Rejissorun “Niyyət”i hasil oldu

Ötən həftə gənc rejissor Samir Kərimoğlunun çəkdiyi “Niyyət” filminə baxdım. Sözün düzü, filmi evə aparanda düşünürdüm ki, indi çəkilən Azərbaycan filmlərinə baxmaq vaxt itkisidir. Yenə də bərbad montaj işi, monoton süjet xətti və əks-sədalı dublyajın şahidi olacam. Fikirləşirdim ki, gənc bir rejissorun çəkdiyi film yəqin ki, yeknəsək, primitiv bir süjet xəttinin sadəcə ucuz ekran versiyası olacaq. Təbii ki, bu düşüncələrim son vaxtlar izlədiyim filmlərimiz sayəsində formalaşmışdı. Ancaq filmə baxdıqdan sonra fikrim çox dəyişdi. Ən azından filmdə bir neçə kadr məni ağlamağa, bir tamaşaçı kimi düşünməyə vadar etdi. Film bitdikdən sonra isə düşüncələrə daldım.

İstər rejissor işi, istərsə də aktyorların oyunu çox xoşuma gəldi. Onu da bildirim ki, “Niyyət” filminin çəkilişləri başlamamışdan öncə rejissor S.Kərimoğludan müsahibə almışdım. Müsahibə boyu şən əhval-ruhiyyədə olan bu insanın belə ciddi bir mövzuda film çəkəcəyinə inana bilmirdim. Gözlərimə inanmasam da, nəhayət ki, uzun müddətdən sonra Azərbaycanda standartlara cavab verə bilən film çəkilmişdi. Filmi mənimlə birgə izləyən insanlar elə bildilər ki, “Niyyət”i 60-70 yaşında bir rejissor çəkib. Ancaq onun gənc olduğunu bildirəndə çox təəccübləndilər. İndi isə bir qədər də film haqqında danışaq.

Filmin çəkilişləri Bakı və Məkkə şəhərlərində aparılıb. Bədii rəhbəri “Oscar” mükafatı laureatı Rüstəm İbrahimbəyovdur. Xronometrajı 85 dəqiqə olan filmdə baş rollarda Fuad Axundov və Rövşən Məmmədli çəkilib.

Yeri gəlmişkən, qeyd edim ki, “Azərbaycan kinosu həftəsi” çərçivəsində film bu gün saat 19-00-da Heydər Əliyev adına Sarayda nümayiş olunacaq.

Filmin süjet xətti düşündürücüdür. Bir-birindən fərqli iki cavan oğlan: biri - Canik (Cahangir) gününü qumar masalarında, barlarda keçirir, digəri - Arif isə dindar və zəhmətsevərdir. Tale bu gənclərin yolunu birləşdirir. Qəribə də olsa, bir-birini yaxşı tanımayan bu iki gənc bir niyyət ətrafında birləşir. Bu niyyətin nə olduğunu görmək istəyənləri isə mütləq filmə baxmağa dəvət edirəm. Çünki baxmağa və düşünməyə dəyər. İndi isə bir qədər də filmi ərsəyə gətirən, gənc olmasına baxmayaraq olduqca maraqlı üslubu olan S.Kərimoğlu haqqında qısa məlumat verim. Samir böyük risk və kiçik büdcəylə 2005-ci ildə “Sirat körpüsü” filmini çəkir. Filmin ssenaristi, rejissoru, həmçinin montajçısı olmaqla bərabər o, həm də baş rollardan birinə çəkilir. Böyük rezonansa səbəb olan bu filmin təqdimatından bir neçə ay sonra filmin soundtreki “Sonsuz yol”a çəkilən klip Beynəlxalq AudioVizual Festivalda “Ən yaxşı klip” və “Ən yaxşı rejissor işi” nominasiyasında “Qran-pri” qazanır.

2007-ci ildə “Bu meydan, bu ekran” müsabiqəsi çərçivəsində Orxan Fikrətoğlunun ssenarisinə “Qanadlarıma sığal çək” adlı filmini çəkir. Psixoloji triller janrında olan bu film 5 film arasında birincilik qazanır. “Qanadlarıma sığal çək” kino mütəxəssislərinin böyük marağına səbəb olur. Bu filmdən sonra Rüstəm İbrahimbəyov Samir Kərimoğlunu öz yaratdığı Kino Akademiyasına qəbul edir və onunla işbirliyinə razılıq verir. Artıq Samir Azərbaycan kino tarixinə dövlət sifarişi almış ilk gənc kinorejissor kimi adını yazdırıb.

Rejissorla film barədə söhbətimiz olduqca maraqlı alındı. Samir söhbətin əvvəlində bildirdi ki, milli kinomuz durğunluq dövrünü artıq arxada qoyub və bu gün rejissorlar bir-birindən fərqli filmlər çəkirlər: “Kino özü böyük və kollektiv sənətdir. İşlədiyin adamlar çəkiliş meydanında onlara nə demək istədiyini başa düşməlidir. Komanda şəklində işləməyi bacarmaq lazımdır. Kinoda “yola vermək” prinsipi olmamalıdır. “Yola vermək”lə çəkilən filmlərin pis alınmasının başlıca səbəbi elə məhz həmin prinsipdir. Durğunluq illərini yaşayan kinomuz qeyd etdiyim kimi, bu son 3 ildə böyük addımlar atıb. Sovet dövründən fərqli olaraq bu filmlərdə eynilik yoxdur”.

- Samir Kərimoğlunun niyyəti baş tutdu?

- Samir Kərimoğlunun niyyəti əslində çox böyükdür (gülür...). Təvazökarlıqdan uzaq olsa da, deyim ki, ancaq biz - yaradıcı qrup bu filmdə bacardığımızın cəmi 10 faizini edə bildik. Bilirsiniz, bu film də bir etap idi. Hazırda isə Azərbaycanda tam qüsursuz film çəkmək - bu artıq möcüzə sayıla bilər.

- Filmdə sənin maraqlı üslubda işlədiyini hiss etdim. Yəni heç bir kadr məni yormadı və sonadək izlədim.

- Mən bu gün dünyada istehsal olunan bütün yaxşı filmlərə baxıram, istər klassik, istər kommersiya. Və onlardan nə isə öyrənirəm ki, qoy mənim çəkdiyim filmlərə baxan tamaşaçılar da yorulmasın və bu filmə bir neçə dəfə həvəslə baxsınlar. “Niyyət”də xronometrajı uzada da bilərdim. Ancaq kadrlar uzun olanda tamaşaçı yorulur və artıq o filmə ikinci dəfə baxmaq istəmir. Əksinə, maraqlı mizanlar, məkanlar, obrazlar, kadrların tez-tez dəyişməyi və ayrı-ayrı rakurslardan çəkimlər tamaşaçını yormur.

- Film sənə həvalə olunanda nə hiss etdin?

- Nazirlikdən 3 ssenari təqdim olundu. Bunlardan mənə ən yaxın olanı Yavər Rzayevin “Həcc” adlı ssenarisi oldu. Burda dinimizə rəğbətlə yanaşı Arifin iç dünyası çox gözəl göstərilmişdi. Düşündüm ki, burda çox gözəl rejissor işi nümayiş etdirmək olar. Və mənə elə gəlir ki, göstərə də bildik. Burda Arif də, Cahangir də sanki Qərb və Şərqin bir-birinə necə inteqrasiya etməsinin daşıyıcılarıdır. Qərbin aşıladığı mənfi ünsürləri özündə cəmləşdirən Cahangiri (Canik) Arif dəyişməyə doğru aparır. Arif əsil müsəlman olan azərbaycanlı obrazıdır. Heç bir kadrda o, Cahangirə “gəl, namaz qıl və ya oruc tut” deyə nəsihət vermir. İslam dini heç vaxt heç kimə nəyisə məcburi qəbul elətdirməyi buyurmayıb. Hz. Əlinin bir kəlamı var : ”Düşməninə öz mənliyinlə qalib gəl”. Qloballaşan dünyada bu gün Qərbin müxtəlif ölkələrdə cəmiyyətə sırımaq istədiyi mənfiliklərə Arif qalib gəlir. Arif olduqca aktual bir qəhrəmandır. Rejissor olaraq mən hər filmdə öz tamaşaçı auditoriyama bir mesaj çatdırmalıyam. Mənim filmimə baxanda artıq gənclər düşünəcəklər ki, mən bu qəhrəmanlardan kimi seçməliyəm? Filmi təhlil edib öz qərarlarını verəcəklər.

- Filmdə Cahangirin sevgilisi ona belə deyir: ”Sənin kimi insanlar heç vaxt dəyişmir”. Bəs sənin fikrincə, real həyatda bu cür insanlar dəyişə bilərlərmi?

- Məncə, dəyişmirlər. Ancaq filmə diqqətlə baxan tamaşaçı başa düşür ki, Cahangirin bünövrəsi sağlamdır. O, ali təhsil alıb, ancaq iradəsi zəif olduğu üçün yolunu azıb. Ona görə də dəyişə bilir. Və hər şey Allahın əlindədir. Arifin niyyətinin üstünlüyü o idi ki, bu niyyət sayəsində o, Cahangirin batmış həyatını xilas etdi. Cahangir isə bu yolla Arifin niyyətini həyata keçirdi.

- Ümumiyyətlə, səncə, müasir dövrdə cəmiyyətdə Ariflər çoxdur, yoxsa Cahangirlər?

- Hər ikisi çoxdur. Amma inanın ki, müasir cəmiyyətimizdə Cahangirdən daha pisləri də var.

- Bəs həyatda ariflər hər zaman qalib gəlirmi?

- Ürəyində Allaha sevgi olan hər kəs hər zaman qalib gəlir.Onu da bildirim ki, film boyu Bakının müasir görüntüləri olan mükəmməl kadrlar da gözdən qaçmır. Hələ qarlı havada Bakı gecələrini lentə almaq da rejissorun maraqlı ideyalarından biri hesab olunmalıdır. Ancaq bu görüntülər də çox çətinliklə lentə alınıb: ”Yeni il gecəsi Allah -Təala bizə bir hədiyyə etdi və həmin vaxt qar yağdı. Çəkiliş aparmaq istəyəndə çəkiliş qrupu tərəddüd etdi. Çünki hava şərtləri çətin idi. Rejissor inadkarlığım qalib gəldi. Və gecə saat 10-da başlayan çəkiliş düz səhər saat 6-da başa çatdı”.

- Məkkə çəkilişləri barədə nə deyə bilərsən?

- Bir həftə Məkkədə qaldıq və 3 gün orda çəkiliş oldu. Düzü, heç kim inamırdı ki, biz Məkkədə çəkiliş apara bilərik. Çünki orda buna icazə verilmir. Ssenaridə də Məkkə görüntüləri yox idi. Ancaq mən düşündüm ki, lazımdır. Bu görüntülər filmin daha inandırıcı olmağına xidmət edirdi. Onu da bildirim ki, rejissor tamaşaçılar arasında maraqlı bir eksperiment də keçirib. Belə ki, bu filmi 200-dən artıq tamaşaçı izləyib və rejissora öz fikirlərini bildirib. Onlar arasında almaniyalı vətəndaşlar, xaricdə yaşayan həmyerlilərimiz, millət vəkilli, evdar qadın, rəssam, bir sözlə, hər yaşdan və hər vəzifədən müxtəlif insanlar olub. Nəticə isə belə olub: “Müxtəlif dünyagörüşlü insanların bu film haqqında fikirləri mənim üçün maraqlı idi. “Bakı - İslam mədəniyyətinin paytaxtı” çərçivəsində keçirilən tədbirlərdə mənim filmim nümayiş olunmuşdu və onda qonaqlar təəccüb hissi keçirmişdilər ki, Azərbaycanda belə film çəkilib. Mən demirəm ki, mən tam qüsursuz şedevr sayıla bilən bir film çəkmişəm. Ancaq 200 nəfərdən artıq adam bu filmə bir dəfədən artıq baxdıqlarını və çox təsirləndiklərini bildiriblər. Hələki tənqid eşitməmişəm”.

- Filmdə iri plandan istifadə gözdən qaçmır. Bununla yanaşı baş rollardan birini oynayan Fuad Axundov peşə etibarilə aktyor deyil. Professional olmayan birini iri planda tamaşaçıya təqdim etmək riskli deyildimi?

- Aktyor seçimində mənim üçün önəmli olan naturadır. Aktyor personaja 50 faiz oxşamalıdır. 50 faiz də rejissor onu personaja oxşadacaq. Mən “Qanadlarıma sığal çək” filminə Əlisa Cabbarovu çəkdim və məncə, professional aktyorlardan heç kim o rolun öhdəsindən onun kimi gələ bilməzdi. Qaldı ki, iri plan məsələsinə, bu gün iri plansız film təsəvvür etmirəm. İndi müəllif filmlərində iri plandan çox istifadə olunur. Tamaşaçı qəhrəmanı müxtəlif situasiyalarda yaxından görmək istəyir. Bəzən Fuadla bir kadrı 1 və ya 2, bəzən isə 12 dubla çəkmişik. Bir də lap 138 dubl olsa belə o səhnə alınmırsa, mən o kadrı tam alınana qədər çəkməyə hazıram.Filmə baxmaq həvəsində olanlar bu gün gedib “Niyyət”i izləyəcək və bu filmdən nəsə öyrənəcəklər. Elə rejissor da bu filmin çəkilişlərindən çox şey öyrəndiyini bildirir: ”Bir rejissor kimi bu çəkilişlər zamanı böyük bir məktəb keçdim. Çəkilişlər zamanı etdiyim səhvləri digər işlərimdə təkrarlamayacağam.

- Samir, “Niyyət” “İlin filmi” nominasiyasında “Zirvə” mükafatını da əldə etdi və təbii ki, artıq bir sıra beynəlxalq festivallara dəvət alır. Bəs sən xaricdən film çəkilişi üçün dəvət alsan, gedəcəksən?

- Mən əvvəla, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə gənc olmağıma baxmayaraq mənə verdiyi dəstək və göstərdiyi inama görə təşəkkür edirəm. Bu qurumun kino şöbəsi mənə doğrudan da böyük dəstək oldu. Açığını deyim ki, əgər xaricdən təklif alsam, bir şərtlə gedərəm, bu işdə Azərbaycanın da maraqları olsun. Çünki mən bu torpaqda doğulmuşamsa və Allah-Təala mənə bu istedadı bəxş edibsə, niyə mən öz imkanlarımı vətənim üçün, onun mədəniyyətinin təbliği üçün nümayiş etdirməyim.

Nüşabə Zövqət

Palitra. -2010. – 6 aprel. – S.11.