Neftdən sonra prioritet sahə İKT-nin inkişafıdır

Layihə çərçivəsində müsahibimiz Prezident yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının Dövlət idarəçiliyində kompyuter texnologiyaları kafedrasının dosenti, təhsilin inkişafındakı xidmətlərinə görə “Tərəqqi” medalı ilə təltif edilmiş fizika-riyaziyyat elmləri namizədi Ağamehdi Mehdiəliyevdir:

- Müasir dövrdə informasiya-kommunikasiya texnologiyaları cəmiyyətin inkişafına təsir göstərən əsas amillərdən birinə çevrilib, onun əhatə dairəsi dövlət strukturlarını və vətəndaş cəmiyyəti institutlarını, sosial-iqtisadi sahələri, elm və təhsili, mədəniyyəti, bütövlükdə insanların həyat tərzini əhatə edib. Bir çox inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının yaratdığı üstünlüklərdən lazımi səviyyədə faydalanır, iqtisadi sahədə böyük uğurlara imza atırlar. İnformasiya cəmiyyətinə istiqamətlənmiş yolun bəşəriyyətin gələcəyinə gedən yol olduğu artıq heç kimdə şübhə doğurmur. İnformasiya və kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin səviyyəsi hər bir ölkənin intellektual və elmi potensialının, dövlət idarəçiliyində şəffaflığın, demokratiyanın inkişafının əsas göstəricilərindəndir. Dünya bazarında elektron ticarətin rolunun artdığı müşahidə olunur və ümumilikdə hazırda ölkələrin iqtisadi rəqabət aparmaq qabiliyyəti onların informasiya-kommunikasiya texnologiyalarından səmərəli istifadəsindən əhəmiyyətli dərəcədə asılıdır. Ölkəmizdə bu sahənin inkişaf etdirilməsi üçün ardıcıl addımlar atılıb, bu istiqamət dövlət siyasətinin prioritetlərindən birinə çevrilib. Ulu öndər Heydər Əliyevin rabitə və informasiya texnologiyaları sahəsində təməlini qoyduğu siyasətin əsas məqsədlərinə İKT sahəsində hüquqi əsasların yaradılması, insan amilinin inkişafı, vətəndaşların məlumat almaq, onu yaymaq və istifadə etmək hüquqlarının genişlənməsi, elektron hökumətin, elektron ticarətin formalaşması, ölkənin iqtisadi, sosial və intellektual potensialının möhkəmləndirilməsi, informasiya və biliklərə əsaslanan, rəqabətə davamlı iqtisadiyyatın qurulması kimi fundamental məsələlər daxildir. Həyata keçirilən kompleks islahatlar nəticəsində Azərbaycanda mobil telefon rabitəsi, o cümlədən internet dinamik inkişaf etməyə başlayıb, rəqəmsal sistemin tətbiqi böyük vüsət alıb, yeni texnologiyaların geniş yayılması üçün böyük investisiya sərf olunub. Fikrimcə, bu sahədə ilk böyük bir addım kimi ''Azərbaycan Respublikasının İnkişafı naminə İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları üzrə Milli Strategiya”nın (2003-2012-ci illər) təsdiq edilməsini göstərmək olar. Milli Strategiyanın əsas vəzifələrinə aşağıdakılar aiddir:

· informasiya cəmiyyətinin hüquqi əsaslarının yaradılması və inkişaf etdirilməsi;

· cəmiyyətdə insan amilinin inkişaf etdirilməsi, vətəndaşların keyfiyyətli təhsil, tibbi xidmət və sosial təminatlar alması üçün əlverişli şəraitin yaradılması;

· vətəndaşların və sosial institutların məlumat almaq, onu yaymaq və istifadə etmək kimi hüquqlarının təmin edilməsi üçün müvafiq mühitin yaradılması;

· effektiv, şəffaf və nəzarət oluna bilən dövlət idarəetməsi və yerli özünüidarəetmənin həyata keçirilməsi, elektron hökumətin yaradılması, elektron ticarətin formalaşdırılması və inkişaf etdirilməsi;

· ölkənin iqtisadi, sosial və intellektual potensialının möhkəmləndirilməsi, informasiya və biliklərə əsaslanan, rəqabətə davamlı iqtisadiyyatın qurulması, informasiya və bilik bazarının yaradılması və inkişaf etdirilməsi;

· xalqın tarixi, ədəbi və mədəni irsinin qorunub saxlanması və onun geniş təbliği;

· inkişaf etmiş informasiya və kommunikasiya infrastrukturunun yaradılması, vahid milli elektron informasiya məkanının formalaşdırılması, informasiya və kommunikasiya xidmətlərinin genişləndirilməsi;

· ölkənin informasiya təhlükəsizliyinin təmin olunması;

· ölkənin ümumdünya elektron informasiya məkanına inteqrasiyası;

· milli proqram vasitələrinin yaradılması, informasiya və kommunikasiya texnologiyaları məhsullarının istehsalının (İKT-sənayesinin) inkişaf etdirilməsi;

· ölkənin “rəqəmsal geriliyinin” aradan qaldırılması. Respublikada İKT-nin inkişafına və daha da geniş tətbiq olunmasına səbəb olmuş ikinci böyük addım Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyinin yaranmasıdır. Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə yaradılmış Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyi bu sahədə görüləcək işlərə güclü təkan verib.

- Bu sahədə insan kapitalının inkişafını necə dəyərləndirirsiniz?

- Prezident İlham Əliyev hələ 2003-cü ilin dekabrında Cenevrədə İKT üzrə keçirilən ümumdünya sammitində çıxış edərkən deyib ki, Azərbaycanda neftdən sonra prioritet sahə məhz informasiya və kommunikasiya texnologiyaları olmalıdır. Neft kapitalının insan kapitalına çevrilməsinin vaxtının çatdığını deyən Azərbaycan Prezidenti çıxışlarında informasiya texnologiyalarının, müasir biliklərin mənimsənilməsini daim önə çəkir. Bu transformasiyanın əsasında məhz Azərbaycanda güclü intellektual bazanın, müasir biliklərə əsaslanan yeni tipli iqtisadi sistemin formalaşdırılması, milli iqtisadiyyatın neft amilindən asılılığının azaldılması məqsədi dayanır. “Bizim gənc nəslimiz bilikli, dünyada gedən proseslərə bələd olmalıdır, izləməlidir. Ən qabaqcıl texnologiyalar Azərbaycana gəlməlidir. Bir sözlə, ölkənin inkişafı məhz bu istiqamətdə davam etməlidir. Dünyada uğur qazanmış, inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsinə baxsaq, görərik ki, o inkişafın, tərəqqinin əsas səbəbləri təbii ehtiyatlar deyildir. Məhz bilik, məhz savad, yeni texnologiyalar - bütün bunlar ölkəyə uğur, rifah gətirir, inkişaf, müasirlik gətirir” - deyə Prezident İlham Əliyev bildirib. Bu bu gün bəşəriyyətdə demokratik idealların daha da möhkəmlənməsi, elmi-texniki tərəqqinin geniş vüsət alması insan amilinin, insan kapitalının inkişafında vacib məsələlərdən biri kimi önə çıxır. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin həyata keçirdiyi siyasətin mahiyyətində də məhz insan və şəxsiyyət amili dayanır. Dövlət başçısı BDU-nun yeni korpusunun açılışında çıxışı zamanı bu məsələni belə dəyərləndirdi: «Azərbaycan çox zəngin ölkədir. Bizim böyük təbii resurslarımız vardır. Ancaq bizim ən böyük resursumuz insanlarımızın biliyidir, savadıdır. Biz öz imkanlarımızdan səmərəli istifadə edərək maddi kapitalı insan kapitalına çevirməliyik və bunu edirik. Azərbaycanın zəngin neft-qaz yataqlarının işlənilməsi nəticəsində əldə edilmiş gəlirlər o cümlədən təhsil məsələlərinə sərf olunur. Bu yaxınlarda qəbul edilmiş müxtəlif proqramlar çərçivəsində gənclərin daha da gözəl təhsil alması üçün əməli-praktik tədbirlər görülübdür. Həm tələbələrin təqaüdləri artırılıb, həm də xüsusi proqram çərçivəsində istedadlı tələbələrin xarici ölkələrin aparıcı ali məktəblərində oxuması nəzərdə tutulur. Ancaq mən çox istərdim ki, Azərbaycanda təhsilin keyfiyyəti və səviyyəsi o qədər yüksək olsun ki, xarici ali məktəblərə tələbələrin göndərilməsinə heç ehtiyac qalmasın. Əminəm ki, biz buna nail olacağıq. Çünki bunu etmək üçün bütün imkanlar var». Məktəblərin kompyuterləşdirilməsi, gənclərin virtual dünyaya çıxışının təmin edilməsi, onların informasiya texnologiyaları ilə işləmək vərdişlərinə yiyələnmələri üçün atılan məqsədyönlü addımlar da məhz bu məqsədə xidmət edir. Bu baxımdan 2004-cü il 21 avqust tarixli “Azərbaycan Respublikasında ümumtəhsil məktəblərinin informasiya və kommunikasiya texnologiyaları ilə təminatı Proqramının (2005-2007-ci illər) təsdiq edilməsi haqqında” Fərman gənclərin müasir biliklərə yiyələnməsinə və informasiya texnologiyalarını dərindən mənimsəmələrinə elmi-texniki zəmin yaradıb. Bundan əlavə, 2008-ci il iyunun 10-da təsdiq edilmiş “2008-2012-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması üzrə Dövlət Proqramı” Azərbaycan Respublikasında müasir informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının geniş tətbiqi yolu ilə vahid ümummilli təhsil mühitinin yaradılması və əhalinin bütün təbəqələri üçün keyfiyyətli təhsil almaq imkanlarının təmin edilməsi məqsədinə xidmət edib.

Anar Miriyev

Palitra.- 2010.- 22 dekabr.- S. 7.