Dənizin və Sözün
kapitanı
Şairlik sonu bilinməyən ümman, başqa bir aləmdir. Şairlər daxilən zəngin, təmiz qəlbli və içində söz xəzinəsi daşıyan saf insanlar olurlar. İlahi qüdrəti özlərində gəzdirirlər. Yazıları, sözləri ilə sözün rəsmini çəkirlər. Yaratdıqları ilə özləri nəfəs, oxucu isə ümid alır. Yazıları ilə oxucuya inam, həvəs və özlərinə isə güc verirlər.
Şair olmaq, söz demək, yazmaq və oxucuya gözəl formada çatdırmaq hər adamın işi deyil. Çox yerində deyilib: Bu bir İlahi hikmətdir və şairlər Tanrının seçilmiş bəndələridirlər. İnsanda şairlik, yazmaq ruhu varsa o, təbiəti, yaradılışı və insanı gözəl vəsf edə bilir. Təsviri ilə cism, isim yaradır və ona xarakter, obraz verir. Rəssam gözəlliyi cansız təsəvvür edir, şair isə onu sözlə, ruhla təsvir edib, yaradır və yazdıqca yaradır, yaratdığı ilə oxuculara ruh verirlər. Şairlərin sözlə ifadə etdikləri daha ifadəli, cəlbedici olanda oxucuda şairə qarşı böyük sevgi, məhəbbət yaranır. Faiq Balabəyli ruhən təmiz insandır. Cəlilabadın təmiz havası onun ruhuna hopub.
Faiq Balabəyli 1964-cü ildə Cəlilabad rayonunun Sabirabad kəndində dünyaya gəlib. 1981-ci ildə orta təhsilini başa vurub. 1981-1984-cü illərdə Bakı Dənizçilik Məktəbində oxuyub. Sonra iki il hərbi xidmətdə olub. Hərbi xidmətdən sonra təhsilini qiyabi olaraq Qafur Məmmədov adına Bakı Dəniz Yolları Məktəbində (İndiki ADDA-da) davam etdirib. 1984-cü ildə Xəzər Dəniz Neft Donanmasında matorçu vəzifəsində işə düzəlib. Elektrik mexaniki, gəmi kapitanının baş köməkçisi və gəmi kapitanı vəzifələrində çalışıb. 1994-cü ildə iki illik jurnalist sənətkarlığı kursunu, sonralar isə BSU-nun yaradıcılıq fakultəsində təhsil alıb. 1996-indiyə qədər ikinci iş yeri kimi "Ədəbiyyat qəzeti"ndə işləyir. Eyni zamanda "Müstəqil.az " saytının yaradıcısı və baş redaktorudur. Bu vaxta qədər isə "Yeni Xəbər" və "Millətin səsi" qəzetlərinə rəhbərlik edib. Yazdığı və tərtib etdiyi kitabların sayı 20-ni keçib.
Kapitan -Şair Faiq Balabəyli haqqında hər iki sahədə, dənizçilik və ədəbiyyat sahəsində, özünü hər iki sahədə təsdiq edən böyük bir şəxsiyyət haqda yazmaq, onun haqqında fikirlərini əks etdirmək deməkdir.
O, həm bir gəmi kapitanı, həm də şair olaraq Azərbaycan dənizçiliyinin və ədəbiyyatının tarixinə öz möhürünü vurmuşdur. Faiq Balabəylinin həyatı və yaradıcılığı iki böyük sevgi üzərində qurulub: dəniz və poeziya. Bu iki sahə, onun həyatında bir- birini tamamlayır və əvəzolunmaz bir ahəng yaradır.
Faiq Balabəyli, bir gəmi kapitanı olaraq, illərlə dənizlərdə gəmi idarə edib və bu sahədə böyük təcrübə qazanmışdır. Dənizlə onun arasında olan yaxın əlaqə onu təkcə bir dənizçi kimi deyil, həm də dənizin sirlərini və dərinliklərini anlaya bilən bir şair kimi formalaşdırıb. Onun həyatının bu iki istiqaməti bir-birindən ayrılmazdır və məhz bu səbəbdən o, xüsusi insanlardan biri kimi yadda qalır.
...Adətən, gəmi kapitanları ədəbiyyat, söz və ruh məsələlərindən uzaq, bir az hərbçi qəddarlığı, bir az da rəsmiyyət daşıyan şəxslər olur. Amma Faiq Balabəyli tək gəminin deyil, həm də sözün kapitanı kimi dənizlərdə ədəbiyyat gəmisini yürüdür, həm də bütün tufanlara qalib gələrək... O, dənizə bambaşqa gözlə baxan şair-dənizçidir:
Dənizçiyə dalğaların arasından
əl eləyər su pərisi,
Dənizçiyə
ad qoyarlar -
su dəlisi.
Mavi sular
mavi gözlü gözəl olar,
naz eləyər
dənizçiyə...
Faiq Balabəyli yaradıcılığında
dəniz onun üçün təkcə
bir coğrafi element deyil, həm də dərin məcaz və
simvolik bir anlam daşıyır. Onun poeziyasında dəniz həm
dost, həm də düşmən kimi təsvir edilir; bəzən
sakit və hüzurlu, bəzən isə amansız və qəzəbli.
Balabəyli dənizdə tapdığı sirləri şeirlərində
açıb-tökür, oxuculara bu mistik dünyanın
qapılarını açır. O, dənizi bir tale, bir həyat
yolu kimi qəbul edir və onu bu yolda müşayət edən
hər hissi, hər təəssüratı poeziya ilə təsvir
edir.
Dəniz
bir gözəl üzüdür,
Xaldır
tənha adaları
Dəniz
xallı gözəl kimi,
Hey
aldadır adamları... və sair.
Faiq Balabəylinin şeirlərində
uzun illərini dənizdə keçirən
bir insanın hissləri və xatirələri əks olunub. Bu
şeirlərdə dəniz həyatın özü kimi təqdim
edilir, onu yavaş-yavaş anlamağa və sevməyə məcbur
edir. Dəniz Faiq Balabəyli üçün həm həyatın
gözəlliyini, həm də təhlükələrini
özündə birləşdirən bir məfhumdur.
Yaşıl yosunlu dənizim,
Sirli, ovsunlu dənizim
Xırda balıqlarının
Böyümək arzusu
Böyük balıqlarının
Qarmaq qorxusu ...
Lövbərlə hörüklənmiş
Gəmilərin yuxusu,
Növbətçi motrosların
Yuxusuzluğu.
Suların sonsuzluğu...
Faiq Balabəyli dənizçilərin
gündəlik həyatı və
onların qarşılaşdığı çətinlikləri
gözəl və dəqiq bir şəkildə təsvir edən
xüsusi istedada və müşahidəyə sahib olan
şairdir. O, dənizi təkcə bir iş yeri kimi deyil, həyatın
özü kimi qəbul edir və bu, onun poeziyasında bariz
şəkildə əks olunur. Balabəyli dənizçilərin
dənizlə olan əlaqəsini, onların sevinclərini və
kədərini, mübarizələrini və qələbələrini
poeziya ilə dilə gətirir.
Yuxarıda
qeyd etdiyim kimi, Faiq Balabəyli, həm bir gəmi kapitanı, həm
də şair olaraq, Azərbaycan ədəbiyyatında dərin
və unudulmaz izlər buraxıb. Onun şeirlərində dənizin
sonsuzluğu və dərinliyi təsvir edilərkən, eyni
zamanda insan ruhunun da dərinliklərinə eniş edilir. Balabəyli
dənizçilik təcrübələrini şeirə
çevirərək, oxuculara dənizin gücünü və
əzəmətini hiss etdirir.
Faiq Balabəyli
öz həyatını dənizə və poeziyaya həsr
etmiş bir kapitan-şair olaraq, Azərbaycanın dənizçilik
və ədəbiyyat tarixində əbədi bir yer tutacaq.
Onun şeirləri, hər zaman oxucuları ilhamlandıracaq və
onun adı hər zaman dəniz və poeziyanın birlikdə
yaşadığı bir dünya olaraq xatırlanacaq.
İnsanlar
arasında olan haqsızlıqlardan qaçaraq,
özünü dənizin qoynunda sakitləşdirərək
hüzur tapan Faiq Balabəyli sanki öz həyatında olan
hüzursuzluqları, etibarsızlıqları dənizdə
dalğaların çırpıntısında, təlatümünda
unudur. O, xəyallarının sahilsiz ümmanında
saflaşır. Ona görə də Faiq sevgi, qayğı, səmimiyyət,
dürüstlük umduğu insanlardan nə qədər incisə
də, onları bağışlayır, onlar
üçün darıxır... Bu da onun insanpərvərliyindən,
dosta, doğmaya olan sevgisindən irəli gəlir.
Bütün bunlar şair qardaşımızın
yaradıcılığında boy verir.
Faiq Balabəyli
zamanımızın ədəbi mühitində yalnız
şair kimi imzasını təsdiqləməyib. Onun
publisistik kitabları Azərbaycanın yaxın
keçmişində bir sıra qaranlıq məqamlara ayna
salır. 34 il əvvəl - o dəhşətli 20 Yanvar gecəsində
Bakı buxtasında çalışan qəhrəman dənizçilərimizin
fədakarlığı təkcə buxta üçün deyil,
bütövlükdə Azərbaycanın şərəf
tarixi üçün əvəzsiz səhifələrdir.
Faiq Balabəyli 20 Yanvar hadisələrində Bakı
buxtasında dənizçilərin öz əməlləri
ilə yazdığı igidlik tarixini sistemli şəkildə
araşdıran tək müəllifdir. "Kəsilməyən
həyəcan fiti" və
"Bakı buxtası-20 Yanvar" kitablarında o zaman
çoxları üçün müəmmalı olan məqamlar
açılır.
"Dənizçi
həyatı" kitabında isə Faiq Balabəyli Azərbaycan
dənizçilərinin Somali sahillərində 30-a qədər
qayıqda silahlı quldurun mühasirəyə
aldığı gəmini qorumasını, Sarqaz dənizində
üzən cavan dənizçilərimizin Bermud üçbucağı ərazisində
üzdüklərini onların öz dili ilə ustalıqla təsvir
edir.
Göründüyü kimi Faiq Balabəylinin
yaradıcılıq sərhədləri kifayət qədər
genişdir.
Faiq Balabəyli dedikdə, istər-istəməz insanın zehnində ədəbiyyat,
dərin duyğulu şeir-poeziya, jurnalistika və siyasət
sahəsi, oradan isə ucsuz-bucaqsız dalğalı dəniz
üzərində üzən gəmi və gəminin
kapitanı canlanır. Bu, əslində onun həyatda
çoxşaxəli bir insan olması ilə bağlı olan
bir məsələdir. Çünki bu dəyərli insan
şeir və poeziyada olduğu kimi, həm də jurnalistika və
siyasət, həmçinin gəmiçilik sahələrində
peşəkarlıq qazanmış çoxşaxəli fəaliyyəti
olan bir şəxsiyyətdir. Bu baxımdan Faiq müəllim həyatda
tək bir insan olsa da, əslində bir neçə sahədə
sərgilədiyi peşəkarlığa görə
sözün müsbət mənasında bir neçə insan
və bir neçə şəxsiyyət kimi özünü
təsbit etmişdir. O, şeir və poeziyanı dənizə,
dənizi ədəbiyyata, hər ikisini də jurnalistika və
siyasət sahələrinə aparıb birləşdirən
bacarıqlı həmyerlimizdir.
Bütün bunlar onun həyatda daxili zənginliyindən, bir
şəxsiyyət olaraq əhatəli bacarığından xəbər
verir.
Bu dəyərli
şəxsiyyət həyatda xüsusi bacarıqları ilə
yanaşı həm də gözəl ziyalı, xüsusilə
də, öz milli kimliyinə möhkəm bağlı olan
türkçü, dövlətçi və vətənpərvər
insandır. Bütün bunlar onu çoxsaylı insanlar tərəfindən
sevdirən, böyük hörmətə layiq görən
xüsusiyyətləridir.
Samir Əsədli
VHP sədrinin müavini
Olaylar.- 2024.- 25-31 oktyabr,
№37.- S.23.