İqtisadi tədbirlərin ana xəttini həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi təşkil edəcək

Müsahibimiz İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin Sahibkarlığın inkişafı siyasəti şöbəsinin müdiri Zaur Qasımovdur.

- Regionlarda sahibkarlığın inkişafı istiqamətində ötən il həyata keçirilən tədbirlər barədə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

- Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin iqtisadi siyasətinin prioritetlərindən olan iqtisadiyyatın diversifikasiyası, əlverişli biznes və investisiya mühitinin formalaşdırılması, qeyri-neft sektorunun inkişafının sürətləndirilməsi, regionların tarazlı inkişafı, sahibkarlığın inkişafı, əhalinin maddi rifahının daha da yüksəldilməsi nəticəsində ölkənin sosial-iqtisadi inkişafı keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoyub və ötən illərdə olduğu kimi, 2010-cu ildə də əhəmiyyətli nailiyyətlər əldə edildi. Ölkədə makroiqtisadi sabitlik, strateji valyuta ehtiyatlarının artımı və səmərəli istifadəsi, milli valyutanın sabitliyi təmin edilib, sahibkarlığa dövlət dəstəyi gücləndirilib, qeyri-neft sektorunun artım sürəti neft sektorunu üstələyib. Bildiyiniz kimi, ölkədə iqtisadiyyatın diversifikasiyasına və onun dünya təsərrüfat sisteminə səmərəli inteqrasiyasına, infrastruktur və kommunal xidmətlərin səviyyəsinin daha da yaxşılaşdırılmasına, əhalinin həyat səviyyəsinin davamlı olaraq yüksəldilməsinə nail olmaq məqsədilə Prezidentin 14 aprel 2009-cu il tarixli Fərmanı ilə “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı” təsdiq edilib. Dövlət Proqramında 2009-2013-cü illərdə bütün regionlarda, eləcə də paytaxtda mövcud potensialdan daha səmərəli istifadə etməklə qeyri-neft sektorunun inkişafı, yeni istehsal və emal müəssisələrinin yaradılması, mövcud müəssisələrdə istehsal fəaliyyətinin genişləndirilməsi, kommunal xidmət və digər infrastruktur obyektlərinin, rabitə və informasiya texnologiyalarının tətbiqinin sürətləndirilməsi, sosial infrastrukturun yaxşılaşdırılması və digər tədbirlərin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulub.

Hazırda Dövlət Proqramının icrası uğurla davam etdirilir. İqtisadiyyatın aparıcı qüvvəsi olan sahibkarlığın inkişafına dövlət tərəfindən daim böyük diqqət və qayğı göstərilir. Belə ki, sahibkarlığın inkişafı və biznes mühitinin daha da yaxşılaşdırılması məqsədilə biznesə başlama və idxal-ixrac prosedurları sadələşdirilib, vergi yükü azaldılıb, sahibkarlara informasiya-məsləhət xidmətləri göstərilməsi məqsədilə 195-2 Telefon Məlumat Mərkəzi və elektron ticarət portalı yaradılıb. Sahibkarlığa dövlət dəstəyi mexanizmlərinin təkmilləşdirilməsi, sağlam rəqabətin təmin edilməsi, maarifləndirmə və digər istiqamətlərdə kompleks tədbirlər həyata keçirilib və bu tədbirlər davam etdirilir. Özəl bölmənin inkişafının sürətlənməsində infrastrukturun inkişafı xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bu məqsədlə əvvəlki illərdə olduğu kimi, ötən 2010-cu ildə istehsal və sosial infrastruktur təminatının yaxşılaşdırılması davam etdirilib, regionlar elektrik enerjisi ilə tam təchiz olunub, yeni yollar salınıb, su, kanalizasiya xətləri yenilənib, yeni qaz kəmərləri çəkilib, məktəb binaları, səhiyyə ocaqları və idman kompleksləri tikilərək istifadəyə verilib. Sahibkarlığın inkişafına dövlət maliyyə dəstəyinin göstərilməsi önəmli məsələlərdəndir. Bu sahədə sahibkarların investisiya layihələrinin güzəştli qaydada maliyyələşdirilməsi əhəmiyyətli rol oynayır. Təsadüfi deyil ki, təkcə 2010-cu ildə İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu tərəfindən, demək olar ki, hamısı regionlarda olmaqla 1430 investisiya layihəsinin maliyyələşdirilməsinə 115 milyon manat güzəştli kredit verilib. Güzəştli kreditlər hesabına ölkənin regionlarında müasir texnologiyaya əsaslanan istehsal və emal müəssisələri yaradılıb. İqtisadiyyatın əsas sahələrindən olan aqrar sektorun inkişafında müasir texnologiyanın tətbiqi daha da genişləndirilib, əsas hissəsi dövlətin güzəştli kreditləri hesabına olmaqla müasir soyuducu və taxıl anbarı kompleksləri yaradılıb. Təkcə ötən il aqrar sahədə ildə 20 min ton quş əti, 60 mln. ədəd damazlıq, 17 mln. ədəd əmtəəlik yumurta istehsal edən 14 müasir quşçuluq, illik gücü 61 min ton olan 5 süd emalı zavodu və 5150 başlıq 5 südlük cins heyvandarlıq kompleksləri güzəştli qaydada maliyyələşdirilib. Kiçik və orta sahibkarlığın inkişafına maliyyə dəstəyi göstərilməsi davam etdirilib, ötən il ərzində 1374 kiçik sahibkara 20 milyon manat güzəştli kredit verilib. Sahibkarların maarifləndirilməsinə diqqət daha da artırılıb. Ötən il respublikanın bütün regionlarını əhatə etməklə, müxtəlif mövzularda 100-dən çox treninq keçirilib, 5000-dən çox sahibkar bu imkanlardan yararlanıb. Bu tədbirlər çərçivəsində sahibkarlara maarifləndirici broşürlər, yaddaş kitabçaları paylanıb. Hazırda maarifləndirmə tədbirləri davam etdirilir. Bundan başqa, “Azərbaycan Respublikasında biznesin idarə olunması sahəsində kadrların ixtisasının artırılması üzrə Almaniya Federativ Respublikasının Federal İqtisadiyyat və Texnologiyalar Nazirliyi ilə Azərbaycan Respublikasının İqtisadi İnkişaf Nazirliyi arasında əməkdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumu” çərçivəsində Almaniyada müxtəlif sahələrdə təşkil edilmiş ixtisasartırma kursunda regionlarda fəaliyyət göstərən müəssisələrin müvafiq mütəxəssis və menecerlərinin iştirakı təmin olunub. Əvvəlki illərdə olduğu kimi, 2010-cu ildə də yeni müəssisələrin, istehsal sahələrinin yaradılması, yeni iş yerlərinin açılması, əhalinin məşğulluq səviyyəsinin yüksəldilməsi istiqamətində işlər davam etdirilib. Belə ki, 2010-cu ildə regionlarda 160-dan çox sənaye, kənd təsərrüfatı, xidmət və ticarət müəssisəsi, o cümlədən Lənkəranda konserv zavodu və çay fabriki, Naxçıvanda avtomobil zavodu, bir neçə tikinti materialları zavodu, Sumqayıtda texnopark, Masazırda duz zavodu, Biləsuvarda konserv zavodu, Gədəbəydə qızıl zavodu, bölgələrdə heyvandarlıq və süd emalı kompleksləri və digər müəssisələr tikilib istifadəyə verilib, 200-dən çox müəssisənin, o cümlədən 12 kənd təsərrüfatı məhsulunun emalı müəssisəsinin, bir çox rayonda tikinti materiallarının istehsalı zavodlarının və digər müəssisələrin tikintisi davam etdirilir. Dövlət başçısının müəyyən etdiyi sosial-iqtisadi inkişaf siyasətinə uyğun olaraq, biznes mühitinin daha da təkmilləşdirilməsi, xüsusi iqtisadi zonaların, sənaye şəhərciklərinin, biznes-inkubatorların yaradılması, məsləhət, informasiya təminatının, sahibkarlığa dövlət dəstəyinin gücləndirilməsi və işgüzar əlaqələrin inkişaf etdirilməsi yolu ilə sahibkarlığın və regionların inkişafı sürətləndiriləcək. Heç şübhəsiz ki, bu tədbirlərin ana xəttini əhalinin həyat səviyyəsinin daha da yüksəldilməsi təşkil edəcək.

- Məlumdur ki, hər bir regionun öz inkişaf potensialı var. Bu baxımdan hər bir regiona inkişaf baxımından xüsusi yanaşma tələb olunur. Bunu nəzərə almaqla hər bir regionun inkişafına strateji yanaşma ilə bağlı nələri bildirmək olar?

- Təbii ki, hər bir regionun inkişafı üçün ilk növbədə həmin regionun ənənəvi istehsal sahələrinə və potensial imkanlarına diqqət yetirmək lazımdır. Bu məsələyə “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nda xüsusi önəm verilib və bu istiqamətdə aidiyyəti dövlət qurumları tərəfindən müvafiq kompleks tədbirlər görülür. Regionların mövcud potensialından daha səmərəli istifadə etməklə yerlərdə sənaye sahələrinin və kənd təsərrüfatının inkişafını sürətləndirmək, bu işdə sahibkarlara dəstək olmaq, əhalinin yaşayış səviyyəsini daha da yaxşılaşdırmaq və ölkəni iqtisadi cəhətdən hərtərəfli inkişaf etdirmək üçün həmin regionlara yerli və xarici iş adamlarının cəlb edilməsi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bu məqsədlə regionların mövcud sosial-iqtisadi vəziyyəti, təbii və əmək resurslarına dair ümumiləşdirilmiş operativ məlumatların hazırlanmasını tələb edir. Bu baxımdan İqtisadi İnkişaf Nazirliyi tərəfindən iqtisadi rayonların sosial-iqtisadi vəziyyətinin mövcud mənzərəsini, təbii və əmək resurslarını özündə əks etdirən informasiya bazasının formalaşdırılması məqsədilə ölkənin iqtisadi rayonları üzrə sosial-iqtisadi pasportları hazırlanıb. Bununla yanaşı, İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin regionlarda keçirdiyi “Regionlarda sahibkarlığın inkişafına dövlət dəstəyi” tədbirlərində yerli icra strukturlarının və sahibkarların iştirakı ilə həmin regionun inkişaf perspektivləri müzakirə edilib, müvafiq investisiya layihələrinin güzəştli kreditlər hesabına maliyyələşdiriləcəyi barədə kütləvi informasiya vasitələrində sahibkarlardan investisiya təkliflərinin qəbulu üçün elanlar verilib. Hər bir regionun əsas istehsal sahələrini və potensialını nəzərə alaraq, həmin regionda sahibkarlıq subyektlərindən investisiya layihələrinin maliyyələşdirilməsi üçün təkliflər qəbul edilib və bu layihələrin güzəştli qaydada maliyyələşdirilməsi həyata keçirilib. 2010-cu ildə regionlarda fəaliyyət göstərən sahibkarların işgüzar əlaqələrinin inkişafının dəstəklənməsi istiqamətində bütün iqtisadi rayonlarda müxtəlif tədbirlər, o cümlədən konfranslar, biznes forumlar, işgüzar görüşlər və təqdimatlar keçirilib, yerli və xarici iş adamları regionlara səfər ediblər.

- Son dövrlərdə Azərbaycan regionlarının dünyaya tanıdılması baxımından geniş imkanlar yaranıb. Belə ki, hər bir regionun və ya rayonun özünəxas brendini formalaşdırmaq çox məqsədəuyğundur. O da nəzərə alınmalıdır ki, bu il “Turizm ili”dir. Bu baxımdan region sahibkarlığını turizmlə əlaqələndirmək və dünya bazarlarına xüsusi, turistik maraq oyandıqca xüsusi istehsal mallarının, yeni brendlərin çıxarılması da məqsədəuyğun olardı. Bu cür istehsal brendləri həm də turist axınına və iqtisadiyyatda turizmin payının və gəlirlərinin çoxalmasına səbəb ola bilər. “Turizm ili” ilə bağlı olaraq sahibkarlığın bu yöndə inkişafı ilə bağlı hansı tədbirləri görmək olar? Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi ilə birgə bu istiqamətdə nə kimi layihələrə ehtiyac var?

- 2011-ci ilin “Turizm ili” elan olunması ilə əlaqədar olaraq bu sahənin inkişafı üçün bir sıra stimullaşdırıcı tədbirlərin görülməsi planlaşdırılıb. Belə ki, ilk növbədə müasir standartlara uyğun turizm infrastrukturunun yaradılması üçün addımlar atılır. Bu istiqamətdə turistlərin turizm mərkəzlərinə rahat və təhlükəsiz gediş-gəlişini təmin etmək məqsədilə turizm regionlarında nəqliyyat infrastrukturunun yaradılması, o cümlədən rayonlararası və kənd yollarının çəkilməsi və bərpası üçün ciddi işlər görülür. Buna misal olaraq, Bakı-Şamaxı avtomobil yolunun 4 zolağa genişləndirilməsini, Goran-Naftalan, Şəki-Qax-Zaqatala avtomobil yolunun Şəki-Qax sahəsinin, Muğanlı-İsmayıllı-Qəbələ, Xaçmaz-Nabran-Yalama, İsmayıllı-Lahıc avtomobil yollarının əsaslı təmirini, Qusar-Əniğ-Ləzə avtomobil yolunun tikintisini və sair qeyd etmək olar. Eyni zamanda, Prezidentin 6 aprel 2010-cu il tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasında 2010-2014-cü illərdə turizmin inkişafına dair Dövlət Proqramı”nda ölkədə turizmin inkişafı ilə bağlı kompleks tədbirlər nəzərdə tutulub və hazırda icra olunmaqdadır. Turizmin inkişafı istiqamətində müxtəlif qurumlar birgə səmərəli fəaliyyət göstərirlər ki, bu da müxtəlif tədbirlərin, o cümlədən turizm və rekreasiya zonalarında müvafiq infrastrukturun, mehmanxana və digər turizm xidmətləri göstərən obyektlərin yaradılması, tarix, memarlıq və mədəniyyət abidələrinin bərpasına və turizm məqsədləri üçün istifadəsi ilə əlaqədar işlərin reallaşdırılmasına şərait yaradır. 2011-ci ildə də dövlət investisiyaları hesabına bu istiqamətdə tədbirlərin həyata keçirilməsi davam etdirilir. Belə ki, Qusar rayonunda “Şahdağ” turizm kompleksinin tikintisi, Salyan rayonunda “Cümə Məscidi”nin bərpası, Qobustan Dövlət Tarix Bədii Qoruğunun muzey və inzibati binasının tikintisi, Şəki şəhərində Aşağı Karvansarayın bərpası, Gəncə şəhərində “Şah Abbas” karvansarayının bərpası və s. işlərin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulub. Bununla yanaşı, Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun vəsaitləri hesabına digər sahələrlə yanaşı müasir turizm komplekslərinin yaradılması da maliyyələşdirilir. 2010-cu ildə bu sahədə 3 investisiya layihəsinə 2,8 mln. manat güzəştli kredit yönəldilib. Turizmin inkişafı ilə bağlı sahibkarların iqtisadi baxımdan əsaslandırılmış investisiya layihələrinin güzəştli şərtlərlə maliyyələşdirilməsi davam etdiriləcək.

İlkin AĞAYEV

Palitra.- 2011.- 19 aprel.- S. 10.