«Azərbaycanın
turizm sektoru» adlı
araşdırmanın nəticələri
açıqlanıb
Azərbaycan Turizm İnstitutunun (ATİ) Tədqiqat və İnkişaf Mərkəzi Azərbaycan-Türkiyə
İş Adamları Birliyi
(ATİB) ilə birgə apardığı «Azərbaycanın
turizm sektoru» adlı
araşdırmanın nəticələrini
açıqlayıb. Araşdırmalar nəticəsində hazırlanan hesabatda
ölkəmizdə turizm sahəsinin
potensialı, idarə olunması, problemləri və inkişaf perspektivləri öz
əksini tapıb. Sənəd yerli və
xarici ekspertlərin əvvəlki illərdə
hazırladıqları hesabatlar, rəsmi
məlumatlar və elmi mənbələr əsasında
tərtib edilib. Dünya
Turizm Təşkilatının, Dünya İqtisadi Forumunun statistikasının, habelə Dövlət
Statistika Komitəsinin rəqəmlərinin
əksini tapdığı hesabatın hazırlanması
zamanı 50-dək mənbədən istifadə olunub. Hesabat müəllifləri
Turizm İnstitutunun həyata
keçirdiyi 10-dan çox
sahə tədqiqatının nəticələrindən də
faydalanıblar. ATİ-nin Tədqiqat və
İnkişaf Mərkəzinin rəhbəri
Eldar Aslanovun sözlərinə
görə, hesabatda ilk
olaraq Azərbaycanda modern
turizm fəaliyyətinin tarixinin
1908-ci ildən başladığı öz
əksini tapıb: “Həmin il Bakıda
Krım-Qafqaz dağ klubunun
filialı açılıb. Bakı bölməsi həm uzaq, həm yaxın ekskursiya
səfərlərinin təşkili ilə məşğul olmağa başlayıb. Sovet dövründə turizm sahəsi özünəməxsus şəkildə
inkişaf edib. 1922-ci
ildən Bakıda ilk ekskursiya
dərnəkləri fəaliyyətə başlayıb və
1929-cu ildən Proletar Turizm
və Ekskursiyalar Cəmiyyətinin
bölməsi kimi fəaliyyət göstərib.
Qurum 1935-ci ildən Azərbaycan SSRİ Mərkəzi
İcraiyyə Komitəsinin nəzdində fəaliyyətini davam etdirib. Böyük
Vətən müharibəsindən (1941-1945) sonra
ölkədə idman, özfəaliyyət,
ailəvi və uşaq turizmi
vüsət almağa başlayıb.
1950-ci ilin sentyabrında Bakı turist bazası yaradılıb və bir müddətdən sonra
Azərbaycan Turizm Ekskursiyalar
İdarəsinə çevrilib.
1970-1987-ci illər ölkədə sosial turizmin perspektiv inkişafı ilə xarakterizə olunur. 1983-cü ildə SSRİ Nazirlər Soveti sədrinin 1-ci müavini
Heydər Əliyevin təşəbbüsü və rəhbərliyi
ilə Xəzərin Azərbaycan sahillərində ümumittifaq əhəmiyyətli kurort zonasının yaradılması barədə
müvafiq qərar qəbul edilib. Azərbaycan SSRİ Nazirlər Sovetinin 1984-cü il 2 oktyabr tarixli 381 saylı qərarına
əsasən, ölkədə 2000-ci ilə qədərki dövr üçün turizmin inkişaf sxemi qəbul olunub. Bu plan turizm sahəsində ilk və ən uzunmüddətli plan olub. 1991-ci ildə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti nəzdində Xarici Turizm Şurası
yaradılıb”. Hesabatda
həmçinin son 10 ildə
Azərbaycanda turizmin inkişafından geniş
bəhs olunduğunu deyən E.Aslanovun sözlərinə görə,
1999-cu ildə "Turizm
haqqında" qanun qəbul edilib, 2001-ci ildə Turizm Nazirliyi yaradılıb və həmin ildə Dünya Turizm Təşkilatının
(ÜTT) XIV Baş Assambleyasında
Azərbaycan bu beynəlxalq quruma üzv qəbul olunub: “Bütün bunların nəticəsində
isə ölkəyə
turist axını ildən-ilə güclənməyə
başlayıb. 2008-ci ildə
Azərbaycana gələn
turistlərin sayı
2007-ci illə müqayisədə
39,4 faiz artaraq 1,4 milyon nəfər təşkil edib. 2009-cu ilin sonunda ölkədə 230
turizm şirkəti,
370 otel fəaliyyət
göstərib ki, bu da 2007-ci illə
müqayisədə 16,9
faiz çox olub, 2009-cu ilin birinci yarısında ölkədə 35 yeni mehmanxananın inşası
davam edib”. Aparılan araşdırmaların nəticələrinə
görə, 2002-ci ildə
ölkədə fəaliyyət
göstərən mehmanxana
və mehmanxana tipli müəssisələrin
sayı 94 olduğu halda ötən dövr ərzində bu say 4 dəfə artaraq 370-ə çatıb.
Həmçinin yerləşdirmə yerlərinin də sayı 3 dəfə artıb. Hazırda ölkədə 123 turizm müəssisəsi lisenziya əsasında fəaliyyət göstərir
ki, bu da
2002-ci illə müqayisədə
3 dəfə çoxdur.
Hesabatda Azərbaycan ərazisində dövlət
mühafizəsinə götürülən
daşınmaz tarix və mədəniyyət
abidələrinin siyahısının
da öz əksini tapdığını
deyən E.Aslanov deyir ki, bu
siyahıya əsasən,
artıq 7000-dək qorunan
obyekt var. Bir sıra tarix və mədəniyyət
abidəsinin qorunma sistemləri yaradılıb
ki, bunlara İçərişəhər, Çıraqqala, Qobustan, Keşişdağ, Xınalıq,
Nardaran qalası, Şuşa, Şəki, Lahıc, Zaqatala, Basqal, Gəncə, Qazaxın «Avey», Qəbələ, İlisu,
Ordubadın «Gəmiqaya»,
Şərurun «Arpaçay»,
Ordubad, Culfanın «Gülüstan», «Şabran
şəhəri», Hacıqabulun
«Pir Hüseyn Xanəgahı» və sair dövlət mədəniyyət, etnoqrafiya
qoruqlarını misal
göstərmək olar.Hesabatda
həmçinin Azərbaycanın
geniş və əvəzolunmaz milli mətbəxinin turizm sektorundakı yerindən də bəhs edildiyini deyən mərkəz rəhbəri
bildirir ki, burada ölkəmizin milli mətbəxinin nümunələrinin turistlər
tərəfindən yüksək
qiymətləndirildiyi vurğulanır:
“Mineral sular, regionlarımızda
hazırlanan yerli şərablar, turşular
və şirniyyatlar da turistlərin diqqətini cəlb edən amillərdəndir.
Azərbaycan insanının
xarakterik xüsusiyyətləri
arasında yer alan qonaqpərvərlik
və tolerantlıq turizm üçün mühüm fürsətdir”.
Ümumiyyətlə, turrizm
sektorunun əhəmiyyətindən
bəhs edən E.Aslanovun sözlərinə
görə, turizm qeyri-neft sektorunda ən ümidverici sənaye sahəsidir ki, bu da
Azərbaycanda getdikcə
daha sürətli inkişaf edir: “Turizm həm gəlir gətirir, həm də iqtisadiyyatda katalizator effektinə malikdir. Çünki turizm iqtisadiyyatın
ən dinamik və sürətlə inkişaf edən sahələrindən biridir.
Dünyada ümumi daxili
məhsulun 6 faizini təşkil edir. Eyni zamanda dünya investisiyalarının 7 faizi,
dünya istehlakçı
xərcləmələrinin 11 faizi turizmin payına düşür.
Azərbaycanda turizm siyasəti,
hüquqi-normativ aktların
qəbul edilməsi və ölkənin mövcud turizm potensialının beynəlxalq
aləmdə tanınması
turizmin əhəmiyyət
kəsb edən məsələlərindəndir. Turistlərin
Azərbaycana çoxsaylı
səfərlərinin təşkili,
bu sahədə orta və kiçik
sahibkarlığın inkişaf
etdirilməsi, müasir
turizm infrastrukturunun yaradılması sahəsində
işlərin görülməsi
xüsusi əhəmiyyət
daşıyır”. Sənəddə o da qeyd edilib
ki, son illər turizm haqqında bir sıra hüquqi
aktlar qəbul olunub, qorunan ərazilər və abidələr haqqında qərar və sərəncamlar, lisenziya fəaliyyətinin normallaşdırılması,
otellərin təsnifatlaşdırılması
və ulduzvermə fəaliyyəti sahəsində
böyük işlər
görülüb. Azərbaycan
hökuməti ilə
Moldova, Belarus, Qətər, Yunanıstan, Qazaxıstan,
Pakistan, İordaniya, Fransa,
Tacikistan, Misir və Litva arasında
turizm sahəsində əməkdaşlıq haqqında
sazişlər bağlanıb,
26 ölkə arasında
turizm sahəsində əməkdaşlıq haqqında
saziş layihələri
hazırlanıb. Bundan
başqa ölkənin
mövcud turizm potensialının beynəlxalq
aləmdə tanınması,
ÜTT, Avropa Şurası,
İslam Konfransı Təşkilatı, MDB-nin
Turizm Şurası,
GUAM təşkilatı, Qara
Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı,
İqtisadi Əməkdaşlıq
Təşkilatı və
s. beynəlxalq və
regional təşkilatlarla turizm
sahəsində çoxtərəfli
əməkdaşlığın təşkil edilməsi də bu istiqamətdə
görülən işlər
sırasına aiddir. Mədəniyyət və
Turizm Nazirliyinin sifarişi ilə son beş il
ərzində ölkənin
turizm imkanlarını
əks etdirən qırxdan çox reklam-çap məhsulları
hazırlanıb. Hesabatda qeyd
edilir ki, ölkəmizə gələn
turistlərin sayının
artmasının birinci
səbəbi xarici ölkələrdə təbliğat
işinin mütəşəkkil
və geniş şəkildə qurulmasından
asılıdır. Son illər bu sahədə
də mühüm irəliləyişlər var
ki, buraya daxil olan “İpək
Yolu”, “Babaların tarixi zəfər və şəhadət yolu”, “Şərab yolları”, “Aleksandr Düma Qafqazda”, “Azərbaycanda alman yaşayış məskənləri”,
“Siemenslər Gədəbəydə”
beynəlxalq turizm marşrutlarının yaradılması
və sair faktlar turistlərin ölkəmizə marağını
artırıb. Bundan əlavə ölkədə
5 ulduzlu otellərinin artması və biznes-sərgilərin dəstəklənməsi,
istirahət və əyləncə turizmi, turizm-rekreasiya zonaları ilə bağlı aparılan işlər, ölkədə dini turizm potensialının mövcudluğu, Şahdağ
yay və qış turizm kompleksinin tikintisi bu sahədə daha böyük imkanlardan xəbər verir. Turizm sahəsində
orta və kiçik sahibkarlığın
inkişaf etdirilməsi
məqsədilə 230 turizm
şirkətinin, 370 otelin
və 123 turizm müəssisəsinin lisenziya
əsasında fəaliyyət
göstərdiyinin qeyd
edildiyi hesabatda həmçinin nəzərə
çatdırılır ki,
turist cəlb olunmasında mühüm amillərdən biri də keyfiyyət, münasib qiymət, təhlükəsizlikdir.
Nigar
Palitra.- 2010.- 27 oktyabr.- S. 11.