“Mədəniyyət və kulturologiya ilə bağlı layihələrə müvafiq sahə üzrə ixtisaslaşmış mütəxəssislər dəvət olunmalı, daha çox onların fikirlərinə istinad edilməlidir”

Layihə çərçivəsində budəfəki müsahibimiz “Simurq” Azərbaycan Mədəniyyət Assosiasiyasının rəhbəri, kulturoloq, professor Fuad Məmmədovdur. F.Məmmədov bizimlə söhbətinə mədəniyyət və kulturoloji maarifləndirməyə həsr olunan layihələrin aktuallığından danışmaqla başladı.

- Fuad müəllim, Azərbaycan mədəniyyəti və kulturoloji biliklərlə bağlı layihələr həyata keçirilməsi barədə hansı fikirləriniz var? Bir mütəxəssis olaraq bu sahədə KİV-lərin layihələr həyata keçirməsi məsələsinə necə yanaşırsınız?

- Öncə deyim ki, Azərbaycanın və eləcə də bütün xalqların, cəmiyyətlərin gələcəyi universal kulturoloji biliklərdən keçir. Ələlxüsus müsəlman ölkələri həmişə bilikdə qabaqcıl olub. Xüsusilə 9-cu əsrdən başlayaraq 12-ci əsrə və daha sonrakı dövrlərə qədər müsəlman dünyasının öncüllüyü açıq-aşkar hiss olunub. Amma sonradan müsəlman dünyası geridə qalmağa başlayıb. Müsəlmanlar, “Qurani-Kərim” insan sivilizasiyasına və elmə çox böyük töhfələr verib. Son yüzilliklərdə isə müsəlman ölkələrində elmə, mədəniyyətə lazımi fikir verilməməsi, müxtəlif qadağalar tətbiq olunması bir qayda olaraq geriliklərə səbəb olub. Ona görə də kulturologiyanın bu gün xüsusi əhəmiyyəti çox yüksəkdir. Bu əhəmiyyət həm də onunla bağlıdır ki, kulturologiya müasir dünyada aparıcı, hakim elmi paradiqmadır. Yəni kulturologiya aktual cəmiyyət məsələlərinə və geniş mənada mədəniyyətə necə yanaşmaq lazım olduğu barədə bir örnəkdir. Kulturologiya necə öyrənməyi, təhlil etməyi və necə qərarlar qəbul etməyi öyrədir, bu cür vacib məsələlərin ən optimal yollarını axtarıb tapmaqda əvəzsiz rol oynayır. Kulturologiya necə və hansı texnologiyalar işləmək lazım olduğu barədə qiymətsiz bilgilər verir. Kulturologiya tarixdə, bu və ya digər proseslərdə hansı inkişaf qanunları olduğu barədə elmi biliklərə yiyələnməyi ehtiva edir. Cəmiyyət, insan, dövlətlə bağlı proseslərin mahiyyəti və inkişaf tendensiyaları barədə kulturoloji biliklər ümumi inkişafa nail olunmasında, müasir dövlət quruculuğunda və cəmiyyətin intellektual səviyyəsinin yüksəldilməsində müstəsna əhəmiyyətə malikdir. Bu baxımdan sizin həyata keçirdiyiniz layihə və onun mövzusu çox vacibdir. Sadəcə olaraq, bu cür layihələrdə müvafiq sahə üzrə ixtisaslaşmış mütəxəssislər dəvət olunmalı, daha çox onların fikirlərinə istinad edilməlidir. Bu yöndə dövlətin, millətin, cəmiyyətin inkişaf maraqlarına uyğun müzakirələrin aparılması çox vacibdir. Həqiqi elmi-kulturoloji biliklərin yayılması bu zaman mümkün ola bilər. Bunun üçün də çox yaxşı olardı ki, ya dövlət, ya da hansısa təşkilata müraciət edəsiniz. Bu layihəniz özlüyündə çox vacibdir. Bununla belə müəyyən qədər praktiki yönlü olmaqla bir layihə də təşkil edə bilərsiniz ki, media işçiləri üçün xüsusi kulturoloji treninqlər keçirmək də mümkün olsun. Bu gün jurnalistlər də çox yaxından bilməli və dərk etməlidirlər ki, kulturologiya, onun mahiyyəti nədən ibarətdir, kulturoloji biliklərə yiyələnmə insana nə verir, hansı imkanlar açır. Kulturologiyanın təhlil prinsipləri və metodologiyasının jurnalistlər tərəfindən mənimsənilməsi məqsədəuyğun olardı. Beləliklə, kulturoloji biliklərlə bağlı cəmiyyəti maarifləndirəcək media işçiləri özləri də kulturoloji biliklərin mahiyyəti və önəmi barədə ətraflı bilgilərə malik olmalıdırlar. Belə olarsa, ancaq həqiqi elmi-kulturoloji biliklərin KİV vasitəsilə yayılması mümkün olacaq. Əks halda camaat yanlış yol gedər, düzgün anlamaz, qərarları düzgün qəbul etməz və sair. O ki qaldı sizin həyata keçirdiyiniz layihəyə, mən bir daha belə bir layihənin həyata keçirilməsini çox bəyənirəm və alqışlayıram. Bununla belə, medianın bu barədə təkliflərimi nəzərə almasını istərdim. Belə ki, media işçiləri kulturoloji treninqlərin keçirilməsinə, bununla bağlı təşəbbüslərə və bu seminarlarda, təlimlərdə iştiraka xüsusi diqqət və önəm verməlidirlər. Belə olarsa, bütün media işçiləri kulturoloji sahədə maariflənməklə məşğul ola bilərlər.

- Azərbaycan mədəniyyətinin, mədəni dəyərlərimizin cəmiyyətə geniş şəkildə aşılanması və maariflənmə aparılması üçün hansı işlər görülməlidir?

- Bu asan məsələ deyil. Bunu kompleks şəkildə həyata keçirmək lazımdır. Bu işi biz 22 ildir ki, keçiririk. “Simurq” Azərbaycan Mədəniyyət Assosiasiyası kulturologiyanın ölkədə təməl daşını qoyub. 22 il ərzində biz 300-dən artıq kulturoloji seminar və treninqlər keçirmişik. Bir çoxları barədə sizin də məlumatınız var. Əlbəttə, bu seminarlar həm gənclərimiz, həm də ziyalılarımız və ümumilikdə əhalimiz üçün çox faydalıdır. Amma bunların əhatə dairəsi hələki çox balacadır. Seminar ayda bir dəfə, uzağı iki dəfə keçirilir. Seminarlarda hər dəfə çox olsa 50 nəfər iştirak edir. Bununla biz bütün xalqa lazımi xidmət edə bilmirik. Deməli, müəyyən forma lazımdır ki, bu seminarların əhatə dairəsi xeyli genişləndirilmiş olsun. Bu seminarlarla bağlı olaraq daha fəal və daha əhatəli işləmək lazımdır. Məsələn, buna misal olaraq biz “Mədəniyyət” telekanalında “İdrak” verilişini keçiririk. Bundan əlavə kitablar nəşr edirik. İndiyə qədər 11 kitab nəşr etdirmişik. Bununla bağlı olaraq qəzetlərdə siz də yazı və məlumatlar dərc etmisiniz. Həmçinin bizim qabaqda yenə də müxtəlif layihələrimiz olacaq. Bundan başqa bir beynəlxalq jurnal da nəşr edirik. Jurnal “Simurq” Kulturoloji Jurnalıdır. Dünya praktikasında ilk dəfə olaraq dünya mədəniyyəti və sivilizasiyasının tarixi və nəzəriyyəsi ilə bağlı materialları çap edirik, məlumatlandırırıq. Amma bunların özü yenə də azdır. Yaxşı olardı ki, dövlət tərəfindən bir proqram qəbul olunsun və yaxşı mütəxəssislər bu proqramın icrasına cəlb olunsun. Bütün regionlarda, rayonlarda belə bir kulturoloji maarifləndirmə prosesinin getməsi üçün belə bir dövlət proqramı lazımdır. Qeyd edək ki, biz də təşkilat olaraq bu barədə təşəbbüsə başlamışıq. Bir-iki ay öncə Sabirabadda regional mərkəz açmışıq. Oktyabr ayında orada respublika konfransının keçirilməsi nəzərdə tutulur. Dövlət başçısının qoyduğu çox mühüm iki məsələ - insan kapitalının inkişafı və regionların inkişafı məsələsində bu layihəmizlə öz töhfəmizi vermək istəyirik. Bunları respublika səviyyəsində genişləndirmək lazımdır. Burada dövlətin dəstəyi olmasa, effektli və genişmiqyaslı iş görmək çox çətindir. Məsələn, “Simurq”un pulu yoxdur ki, biz belə bir genişmiqyaslı layihələr həyata keçirək. Biz belə layihələr həyata keçirmək üçün birləşə bilərik. Elə siz də qəzet olaraq bizə bu işdə qatıla bilərsiniz. Vəsait olsa, KİV-lə bu cür birgə layihələr həyata keçirmək, müxtəlif təbəqələr arasında kulturoloji maarifləndirməni təşkil etmək mümkün olacaq. Yəni bu iş daha geniş miqyas ala bilər. Beləliklə, seminar və treninqlər nəticəsində daha kütləvi sayda insanlar, müxtəlif peşə sahibləri olan vətəndaşlarımız, gənclərimiz maariflənə bilər ki, bu da ümumi intelektual-kulturoloji səviyyənin artmasına xeyli yardım etmiş olar.

İlkin AĞAYEV

Palitra.- 2011.-10 avqust.- S. 6.