Keçmişin sədası, indinin ritmi

Milli musiqinin remiks dünyası

Musiqi hər dövrün dili, hər nəslin ürəyinin əksidir. İnsanlar musiqi ilə hiss edir, düşünür, xatırlayır və ünsiyyət qururlar. Düşünürəm ki, bu səbəbdən köhnə mahnılar, illər öncə yazılmış melodiyalar hələ də bizə tanış və sevgi dolu gəlir. Onlar sadəcə notlar deyil, tarixin bir parçasıdır, insanların duyğularının, arzularının və həyat tərzinin əksidir. Azərbaycanın zəngin musiqi irsi bu baxımdan xüsusi önəm daşıyır. Muğamdan xalq mahnılarına, klassik melodiyalardan pop janrına qədər hər nota öz tarixini, öz hekayəsini daşıyır. Hər əsər öz dövrünün ruhunu əks etdirir və gələcək nəsillərə ötürülən bir mədəni xəzinədir. Son illərdə isə milli musiqi sahəsində ən maraqlı və müzakirə doğuran proses, köhnə melodiyaların yenidən işlənməsi, yəni remiks formalarına çevrilməsidir.

Remiks trendi xüsusilə gənclər arasında böyük populyarlıq qazanıb. Sosial şəbəkələr, musiqi platformaları və xüsusilə TikTok bu yeniliklərin sürətlə yayımlanmasına imkan yaradır. Əvvəlcə ritmik olaraq fərqli bir təcrübə təqdim edən bir mahnı, elektron ritmlər, yeni temp və modern səslərlə zənginləşdirildikdə, həm köhnə dinləyicilərə nostalji, həm də gənclərə yeni bir təcrübə bəxş edir. Bu yenilik həm də gənclərin milli musiqiyə marağını artırır. Onlar əvvəlcə yalnız modern ritmlərə qulaq assa da, remiks vasitəsilə köhnə melodiyalarla tanış olur və nəticədə orijinal əsərlərə də diqqət göstərirlər. Beləliklə, remiks yalnız bir əyləncə vasitəsi deyil, həm də bir körpüdür - keçmiş ilə indini birləşdirir, musiqinin dərinliyini və zənginliyini gənc dinləyicilərə çatdırır. Bu prosesin nəticələri də olduqca maraqlıdır. Gənclərin reaksiyasına baxdıqda, remikslərin onları köhnə musiqi əsərlərinə yaxınlaşdırdığı açıq şəkildə görünür. Sosial şəbəkələrdə trend olan bir remiks, izləyiciləri orijinal əsəri dinləməyə təşviq edir. Beləliklə, remiks yalnız bir yenilik və ya trend olmaqla qalmır, milli musiqimizi daha geniş kütləyə tanıtmaq üçün bir vasitəyə çevrilir. Bu mövzunun maraqlı tərəfi ondan ibarətdir ki, remiks həm də musiqi tarixini qoruyur. Əsərin əsas melodiyası saxlanılır, lakin yeni ritmlər və səslər əlavə olunur. Bu, dinləyici üçün həm tanış, həm də təzə bir təcrübə yaradır. Orijinal mahnı və remiks versiyası birlikdə mövcud olduqda, musiqi yalnız zamanla əlaqəsini deyil, həm də janrlararası dialoqunu qoruyur. Azərbaycan musiqisinin zənginliyi remikslərdə də özünü göstərir. Muğam melodiyalarının incə nüansları, xalq mahnılarının ritmik quruluşu, klassik əsərlərin melodik harmoniyası və müasir səslərin birləşməsi hər remiksdə fərqli bir təcrübə yaradır.

Bununla yanaşı, remikslər Azərbaycan musiqisinin beynəlxalq səviyyədə tanıdılması üçün də böyük rol oynayır. Müasir musiqi platformalarında paylaşılmış remikslər, Azərbaycan melodiyalarını yeni auditoriyaya çatdırır.

Musiqidə "keçmişin ruhunu" qorumaq və "bugünün ritmini" tutmaq arasında balansı necə saxlamaq olar? Retro mahnıların remiks (yenidən işlənmiş, müasir ritmlə təqdim olunan versiyası) forması gənclər arasında populyarlaşması prosesi musiqinin ömrünü uzadır, yoxsa orijinal dəyərinə təsir edir? Bu mövzuda peşəkar baxışını öyrənmək üçün Azərbaycan musiqisinin tanınmış bəstəkarı, Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi Cavanşir Quliyev Olaylar.az-a açıqlama verib:

" Mən ümumiyyətlə "retro mahnı" kəlməsini qəbul etmirəm. Bunu musiqidən və ya bədii sənətdən anlamayan insanlar icad ediblər. Əgər bu prinsipdirsə, retro kəlməsini işlətmək hər şeyə tətbiq olunmalıdır. Musiqi dinləyən insanların içində hər kəs musiqini anlamır. Yəni hər kəs musiqini anlasa, o zaman hər kəs musiqiçi olar. Mənə neçə dəfədir bu sualı verirlər: Retro. Nə deməkdir retro? Retro tərcümədə köhnə deməkdir. Niyə "köhnə" kəlməsini işlətmirsiniz?

Köhnə mahnıları müasir ritmlə araşdırmaq və təqdim etmək, bu, bilirsiniz nəyə bənzəyir? Sizin əlinizdə 100 il əvvəl istehsal olunmuş bir Mercedes avtomobili var. Siz ona bugünkü satış yerinə yeni motor taxırsınız. Yeni oturacaqlar düzəldirsiniz, içini müasir texnologiya ilə doldurursunuz, navigator qoyursunuz və deyirsiniz ki, baxın, mən retro Mercedesi müasirləşdirmişəm. Eləyərsinizmi elə bir şey? Gülməli çıxar, çünki onun üç qəpik dəyəri olmaz. Onun dəyəri o zamandakı orijinal parçalarından ibarətdir. Köhnə mahnıları da yeni üsullarla təqdim etmək buna bənzəyir. Yəni, ələ salmaqdır, məncə. Mən heç kəsə icazə vermirəm, hələlik yaşadığım müddətdə. İcazə vermirəm mənim mahnılarımı yeni üsullarla dəyişdirməyə. Çünki bunu edən insanlar əslində musiqiçi deyillər. Özfəaliyyət musiqiləri ilə məşğuldurlar. Əllərinə bir alət düşüb, alıblar və özləri çalırlar. Üstünə bir melodiya qoyurlar, köhnə mahnının melodiyasını, adını da qoyurlar ki, mən bunu yenilədim. Əslində sənət baxımından, estetik baxımından yanaşsaq, "eybəcər" nümunələr çıxır. Deyəcəksiniz ki, gənclər sevirlər bunu. Sevsinlər, mənim gənclərlə nə işim var? Həmişə demişəm ki, mənə kütlənin rəyi maraqlı deyil. Çünki kütlə doğru rəy deməyə də bilər, xüsusilə sənətdə. Mən sənəti anlayanların rəyini dinləyirəm. Sənəti dərindən anlayanların rəyi mənim üçün dəyərli və maraqlıdır.

Amma kütlədə gəzən gənclərin əksəriyyətinin zövqü yoxdur. Ona görə də nə gəldi dinləyirlər, nəyə gəldi qulağa asırlar. Mən olaraq bunu qəbul edə bilmərəm və eləmərəm də. Dediyim kimi, mənim öz zövqüm, öz yanaşmam var. Ona görə də demişəm ki, mənim mahnılarımın yeni üslubda təqdim olunmasına icazə vermirəm. Yeni üslub deyilən, əslində bacarıqsızlıqdan gəlir. Bacarmırlar, ona görə adını qoyurlar "yeni üslub". Həmişə əleyhinə olmuşam. Bir neçə televiziya kanalları ilə konfliktim də olub. Mənim mahnılarımı yeni üsulla təqdim etmək istəyiblər, mən etiraz etmişəm. Çünki hesab edirəm ki, əvvəl çəkdiyim misalda dediyim kimi ortaya eybəcər bir şey çıxır. Hələ heç bir mahnı yeni işləmədə köhnəsindən gözəl olmayıb. Olubsa, mənə göstərin hansı mahnıdır? "

Azərbaycan musiqisinin zənginliyi və tarixi dəyəri şübhəsiz ki, həm dinləyicilər, həm də ifaçılar üçün xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Köhnə melodiyaların remiks formasında təqdim olunması, xüsusilə gənc dinləyicilər arasında populyarlıq qazandığı bir həqiqətdir. Bu, musiqinin yeni nəsillərə çatdırılması və köhnə əsərlərə marağın artırılması baxımından maraqlı bir prosesdir. Remiks vasitəsilə gənclər, əvvəllər yalnız modern ritmləri dinləməyə öyrəşmiş olsalar da, milli musiqinin klassik melodiyaları ilə tanış olurlar və nəticədə orijinal əsərlərə də diqqət yetirirlər. Bu baxımdan remiks yalnız əyləncə vasitəsi deyil, həm də musiqi irsini qorumağın və yaymanın bir formasıdır. Digər tərəfdən, bəstəkarların baxış bucağı məsələyə fərqli yanaşır. Tanınmış musiqiçilər, xüsusilə əsərlərin orijinal melodiyasını qorumağın, onların tarixi və estetik dəyərini saxlamağın vacib olduğunu vurğulayır. Onların fikrincə, köhnə əsərləri müasir texnologiya və ritmlərlə yenidən təqdim etmək bəzən estetik olaraq uyğun gəlməyə bilər və musiqinin dəyərini sığortalamaya bilər. Belə yanaşma, yaradıcılıq və texniki bacarıqların birləşməsi ilə diqqətlə aparılmalıdır ki, əsərin ruhu və orijinal keyfiyyəti itirilməsin.

Nəticədə, milli musiqənin remiks formaları və köhnə əsərlərin müasir yanaşmalarla təqdim olunması prosesi həm imkanlar, həm də risklər daşıyır. Bu proses gənclərin milli musiqiyə marağını artıraraq onu yeni auditoriyalara çatdırmaq imkanı yaradır, lakin eyni zamanda musiqi əsərinin orijinal dəyərinin qorunmasına diqqət tələb edir. Hər iki tərəf-yenilik axtaran gənclər və əsərlərin müəllifləri musiqinin ruhunu və dəyərini balanslaşdırmaq üçün məsuliyyət daşıyır. Azərbaycan musiqisinin zəngin irsi və melodik müxtəlifliyi, doğru yanaşma tətbiq olunduqda, həm tarixlə dialoq yaratmağa, həm də gənc nəsillərin musiqi dünyasına marağını canlı saxlamağa imkan verir. Beləliklə, remiks və orijinal əsər bir-birini tamamlayan vasitələrə çevrilir- keçmişin ruhunu qoruyaraq, bu ruhu bugünün ritmi ilə birləşdirir, musiqinin həm tarixi, həm də mədəni dəyərini gələcək nəsillərə ötürür.

Zeynəb Mustafazadə

Olaylar.- 2025.- 3-9 oktyabr, №34.- S.18.