Gənclərin problemlərini necə həll etməli?

Ölkəmizdə gənclər siyasəti gənclərin vətənpərvərlik, dövlətçilik prinsipləri əsasında xalqımızın tarixi-mədəni irsinə, milli-mənəvi və ümumbəşəri dəyərlərə hörmət ruhunda tərbiyə olunması, cəmiyyətin ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi və mədəni həyatında fəal iştirakının təmin edilməsi istiqamətində aparılır. Bugünlərdə ölkə başçısı tərəfindən “Azərbaycan gəncliyi 2011-2015-ci illərdə” Dövlət Proqramı haqqında sərəncam imzalanıb. Burada gənclər siyasətini daha da inkişaf etdirmək, gənc mütəxəssislərin işlə təminatı və digər sosial-iqtisadi problemlərin həllini təmin etmək məqsədilə Dövlət Proqramı layihəsinin hazırlanması öz əksini tapıb. Bu gün gənclərin mövcud problemləri və onların həlli istiqamətində ziyalılarımız hansı təkliflər irəli sürürlər?

Aydın Mirzəzadə: “Gənc mütəxəssislərin təyinatla göndərilməsi və mənzillə təminatına baxıla bilər”

Adıçəkilən sərəncamı çox yüksək qiymətləndirən millət vəkili Aydın Mirzəzadə bunu ümumiyyətlə son dövrlərdə ölkə başçısının atdığı ən ciddi və əhəmiyyətli addımlardan biri saydığını bildirdi: “Gəncliyə qayğı ilə bağlı Dövlət Proqramı dövlətin əsaslarının möhkəmləndirilməsi, gələcəyinin təmin edilməsidir. Burada bir çox məsələlər-gəncliyin problemlərinin öyrənilməsi, onların həlli ilə bağlı məsələlərin önə çəkilməsi, mənzillə, işlə təminat, təhsilin keyfiyyətinin yüksəldilməsi var. Bu gün ölkə daxilində Azərbaycan gəncliyi öz gücünü, biliyini təmin edə bilir. Yeni açılan müəssisələr, sahibkarlığın inkişafı, təhsil müəssisələrinin özlərinin gəncliyin biliyinə çox böyük ehtiyacı var. Bununla yanaşı artıq bu, elmi əsas üzərində qurulur, dövlətin qayğı sisteminə keçib. İstərdim ki, gənc mütəxəssislərin təyinatla göndərilməsi məsələsinə yenidən bu və ya digər formada baxılsın. Eləcə də onların mənzillə təminatında dövlətin rolu, onlar üçün mənzil alınmasında ipoteka şərtlərinin yumşaldılması,

Gənc Mütəxəssislər Bankının yaradılması, bundan başqa gənclər ailə qurduqda onlara dövlət tərəfindən müəyyən qayğı göstərilməsi mümkün olan məsələdir. Proqram hazırda işlənilir və yəqin ki, burada həm Azərbaycan, həm də xarici təcrübə kifayət qədər öyrəniləcək. Ən əsası odur ki, Azərbaycan cəmiyyəti gördü ki, dövlət başçısı əhalinin sosial vəziyyətini, xüsusilə də gələcək, ən əhəmiyyətli bir hissəsi üçün qayğı məsələsini ortaya qoyur”. Millət vəkili onu da qeyd etdi ki, gənclər üçün ən vacib amillərdən biri mənzillə təminatdır ki, bununla bağlı variantlar çoxdur və yəqin ki, parlamentdə cəmiyyətdə səslənən təkliflərin çoxu nəzərə alınacaq: “Çox istərdim ki, mənzillə təminat məsələsi həmin proqramın baza hissəsi olsun. Hər bir gənc ilk növbədə ailə və gələcəklə bağlı plan qurduqda mənzillə təminat məsələsində konkret yolları görməlidir. Bu, ya aztəminatlılar üçün dövlət tərəfindən tikilməlidir, ya ipoteka olmalıdır, ya da işlədiyi yerdən verilməlidir. Hesab etməyək ki, mənzilə xərclənən vəsait itirilir. O, tamam başqa bir tərəfdən dövlətə sosial və iqtisadi gəlirlər gətirir”. Mənzillə təminatda ipoteka kreditləri şərtlərinin xeyli dərəcədə yüngülləşdirilməsini dəfələrlə təklif etdiyini deyən A.Mirzəzadə deyir ki, ipoteka kreditlərini gənclərə 10-15 illiyə deyil, 50 illiyə vermək lazımdır. Eləcə də ipotekanın faizi bir ilə 3-4 faizdən yuxarı olmamalıdır. Digər tərəfdən yalnız vəsait verilməməlidir. Millət vəkilinin fikrincə, ola bilsin ki, dövlət sifarişi ilə ucuz qiymətə və məhz gənc ailələr üçün nəzərdə tutulan azkvadratlı yaşayış kompleksləri tikilsin və oradan həmin hazır mənzillər verilərək gənclərin 50 il müddətinə bunu ödəməsi məsələsi qoyulsun: “Hesab edirəm ki, bununla biz əhalinin müəyyən bir hissəsinin, o cümlədən gənclərin problemini həll etmiş olarıq. Hər halda bu təkliflər səsləndirilib və proqramda bunların nəzərə alınmasını çox istərdik. Proqram üzərində işə başlanılıb və burada həm ümumən gənclik, həm də gənclərin ayrı-ayrı qruplarına qayğı məsələsi ortaya qoyula bilər. O cümlədən elmlə məşğul olan gənclərin məsələsi həm elm, həm də gənclərlə bağlı olan bir məsələdir. Yəni burada onların mənzillə, işlə təminatı ciddi məsələdir. Mənim fikrimcə, bu, proqram kompleks şəkildə həll ediləcək”.

Zahid Oruc: “Gənclərin mənzillə təminatı başlıca məsələdir”

Azərbaycan cəmiyyətinin bütün təbəqələri və yaş qruplarının ölkə başçısının diqqət mərkəzində olduğunu deyən millət vəkili Zahid Oruc isə bildirdi ki, bu istiqamətdə müxtəlif proqramlar qəbul olunub: “Bu çox önəmlidir və bilmək lazımdır ki, dövlət həyatı yalnız onunla inkişaf edə bilər ki, həqiqətən də millətdən gələn bütün çağırışlar müvafiq idarəedənlər tərəfindən tamamlansın, qəbul olunsun, əksini tapsın. Bu mənada Azərbaycan gəncliyinin 2011-2015-ci illər dövründə gələcək həyati maraqları, planları və vəzifələrini dövlətin də bölüşməsi, bununla bərabər gəncliyin yanında olması məsələsi çox vacibdir. Son dövrlər xüsusi olaraq onu vurğulamaqdayıq ki, bizdən sonra gələn nəsil bir çox hallarda 1990-cı illər Azərbaycanını yaşamayıb, dərindən bütün ağrılara, mürəkkəb ictimai-siyasi proseslərə bələd deyil. Bəzən də gəncliyi açıq səhrada başsız atlıya bənzədirlər. Bu doğru yanaşmadır, çünki həqiqətən də böyük enerjiyə, həyat quruculuğu amallarına və istəklərinə malik olan bu təbəqənin bir çox hallarda daha geniş təcrübəyə, düzgün yönləndirməyə ehtiyacı var. Onların ölkə resurslarından istifadəsi bütövlükdə həmin insanların dövlət quruculuğuna faydalı bir enerji verməsi demək olardı. 1990-cı illərdə dünyaya gəlmiş gəncliyin bu və ya digər siyasi maraqlara təkrar çəkilməsi, onların enerjisindən öz məkrli niyyətləri baxımından faydalanmaq istəyənlərin olduğunu vurğulamaqdayıq. Biz dərhal paralellər aparırıq ki, məhz 1990-cı ildə SSRİ-nin dağılması və yeni dövlət və cəmiyyət quruculuğu prosesində həmin gəncliyə əl uzadanlar oldu, onların maraqları üzərində hakimiyyət maraqlarını gerçəkləşdirməyə çalışdılar. Həmin gənclik vətənpərvər çağırışlara reaksiya verdi, öz həyatlarını ölkəmizin ərazi bütövlüyü uğrunda mübarizəyə həsr etdilər, bu proses həyatları bahasına başa gəldi.

Amma onların həyatından formalaşan Şəhidlər xiyabanı bir tərəfdədir, digər tərəfdə isə partiyalarda, siyasi təşkilatlarda o dövr çağırışlarda olanlar sakit həyatlarını sürdürməkdədirlər və sanki növbəti xiyaban üçün sanki siyasi layihələr hazırlanır. Ona görə də mən hesab edirəm ki, ölkədə 15 ilə yaxın bir müddətdə gənclər sektoru üzrə mühüm bir nazirliyin fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq və gənclərin çoxlu sayda olmasını nəzərə alaraq bir sıra addımları bu proqramda nəzərə almalı olacağıq”. Millət vəkilinin fikrincə, ilk növbədə gəncliyin elm və təhsil sferasında fəaliyyətinin düzgün tənzimlənməsi gərək olacaq ki, burada da böyük uğurlarla yanaşı həm ölkədə, həm də xaricdə təhsildən faydalanmaqla bərabər problemlərin də olduğunu inkar etmək olmaz. Z.Oruc bidirdi ki, o gənclik ki, ali məktəblərə savadla daxil olur, bir sıra hallarda bu mühitdə problemlər meydana çıxır və onların təhsil gücü sonrakı dönəmdə dövlətin faydasına işləyə bilmir: “Alimlərimizin böyük bir hissəsi artıq yaşca qocalıblar, onların orta yaş həddi xeyli yuxarıdır, demək ki, arasıkəsilməzlik prinsipi pozulub. Onlardan sonra gələn alimlər azlıq təşkil edirlər. İstər elmi, istər təhsil, istərsə də iqtisadi və siyasi sferada, idarəetmə sektorunda gəncliyin çox böyük rolu var. Dövlətin yeni proqramı onların bu sahə üzrə ciddi şəkildə güclərini yönəltmək, maraqlarını təmin etmək olacaq. Digər tərəfdən nəzərə almalıyıq ki, hansı gəncliyi formalaşdırırıq, onun həyati maraqları nədən ibarət olacaq? Çünki bu gün belə fikirlər səslənir ki, internet dünyası, İKT, mobil rabitə sanki fərqli bir gənclik yaradır. Biz necə etməliyik ki, bu gənclik üzərində Azərbaycanın milli mental dəyərlərini formalaşdıra bilək, onlara daha çox bağlansınlar? Azərbaycanın gələcəyi tarixi köklərdən qaynaqlana bilsin, onlardan qorxmasın, fərqli cərəyanların yemi olmasın. Ona görə də mən düşünürəm ki, dövlət başçısının bu proqramla bağlı göstərişlər verməsi bizdə bir əminlik yaradır ki, Azərbaycan dövləti öz gəncliyinin sahibidir, bu hakimiyyət gəncliyin müttəfiqidir və bu əməkdaşlıq mühitində ölkəmizin gələcək həyatı məhz bu gənclərin çiyinlərində daha rahat qoyula biləcək”. Gənclərin mənzillə təminatının da çox vacib bir məsələ olduğunu deyən millət vəkilinin sözlərinə görə, istənilən bir elm yolunda addımlamaq, bu sahənin mürəkkəbliyinə və ağırlığına tab gətirmək üçün onların sosial mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılması başlıca məsələdir: “Etiraf etmək lazımdır ki, gənc aspirantların, yaxud bakalavriatdan sonra magistratura və digər mərhələlərə, elə o mərhələdə də ailə həyatına qədəm qoyan gənclərin bir sıra problemləri mövcuddur. Elə bir real dünyada yaşayırıq ki, sadəcə amal, elm fədaisi olmaqla məsələ bitmir. Hələ sovet dövründə ideologiya altında insanlar formalaşdırılırdı, orada da təminat məsələsinə önəm verirdilər. Azərbaycanın müasir dövrünün ən başlıca vəzifələrindən biri və dövlətin qarşısında dayanan mühüm prioritet iş məhz bu gəncliyin sosial problemlərini qarşılamaq olacaq. Mən çox arzulayıram ki, onların mənzil-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün mühüm dövlət proqramları olsun. Bu sadəcə sovetçilik ənənəsinin saxlanması deyil. II Dünya müharibəsindən sonra Almaniyada mühüm dövlət proqramları işləndi. Onlar gördülər ki, yaşlı nəsil məğlubiyyət acısının altında ciddi həyat böhranı yaşamaqdadır. Ona görə də bütün prosesləri gəncliyin üzərinə transfer etdilər və həmin gənclik dövlətin ağırlığını daşıdı və bugünkü gənclik məhz həmin gəncliyə borcludur, hətta 10 minlərlə insanı ADR-dən satın almaq kimi əməliyyatlara getdilər və “beyin”lərə ehtiyacları olduqlarını gördülər. Mən hesab edirəm ki, bugünkü gəncliyin biliyi, təfəkkürü, onların gələcək istifadəsi üçün mühüm addımlar atılmalıdır”. Millət vəkili onu da qeyd etdi ki, bu gün elm, təhsillə yanaşı onların idman sferası, iqtisadi sahə, biznes, sahibkarlıq fəaliyyətinə qoşulması, qabaqcıl dünya ölkələri ilə yaxşı əlaqələr qurması da dövlətin xeyrinə olar: “Çünki dövlətin gələcək iqtisadi həyatını bu insanlar formalaşdıracaq. Ona görə də düşünürəm ki, bu proqram mühüm strateji inkişaf proqramı kimi işlənəcək”.

Rauf Zeyni: “QHT Forumu olaraq üzərimizə düşən vəzifələri yerinə yetirməyə hazırıq”

Gənclərlə bağlı belə bir sərəncamın verilməsini yüksək qiymətləndirdiyini deyən Milli QHT Forumunun sədri Rauf Zeyni isə bildirdi ki, ölkə başçısı tərəfindən bütün fəaliyyəti dövründə gənclər, gənc mütəxəssislərin formalaşması, yetişməsi, xaricdə təhsil alması ilə bağlı böyük dövlət proqramları qəbul edilib, vəsaitlər ayrılıb: “Bunlar çox önəmli məsələlərdir. Ölkə başçısı gəncləri Azərbaycanın gələcəyi kimi dəyərləndirib. Gələcəkdə ölkəmizi idarə edəcək insanların yüksək intellektə malik olması, mənəvi dəyərlərə məxsus olması, beynəlxalq standartların öyrənilməsi və ən aparıcı universitetlərdə təhsil alması diqqət mərkəzində olub. Bugünlərdə Prezident tərəfindən imzalanan sərəncamı çox müsbət qiymətləndiririk və bu, gənclərimizin təşkilatlanması, formalaşması, eyni zamanda həm ölkədə, həm xaricdə təhsil alan gənclərimizin işlə təmin olunması baxımından çox vacib məsələlərdir. Bizim də QHT kimi maraqlarımız ondan ibarətdir ki, istər dövlət, istər özəl, istərsə də ictimai sektorda gənclər üçün xüsusi şərait yaradılsın, onlar özlərini ifadə edə bilsinlər və maddi cəhətdən minimum təminatları olsun ki, həm dövlətə, həm də cəmiyyətə xidmət edə bilsinlər. Eləcə də ailə qursunlar, öz həyatlarını təmin edə bilsinlər. Ona görə də sərəncamdan irəli gələrək bu proqramı çox təqdirəlayiq hesab edirik, dəstəkləyirik və bu proqramda bir QHT Forumu olaraq bizim də üzərimizə düşən vəzifələri yerinə yetirməyə hazırıq”. Forum rəhbərinin fikrincə, bu gün vətəndaşlarımızın, o cümlədən gənclərimizin mənzillə təminatı da olduqca vacib məsələdir: “Bu məsələdə də mən millət vəkili Əli Əhmədovun mövqeyini dəstəkləyirəm. Hökumətimiz bütün imkanları təhlil etməlidir və ən qısa müddətdə mövcud imkanlar səfərbər olunmalıdır ki, vətəndaşlarımızın, xüsusilə də gənclərimizin mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində önəmli və ciddi addımlar atılsın. Bu gün gənc alimlərin, mütəxəssislərin çox böyük ehtiyacı var. Düşünürəm ki, yaxın gələcəkdə bu istiqamətdə müsbət nəticələr əldə olunacaq və gənclərimiz bu proqramdan bəhrələnəcək”.

Nigar

Palitra.- 2011.- 12 aprel.- S. 11.