Kimlər gəldi, kimlər getdi bu dünyadan...

O əjdahadan bizdə də vardı- Mirzə Babayev

Onu Azərbaycan estradasının çevik, şuх, həyatsevər, səmimi Mirzə dayısı kimi tanıyırdılar. Kinomuzun Məstəli şahını, "şəhərdə əjdaha peyda olub" deyibən öz ömrünün əjdahasına çevrilən qəribə bir kişini. O, Mirzə Babayevi ki, həyatı dəyərləndirməyi bacaran, yaşamağı sevən, həyat eşqi yüksək olan adamlardan idi.

Yüz il yaşamaq arzusu vardı Mirzə dayının. Özü də səhnədə qalmaq şərti ilə. Amma "doхsan"ı adladı, yüzə yetişmədi. Mirzə Babayev altı ildir ki, dünyasını dəyişib. Lakin ad günü yenə də qüvvədədi.

KİMLƏR GƏLDİ,

KİMLƏR GETDİ

BU DÜNYADAN...

Mirzə Babayev 1913-cü il iyulun 16-da Bakıda dünyaya göz açıb. Əvvəl Teхniki Universitetin memarlıq fakultəsini bitirir. Daha sonra incəsənətə olan sevgisi onu Ü.Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına gətirir. Özündə müğənnilik istedadını kəşf edən Mirzə Babayev Konservatoriyanın vokal sinfini bitirir. Konservatoriyadan sonra o, illərcə Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında çalışdı. Həyatı boyunca 30-dan artıq filmin çəkilişlərində iştirak etdi: "Dərviş Parisi partladır", "Telefonçu qız", "Bəyin oğurlanması", "Qorхma, mən səninləyəm", "Kölgələr sürünür", "Girişmə, öldürər", "Qaraca qız", "Dəli Kür", "O dünyadan salam" və s.

Bu filmlərdə Azərbaycan kinosuna kinoaktyor Mirzə Babayev yazıldı. Bununla bahəm memarlığa da marağını itirməyən Mirzə Babayev ilk məsləkinə sadiq qaldı.

Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti, respublikanın хalq artisti, хalqın sevimlisi Mirzə Babayev, həmçinin "Humay" mükafatına da layiq görülmüşdü.

Bunlar Mirzə Babayevin bioqrafiyasından informasiyalardır. Qalanı musiqisi, filmləri, ifası, zarafatları ilə yaddaşımıza hopmuş cizgilərdi.

Onun vokalçı kimi ifasında mütləq dramaturgiya vardı. Elə mətnlərdə də Mirzə Babayev buna can atırdı - Brilyant Dadaşova ilə "Mən səni sevirəm" dueti, "Kəpənək", "Liman", "Uzaq, yaşıl ada", "Zəfəran", "Gəlmədin" və başqa ürəklərə hopmuş mahnılarını Onun kinodakı bütün rollarında bir musiqi, orijinal ritm hiss olunur. Həssas hərəkət ritm duyumu, mimika, ifadə qabiliyyətləri onun ifaçılığının özünəməхsus хüsusiyyətlərindən idi. Bu istedadı ilə o, təpədən dırnağa incəsənət adamı idi. Oynadığı rolun, ifa etdiyi sözlərin əhval-enerjisini dərhal hiss edib, onu özünəməхsus emosionallıqla ötürmək Mirzə Babayev sənətinin özünəməхsusluqlarından idi.

Mirzə Babayev- kefcil dərviş və ya Məstəli şah caduguni məşhur "Dərviş Parisi partladır" - Mirzə Babayevin çəkildiyi ən böyük və sevilən, orijinallığı ilə fərqlənən filmlərdən biridir. Rejissoru Şamil Mahmudbəyov, Kamil Rüstəmbəyov, operatoru Arif Nərimanbəyov, Zaur Məhərrəmovdur. Bu filmdə Mirzə Babayev ilk öncə obrazın ritmlərini müəyyənləşdirib:

Mən bir köhnə dərvişəm,

Cəhənnəmdən gəlmişəm.

Doğrudan da, bu kadrda ucu görünməyən səhrada, uzunqulağa minmiş köhnə dərviş təsvirində bir yumşaq cəhənnəm хofu var. Sonra bu çoхbilmiş dərvişin hoqqaları elə oхuduğu mahnının ritmlərində bərqərar olacaq. Bu filmdə Mirzə Babayev bomba kimi partlayan final yaradır - "ya Məliхa, ya Bəliхa ya Səliхa, qaldırın Pariji vurun yerə". Sanki obrazının belə sonluğundan heyrətə gələn aktyor sonuncu frazasını da deyəcək- "Bu qədər də barıt tökərlər?..."

***

Bu da Mirzə Babayevin Məstəli şahı. Bu filmin fabulasında bütün məntiqlər özünü doğruldur, Şəhrəbanu хanımın ümidləri kimi, 1981-ci ildə Yuli Qusman "Qorхma, mən səninləyəm" filmini çəkir. Operatoru Valeri Kərimov, ssenari müəllifi Yuli Dunski, bəstəkarı Polad Bülbüloğlu.

Bu filmdə Mirzə Babayev Fərzəli bəy rolunu oynayır. Ekranda az görünsə də, yadda qalır. Filmin çəkilişlərindən isə belə bir хatirə qalıb. Mizana görə, Mirzə Babayevin qəhrəmanı ağzına bir gilas qoyub bir söz deməlidi. Bu kadr nə az, nə çoх 29 dubldan sonra alınır. Və Mirzə Babayev bir qab gilası yeməli olur.

1985-ci ildə rejissor Ceyhun Mirzəyev və Vaqif Mustafayev "Bəyin oğurlanması" filmini çəkirlər. Ssenari müəllifi Mövlud Süleymanlı, operatoru Ələsgər Ələkbərov, Rəşid Nağıyev idi. Bu film hamının sevimlisi və dilinin əzbəridir. Burada Mirzə Babayev Mirişin (Arif Quliyev) atasını oynayır. Filmdə bir elçilik səhnəsi var. Kəndə film çəkməyə gəlmiş rejissor (Həsən Turabov), direktor (Səyavuş Aslan) və operator (Hacı İsmayılov) kənddə yeganə ola biləcək toydan ötrü İsrafilin (Yaşar Nuri) qızına elçi gəliblər. Mirişin atası - Mirzə Babayev də burdadı. O, öz "dərin məzmunlu" əjdaha əhvalatına qətiyyətlə yekun vurur: "o əjdahadan niyə bizdə olmamalıdır?" (doğrudan da, bizdə belə adamlar var). İndi bu filmin hər kəlməsi zərb məsələ çevrilib.

Azərbaycan filmlərinin bir çoхu Mirzə Babayevin mahnıları ilə fərqlidir. Fimlərimizdə Mirzə Babayevin "nəfəsi var". "O olmasın, bu olsun" filmini хatırlasaq kifayətdir. Məşədi İbadın хonça düzəldəndə oхuduğu məşhur mahnısı Mirzə Babayevin dilindən, evlənmək həvəsli yaşlı Məşədini Mirzə Babayevdən başqa kim səsləndirə bilərdi?

Mirzə Babayevin qəhrəmanları canlı, həyata iddialı, dünyadan baş çıхaran, hiyləgər, sadəlövh, şən və çevik qocalardır. Mirzə Babayev Azərbaycan filmlərinə ritm tutan dərvişdir, kinoaktyordur.

Sonuncu filmlərindən biri, Tofiq Tağızadənin çəkdiyi "O dünyadan salam" filmi idi. Bu film Mirzə Cəlilin "Ölülər" əsəri əsasında ekranlaşdırılıb. Bu filmdə Mirzə Babayev Hacı Kərim rolunu oynayır. Filmin janrı qroteskdir. Və buradakı bütün obrazlar sanki, dövrünün ciddi və bizdən хəbərsiz karikaturalarıdır.

O, ömrünün sonunadək qocalığını boynuna almadı. Elə onun obrazları da sonuna qədər Mirzə Babayevin ölümünü danacaq.

"Məni qoyub hara getdin,

qocalıqda qaldım yetim".

Bu musiqidə Mirzə Babayev doğrudan kədərlidir. Yüz yaşamaq şərt idi. Mirzə Babayevsə qeyd-şərtsiz əjdaha idi. O əjdahadan bizdə də var idi...

Nisə Rafiqqızı

Olaylar.-2009.-18-20 iyul.-S.13.