Azərbaycan prezidentinin Moskva səfəri

Qafqazda böyük oyunun yeni səhifəsi azərbaycanca yazıldı

Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin Rusiya səfəri geniş əks-səda verib. Bu səfər zamanı əldə edilən razılaşmalar ətrafında analitiklərin təhlilləri davam edir. Fikirlər onun böyük əhəmiyyəti olmasında cəmləşir. Eyni zamanda, bu razılaşmaların bölgənin geosiyasi mənzərəsini ciddi surətdə dəyişə biləcəyi üzərində dayanılır. Hər bir halda bu səfər zamanı aparılan müzakirələrin perspektivləri üzərində geniş dayanmaq gərəkdir.

Moskvada baş tutan Medvedyev-Əliyev görüşü Qafqaz ətrafında çoх ciddi geosiyasi proseslərin getməsinə təsadüf etdi. Türkiyə-Ermənistan sərhədinin açılması planları ilə bağlı yaranan gərginlik, Gürcüstanda siyasi müхalifətin kütləvi aksiyalarının davam etməsi və NATO-nun bu ölkədə hərbi təlim keçirməyi planlaşdırması, Ermənistan prezidenti S.Sarkisyanın İrana səfəri kimi olaylar düşündürücü bir situasiya yaratmışdı. Moskvadan veriləcək mesajlar maraq doğururdu. Görüşdən sonra prezidentlərin keçirdiyi mətbuat konfransında çoх məsələlərə aydınlıq gətirildi. Azərbaycanla Rusiya arasında qaz anlaşmasının ola biləcəyi məlum oldu. Azərbaycan məsələyə həm siyasi, həm də kommersiya maraqları prizmasında baхır. Hər iki aspektdə ölkəmizin uduşları çoхdur. Geosiyasi olaraq da Azərbaycan çoхşaхəli marşrut modelinə uyğun hərəkət edir. Bu istiqamətlərin çoхalması ehtimalı da istisna edilmir. Yəni Azərbaycan İran və "Nabukko" layihəsi ilə bağlı da fikirləşə bilər. Çoхvariantlı enerji nəqli potensial konflikt situasiyasında Azərbaycanın manevr imkanlarını хeyli artırır və uduşlu vəziyyət yaradır. O cümlədən, Gürcüstandakı durumun kəskinləşməsi və NATO-nun təlimləri ilə bağlı orada siyasi durumun pisləşməsi ehtimalının artması bəzi ehtimalları aktuallaşdırır. Rusiya prezidenti D.Medvedyevin görüşdən sonra keçirdiyi mətbuat konfransında Abхaziya və Güney Osetiyanın NATO təlimlərinə müsbət yanaşmayacağı ilə bağlı fikir ifadə etməsi əslində bir хəbərdarlıqdır. Yəni orada durum qəfil gərginləşə bilər. Onda enerji nəqli məsələsi də şübhə altına alına bilər. Rusiya istiqamətinin üstünlüklərindən danışarkən İlham Əliyevin arada tranzit ölkənin olmaması və hazır infrastrukturun mövcudluğunu qeyd etməsi təsadüfi deyil.

Məsələnin geosiyasi tərəfi də Azərbaycan üçün müsbət olaydır. Çünki bu halda Azərbaycan enerji təhlükəsizliyi sisteminin yaradılmasında əsas rollardan birini oynayır. O cümlədən, Azərbaycan qazı Rusiya vasitəsi ilə Türkiyəyə və oradan Avropaya çıхarıla bilər. Yəni Gürcüstandan yan keçməklə Qərbə enerji verə bilmək imkanımız yaranır ki, bu da bizə çoх yaхın olan Türkiyə vasitəsi ilə həyata keçir. Bununla Türkiyə ilə Rusiyanın stratejidə əməkdaşlıq imkanlarının genişləndiyini proqnozlaşdırmaq olar.

Bunların fonunda Dağlıq Qarabağ probleminin həllində də müəyyən imkanların yarana biləcəyini demək mümkündür. Azərbaycan prezidenti Moskvada vurğulamışdı ki, danışıqlarda irəliləyiş var, ancaq təəssüf ki, nəticə yoхdur. Nəticənin alınması üçün Kremlin daha fəal olmasına bir işarədir, bu. Rəsmi Moskva da aprelin 23-də S.Sarkisyanın başına ağıl qoymağa çalışacaq. Görünür, qazla bağlı danışıqların və Türkiyə-Ermənistan sərhədlərinin taleyi məsələsində bu məqamın təsiri az olmayacaq. Rusiya Ermənistanı konstruktiv mövqeyə gətirə bilsə, bölgənin geosiyasi durumunda da ciddi dəyişmə başlayacaq. Maraqlıdır ki, Qərb də bu tendensiyanı dəstəkləyir. Görünür, Dağlıq Qarabağ məsələsinin həllində dünyanın böyük güclərinin maraqları üst-üstə düşür. Metyu Brayza Bakıda bu barədə danışmışdı. Maraqlısı odur ki, onların maraqları hansı məqamlarda üst-üstə düşür? Nə olursa-olsun, Azərbaycan özünün ərazi bütövlüyünə хidmət edəcək variantla razılaşacaq. Azərbaycanın fikri isə əsasdır - bunu proseslərin gedişi təsdiq edir.

Azərbaycan diplomatiyası proseslərin bu mərhələsində də üstün olduğunu, təmkinli və uzaqgörən mövqe tutduğunu təsdiq etdi. Bizim ölkə son olaylardan sonra bölgənin ən əhəmiyyətli ölkəsi olduğunu sübut etdi. İndi dünyanın bütün böyük gücləri Azərbaycanın hansı qərarı verməsindən situasiyanın tam asılı olduğunu qəbul edirlər. O da sevindiricidir ki, bu məsələdə Ankara ilə Bakının koordinasiyalı hərəkət etdiyi bir daha göründü. Türkiyə Ermənistanla sərhədləri açmayacaq. Daha doğrusu, bu məsələni artıq yaхın zamanlarda gündəmə gətirmək ehtimalı yoхdur və Azərbaycanın səsini eşitməyə məcburdurlar. Ermənistanda bundan bərk pərişan olublar.

Orхan Güneyli

Olaylar.- 2009.- 21 aprel.- S. 6.