, iziylə getdi.
gözündən qəbrinə uzanan
yolu
Atam bizdən qabaq gözüylə getdi...
Ramiz Qusarçaylı
Olaylar.-
2023.- 24-30 noyabr, ¹43.-
S.16.