BİBİXANIM FİZULİNİN SÖZ SEVDASI, YAXUD

“AĞ RƏNGİN SEHRİ” KİTABI HAQQINDA DÜŞÜNCƏLƏRİM

Yazıçı, jurnalist, şairə, "Qəbələ" qəzetinin məsul katibi Bibixanım İsayeva (Fizuli) ilə bağlı bəzi etiraflarımı, düşüncələrimi dilə gətirmək, bu barədə oxucularla bölüşmək çoxdanki arzum, istəyim idi. Onu qırx ildir ki, tanıyıram, müxtəlif səpgili yazılarını, qeydlərini, oçerklərini, şeirlərini oxuyuram, hər dəfə də bu istedadlı, hazırlıqlı yazarın söz bolluğuna, söz ehtiyatına, sözə hörmətlə, diqqətlə, qayğıyla yanaşmasına, sözdən səmərəli və ustalıqla, təkrarçılığa yol vermədən, novatorluğa istiqamətlənərək yararlanmasına heyran oluram. Onu da deməyim yerinə düşər ki, Bibixanım İsayevanın hər bir məqaləsini, oçerkini, əsərini oxuyursan və onların poeziya ətirli olduğunu görməyə bilmirsən.

Bir sözlə, rus ədəbiyyatında yeni ədəbi-tənqidi məktəbin banisi kimi məşhurlaşan Vissarion Belinski haqqında deyilən: "Ölkəsini qızğın məhəbbətlə sevən alovlu bir vətənpərvər" sözlərini heç fikirləşmədən Bibixanım İsayevaya şamil etmək olar. Onun, Azərbaycanımızı, məmləkətimizin qəhrəmanlarını, layiqlilərini doğmaları qədər əzizləməsi bütün yazılarından qırmızı xətt kimi keçir. Şadam ki, həmkarlarımız sırasında belə alicənablıqla sözün qədrini bilən, sözdən bu qədər ustalıqla istifadə edən qələmdaşımız, dostumuz - Bibixanım İsayeva var. Deyim ki, kiçik və irihəcmli məqalələrindən, əsərlərindən, saysız əyani ünsiyyətimizdən duyduğum, gördüyüm kimi, o bütün şəraitlərdə səmimi olmağı, dostcanlı, ailəcanlı, övladlarının, əzizlərinin qayğısını çəkən insan kimi və mənəvi ucalığı ilə tanınır. Eşidəndə ki, Bibixanım İsayevanın yeni əsəri - "Ağ rəngin sehri" kitabı yaxın vaxtlarda çapa göndəriləcək, mən də müəllifin özü haqqında, min bir çətinliklə ərsə-araya gətirməyə çalışdığı əsəri barədə ürəyimdən keçənləri bölüşmək qərarına gəldim.

Taleyimiz elə gətirib ki, mənfur qonşularımız xalqımıza süni şəkildə Qarabağ faciəsi yaradıblar. Bunun acınacaqlı, məşəqqətli nəticəsi olaraq minlərlə şəhid vermişik, yaralılarımız on minlərlədir. Hər bir şəhid, hər bir qazi bizim üçün bir zirvədir. Bu igidlərin həyat, döyüş yollarını səbrlə, təmkinlə, cəsarətlə araşdırmaq, yazmaq, sonra mətbuatda, almanaxlarda, kitablarda əbədiləşdirib oxucuların ixtiyarına vermək mühüm vəzifədir. Bizə yaxşı məlumdur ki, erməni təcavüzünün ilkin mərhələsində "münaqişə", "Qarabağ problemi" kimi qələmə verilən gizli düşmən planları qanlı müharibəyə çevrildi. Müharibə isə, Bibixanım İsayevanın vurğunu olduğu, yaradıcılığından daim nümunələr gətirdiyi Xalq şairi Məmməd Arazın düşündüyü kimi:

Sevənlər Aləmində

Nə qəm, nə həsrət olar.

Bəşərin gülləsi - söz,

Sözü - məhəbbət olar, -

Müharibə olmasa!

Nə etmək olar, təəssüflə yaddaşlara hopub ki, kimlərinsə laqeydliyindən Məmməd Arazın aşağıda göstərilən arzuları çin olmadı:

Əridib silahları

Biz marten sobasında,

Körpü yarada billik

Yerlə Mars arasında, -

Müharibə olmasa! - demişdi şair.

Acı həqiqətdir ki, silahları marten sobalarında əritmədilər, körpülərin çəkilməsi üçün istifadə etmədilər, bəşərin sözü də məhəbbət olmadı, əksinə elə top-tüfəng olaraq qaldı. O qanlı-qadalı 1990-cı illərdə biz, dünya üzərinə faşizmin qara buludları toplandığı zaman kəsiyində dahi Səməd Vurğunun səksən iki il əvvəl yazdığı və dillər əzbərinə çevrilmiş:

Bilsin ana torpaq, eşitsin Vətən,

Müsəlləh əsgərəm mən də bu gündən.

sözlərinə köklənməli olduq. 1988-ci ildən bəri, ölkəmizə təcavüz edilən, insanlarımız erməni quldurları tərəfindən amansız hərbi təcavüzə məruz qaldığı, silahla qətlə yetirilməyə başlandığı günlərdən Bibixanım İsayeva yaradıcılığının istiqaməti dəyişmişdir. Xəyalən də, həyatda da Bibixanım İsayevanı şəxsən mən hərbi müxbir rolunda görürəm. Hələ Birinci Qarabağ müharibəsi dövründə cəbhəyə gedib, odun-alovun içindən keçərək hərbçilərlə görüşməsi, canlı məlumatlar toplaması mənə məlumdur. Artıq ictimaiyyətə bəllidir ki, Bibixanım müəllimə daha çox müharibəylə bağlı yazılar, şəhidlərimizin həyatını, döyüş yolunu əks etdirən, xalqımızın qəhrəmanlıq salnaməsini ortaya qoyan xatirələr və sənədli əsərlər yazmalı olmuşdur. Və "Qəbələ" qəzetinin son otuz ildən artıq saylarında onun bu yönümlü yazılarını, vətənpərvərlik mövzusuna həsr olunmuş publisistik məqalələrini bir yerə toplasaq qalın-qalın cildlər alınar. Qeyd etmək vacibdir ki, onlarla xatirə yazısında şəhidlərin həyatını, döyüş yolunu canlandıran Bibixanım İsayevanın ilk kitabı da, vətənimizin azadlığı və torpaqlarımızın bütövlüyü uğrunda canından keçmiş, şəhid olması ilə işğalda olan torpaqlarımızı azad etmək üçün xalqı birdəfəlik ayağa qaldırmış Milli Qəhrəman generalımız Polad Həşimov dünyasına, onun həyat tarixinin öyrənilməsinə həsr olunmuş "İnsanlığın zirvəsi" toplusudur. Diqqətli oxucular məftunluqla dərk edirlər ki, şəhid generalın həyatı müəllif tərəfindən ən xırda detallara kimi tədqiq edilmiş, araşdırılmış, məlumatlar zərrə-zərrə, söz-söz, cümlə-cümlə cəmləşdirilmişdir, ona görə də haqlı olaraq əsər Bibixanım İsayevaya daha böyük şöhrət gətirmişdir.

2020-ci il sentyabrın 27-də ermənilərin növbəti təxribatına cavab olaraq İkinci Qarabağ - Vətən müharibəsi başladı, ölkə Prezidenti, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin qurduğu, yaratdığı müasir tipli Silahlı Qüvvələrimiz hücuma keçdi... Burda Bibixanım İsayeva həmin Vətən müharibəsində şəhidlik zirvəsinə ucalan qəhrəmanının tutduğu mövqeyi "Mən sənə bir kövrək, yaddaşı möhkəm vəfalı xatirə bağışlayıram" adlı xatirə məqaləsində şəhidimizin sevimli, əziz adamının dilindən, söhbətlərindən təsvir etdiyi epizod təsirlidir, maraqlıdır: "Aqşin hərbi həkim idi. Vətəninin dar günündə, əlbətdə, döyüş meydanında, əsgərlərin yanında olmalı idi. Oldu da... İlk günlərdən döyüş bölgəsində oldu - çiynində həkim çantası, əlində silah! Qorxmaz idi, cəsarətli idi. Döyüş bölgələrində olarkən əvvəllər telefon əlaqəsi saxlayırdıq. Aqşin müharibə dövründə döyüş bölgələrində yüzlərlə yaralını həyata qaytarmışdı. Noyabrın əvvəllərində gərgin keçən döyüşlərdə yaralanmışdı: çiynindən, əllərindən. O, bu haqda mənə də deməzdi, hər şeyin yaxşı olacağını, müharibənin tez bitəcəyini, torpaqlarımızın azad olacağını söylərdi. Hətta mənə ad günümə sürpriz hazırladığını da demişdi. Hər günü, hər saatı, saniyələri belə həyəcanla yola salırdım. Telefon əlimdə olurdu, bəlkə zəng edə deyə...

Noyabrın 6-da şəhid oldu Aqşin..."

Bibixanım İsayeva bir qayda olaraq qəhrəmanının həyatının kiçik bir məqamını da diqqətdən kənarda qoymur, onu öz doğması, əzizi kimi qəbul və təqdim edir, hər xatirədən, söhbətdən maraqlı, qiymətli, ciddi faktlar götürür.

Füzuli, Cəbrayıl, Qubadlı, və Şuşa şəhərlərinin işğaldan azad olunması uğrunda gedən döyüşlərdə şücaətlə döyüşmüş şəhid Aqşin Ənvərlinin cəsurluğuna, vətənə məhəbbətinə həsr etdiyi "O vətən uğrunda döyüşmüşdür" sərlövhəli xatirə-məqalədə Bibixanım müəllimə yazır: "Vətən sevgisi ilə döyüş meydanlarına atılan Ənvərli Aqşin hərbiçi həkim olaraq, yağı düşmənə qarşı çarpışaraq, vuruşaraq müstəsnalıq təşkil edən qəhrəmanlıq göstərib, şərəfli bir döyüş yolu keçərək şəhidlik zirvəsinə ucalmışdır. Şəhidlik zirvəsi ucadan uca olan bir zirvədir.

Aqşin həqiqətən vətənini, onun ərazi bütövlüyünü, müstəqilliyini öz varlığı qədər sevən vətənpərvər bir oğul idi. Onun döyüş meydanlarındakı aktivliyi, cəsarətli qəhrəmanlığı hər kəsi heyrətləndirmişdi. Ruhu şad olsun, məzarı nurla dolsun! Yeri cənnətməkan olsun deyə, uca Allaha dua edirik. Sən həmişə bizimləsən, Aqşin!"

Şəhidlərin anaları, ataları, ailələri, övladları hər birimiz üçün ən müqəddəs insanlardır. Onların bir çox duyğularını hərəkətlərindən, sifətlərindən tam aydınlığı ilə hər birimiz oxuya bilməsək də, yaradıcılığının əsas hissəsini şəhidlərimizin ömür yolunun araşdırılmasına həsr etmiş Bibixanım İsayeva bu əziz, müqəddəs adamların ürəyində qürurla yanaşı kök salmış ağrıları da ustalıqla duyur, anlayır. "Hər qapı döyüləndə..." adlı məqaləsindən bir hissəyə nəzər salmaqla biz buna tam inana bilirik: "Hər bir şəhid bu ölkənin qürur mənbəyi, qəhrəmanlıq simvolu... Həm də hər şəhid anaların, ataların, onu sevən hər kəsin ağrılı-acılı ürəyi, heç bir təskinliklə sakitlik tapa bilməyəcəyi yaşamı... Əgər buna yaşam deyilərsə... Ölümsüzlük qazanan övladının cismani yoxluğu onları elə yandırar ki... Xəfif - xəfif əsən külək, narın yağan yağış damcısının yarpaq üzünə astaca "toxunması", qar dənəciklərinin havada "oynayaraq" övladlarının məzarı üstdə düşməsi, günəşin qızmar şəfəqləri belə o valideyinlərin qaysaq tutmayan "yaralarına" toxunar, acıdar, ağrıdar onları... Hər xəfiflik belə acı və kədərdən "nazilmiş" ürəklərini qırar... Yağan yağışın hər damcısı onlara toxunduqca təkrar-təkrar silkələndi onları, dərd-qəm "səslərini iç dünyasından qoparar və vücudlarına çulğayar... Sevdiyim yağış damcıları dəyişdi mənim üçün. Onların qəlbimdəki məna dolu xəfifliyi ucadan uca şəhidlərin qürur mənbəyimiz olan valideyinlərinin vücudunu ağrıtmasını qəbul edə bilmərəm. Əlbətdə, bu mənim duyğu-düşüncə "dünyam".

Qısa qeydlərimi yekunlayıram, fəxrlə yaddaşımda canlandı ki, bütün dövrlərdə bizə örnək olan jurnalistlərimiz olub. Onların həyatına, deyimlərinə, yaradıcılığına həmişə ehtiramla yanaşırıq, əsərlərindən yararlanırıq. Fədakar alim, yorulmaz araşdırıcı, mahir jurnalist, bacarıqlı salnaməçi Qulam Məmmədlinin (1897-1994) jurnalist haqqında söylədiyi bir fikri ibrətamizdir. Qulam müəllim deyirdi ki: "Hər əli qələm tutan jurnalist ola bilməz. Jurnalistin araşdırma qabiliyyəti, iti gözü, duyumu və tükənməz enerjisi olmalıdır..." Əminliklə razılaşıram ki, bu keyfiyyətlərin hamısı Bibixanım İsayevanın canında, qanında əbədiləşib. Daha bir görkəmli jurnalisti - Nurəddin Babayevi (1921-1991) xatırlamaqla, ruhunu şad etməklə təsəvvür yarada biləcək misal çəkmək həvəsi oyandı qəlbimdə. Onun "Elə yaz ki..." adlı qiymətli kitabının əvvəlində verilmiş, Səyavuş Sərxanlının yazdığı "Mərdlik və məhəbbət işığında" başlıqlı məqalədə oxuyuruq: "... Ən əlçatmaz, ünyetməz zirvə xalq ürəyidir, onu fəth etmək üçün qələm əhlinə səmimiyyət və fədakarlıqdan əlavə sınmayan, yanmayan mərdlik və məhəbbət qanadları da gərəkdir". Mən təkrarçılığa yol verməyəcəm, yuxarıda Bibixanım İsayevanın bəzi keyfiyyətlərindən qısaca da olsa danışmışam. Görün Səyavüş müəllimin qeyd etdiyi keyfiyyətlər necə də dəqiqliyi ilə Bibixanım İsayevanın layiqli, dəyərli xüsusiyyətləri ilə üst-üstə düşür...

Şəxsiyyətinə və yaradıcılığına böyük hörmət bəslədiyim Bibixanım İsayevanı yeni uğurları, növbəti kitabının işıq üzü görməsi münasibətilə qürurla, fərəhlə, səmimi qəlbdən təbrik edirəm, inşallah, daha böyük nailiyyətləri ilə biz oxucularını sevindirəcəyi günləri, illəri səbirsizliklə gözləyirəm.

Ramin Məmmədov,

yazıçı-publisist, Qaradağ Rayon

Ağsaqqallar Şurasının sədri,

Birinci Qarabağ müharibəsi veteran

Olaylar.- 2023.- 24-30 noyabr, №43.- S.17.