YAP-ın namizədlər siyahısı kimlərin ümidini qırdı?

Kimlər mandatı təhvil verəcəklər?

İstənilən ölkədə keçirilən parlament seçkiləri ciddi siyasi hadisə kimi dəyərləndirilir. Çünki parlament seçkiləri nəticəsində dövlətin müstəqil qolu olan ali qanunverici orqan formalaşır. Müxtəlif dövlətlərdə parlamentlərin strukturu müxtəlif olsa da ümumilikdə bu qurum qanunvericilik mənbəyi rolu oynamaqla ölkənin siyasi sistemində mühüm yer tutur. Etiraf edək ki, Azərbaycanda keçiriləcək növbədənkənar 7-ci çağırış Milli Məclisə seçkilər xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Çünki, ölkəmiz müstəqillik əldə etdikdən sonra ilk dəfə olaraq bütün ərazilərdə parlament seçkiləri baş tutacaq. Həmçinin Vətən müharibəsindəki qələbədən sonra Azərbaycanın bölgədə yaratdığı yeni reallıqların qanun çərçivəsinə salınmasında parlamentin xüsusi yeri var. Yeri gəlmişkən xatırladaq ki, Azərbaycanda sonuncu parlament seçkisi də növbədənkənar olub və 2020-ci ilin fevralında baş tutub. Elə bu ilin fevralında keçirilən prezident seçkisi də erkən olub. Beləliklə Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə sentyabrın 1-də Azərbaycanda növbədənkənar parlament seçkiləri keçiriləcək. Artıq ölkədə parlament seçkilərinə start verilib və bir sıra mərhələlər geridə qalıb.

İndi cəmiyyəti düşündürən əsas məsələ yeni parlamentdə kimlərin təmsil olunacağı ilə bağlıdır. Yeri gəlmişkən xatırladaq ki, bu parlament seçkilərində işğaldan azad olunmuş ərazilərimizdə də seçkilər təşkil olunacaq. Sözügedən ərazilərdən isə yeni simaların siyasi proseslərə qatılacağı istisna edilmir. Məlumat üçün qeyd edək ki, Azərbaycanda hər bir vətəndaş seçmək və seçilmək kimi konstitutsion hüqququndan istifadə etməkdə sərbəstdir. Ölkədə azad və demokratik seçkilərin keçirilməsi üçün münbit şəraitin yaradıldığından bu hüquqdan yararlanmaq istəyənlərin sayı kifayət qədər çoxdur. Xatırladaq ki, bu parlament seçkilərində öz namizədliyini irəli sürən vətəndaşların sayı əvvəlki seçkilərlə müqayisədə dəfələrlə artıqdır. Hətta müxalifət düşərgəsi seçkilərə həvəslə qatılıb, əksər müxalifət partiyaları öz manizədlərini müəyyən ediblər. Konkret olaraq Müsavat və Real partiyaları seçkiyə qatılacaqlarını, AXCP isə seçkini boykot etdiyini bəyan edib. Hakim Yeni Azərbaycan Partiyası isə artıq irəli sürdüyü namizədlərinin tam siyahısını açıqlayıb.

İqtidar partiyası olan Yeni Azərbaycan Partiyasının seçkilərdə iştirak edəcək namizədlər siyahısını elan etməsi isə ölkənin siyasi gündəmini əməlli-başlı silkələyib. Belə ki, Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə Heyətinin növbəti iclası keçirilib və Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə 2024-cü il sentyabrın 1-nə təyin edilmiş növbədənkənar seçkilərlə bağlı deputatlığa namizədliyi irəli sürülmüş şəxslərin siyahısı müzakirə olunaraq təsdiqlənib. Siyahı açıqlanandıqda məlum olub ki, VI çağırış deputatlarının bəziləri artıq yeni parlamentdə təmsil olunmayacaqlar. Beləliklə, YAP-ın 16 deputatı madatını təhvil verərək Milli Məclislə vidalaşmalı olacaq. Namizəd olmayanların siyahısına adı düşən deputatların təmsil etdikləri partiyanın qərarı barədə fikirlərinin ortada olmamasına baxmayaraq onların əksəriyyətinin bu qərarla razılaşacağı şübhəsizdir. Çünki ötən seçkilərdə partiyanın qərarından kənra çıxaraq müstəqil şəkildə namizədliyini irəli sürən YAP-çıların aqibəti heç də yaxşı olmayıb. Hətta onların sırasında cəzalandırılanlar da olub. Hazırki namizədlər siyahısına adı düşməyən şəxslərin əksəriyyətinin isə ortada deputatlıq iddiasının olmaması müşahidə olunur. Heç şübhəsiz ki, onların böyük əksəriyəti partiya tərəfindən "mükafatlandırılacaq". Başqa sözlə, hansısa dövlət qurumunda yüksək vəzifəyə təyin olunacaqları ehtimallar sırasındadır. Yəni, qanunverici orqanda mandatı təhvil verib icra strukturunda vəzifəyə sahiblənəcəklər.

İndi əsas müzakirə predmeti siyahıda adı olan şəxslərin namizədlikləri irəli sürülən dairədə qələbə qazana bilb-bilməyəcəkləri ilə bağlıdır. Müşahidələr deməyə əsas verir ki, cəmiyyətdə müsbət imci olan ziyalılar, intelekt sahibi olan bir çox gənclər fəal şəkildə seçkilərə qatılıblar. Üstəlik müxalifət düşərgəsi parlament seçkilərini mühüm siyasi hadisə kimi dəyərləndirir. Hələ prezident seçkilərində geri cəkilən əksər siyasi partiya rəhbərləri atdıqları addımları parlament seçkilərinə hazırlıqla əlaqələndirmişdilər. Yəni, müxalifət düşərgəsinin kifayət qədər vaxtı olub ki, parlament seçkilərinə ciddi çəkildə hazırlaşsınlar. Belə bir şəraitdə YAP-ın namizədlərinin hamısının qələbə qazanacağı inandırıcı görünmür.

Digər bir məqam YAP-ın namizədlər siyahısında əsasən gənclərə üstünlük verilməsidir. Siyahıda ötən çağırışda fəal olan bəzi deputatların oyundankənar vəziyyətdə qalması cəmiyyətin gözləntilirəniə adekvat deyil. Çünki, siyahıda deputat mandatına sahib çıxacaq elə namizədlər var ki, onların bir çoxu ötən çağırışlarda qeyri-fəal deputat imci qazanmışdı. Həmin deputatlar nəinki seçicisi ilə işləmir hətta bəzi hallarda parlamentin plenar iclaslarına belə qatılmırdı. Məlum məsələdir ki, parlamentdə təmsil olunacaq 125 eputatın hamısı YAP-ın namizədi ola bilməz. Hazırda Milli Məclisdə Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvü olan 68 deputat var. Əsas məsələ parlamentdə təmsil olunacaq deputatların xalqın iradəsini ifadəçisi qismində təmsil olunması, onların gözləntilərini doğrultmasıdır. Bütün sadalananlara baxmayaraq qətiyyətlə demək olar ki, YAP-ın siyahısında kifayət qədər uğurlu, parlament təcrübəsinə malik namizədlər var və onların qanunvericilik orqanın fəaliyyətinə töhvə verəcəyi şübhə doğurmur. Əsas məsələ odur ki, 7-ci çağırış Milli Məclisə seçkilər parlamentarizm və dövlətçilik tariximizə əbədi yazılacaq. Çünki bu, ölkənin siyasi sistemi adına qürurverici bir hadisədir.

Alim Hüseynli

Olaylar. - 2024.- 19-25 iyul, №25.- S.6.