“Bir-birimizi daha yaxşı tanısaq ortaq nöqtəyə gəlmək daha asan olar”

Azərbaycan mediasının və siyasi dairələrinin daim gündəmində olan məsələlər sırasında Türkiyə və digər türkdilli xalqlarla münasibətlərin qurulması dayanır. “Palitra” olaraq son zamanlar məsələnin bu qədər aktual olduğunu nəzərə alıb türk xalqlarının nümayəndələri ilə həmin mövzu ətrafında müsahibə və müzakirələr aparmağa çalışdıq. Sözügedən olayla bağlı həmsöhbət olduğumuz budəfəki qonağımız “Kerkük Haber Ajansı”nın və “Türkmeneli” televiziyasının Ankara təmsilçisi Ersan Sarıkahya oldu.

- İstərdim öncə özünüz və təmsil etdiyiniz media qurumu haqqında məlumat verəsiniz.

- “Türkmeneli” televiziyası fəaliyyətə 90-cı illərdə İraqda yerli kanal kimi başlayıb. Peyk yayımı meydana gəldikdən sonra 2003-cü ildə peyk yayımına başladıq. Əvvəlki illərdə yalnız kiçik bir regionu əhatə edə bilirdiksə, 2003-cü ildən sonra isə türkmənlərin yaşadığı hər bir regionda şöbələrimiz oldu. Bu tarixdən sonra biz artıq sərbəst olaraq xaricə də informasiya ötürə bilirik. İlk böyük şöbəmiz Ankarada yaradıldı. Burada biz 4-5 verilişin canlı yayımlanmasını təşkil edə bilirdik. Bu vasitə ilə dərdimizi az da olsa dünyaya çatdırmağa çalışdıq. Fəqət bir çox ölkələr bizim varlığımızdan xəbərsizdir. Yeni nəslin bir çox nümayəndələri bilmir ki, İraqın daxilində belə bir cəmiyyət var. Bəlkə də bizdən daha yaşlı nəsil bundan xəbərdardır, amma indiki nəsil hələ kərkükləri kifayət qədər tanımır. Bütün çalışmalarımıza baxmayaraq hələ də özümüzü türk dünyasında tanıda bilməmişik. Tariximiz o qədər də keçmişə söykənmir, təxminən bir neçə illik keçmişə malikik. Hesab edirəm ki, Azərbaycanda təşkil edilmiş Türk Dünyası Media Platforması bizim üçün bir çox bağlı qapıları açacaq. Belə ki, əgər Kərkükdə birinin burnu qanayarsa, Azərbaycandakı qardaşlarımızın həmin an bundan xəbəri olacaq. Yaxud Şərqi Türküstanda, Krımda, Saxada önəmli hadisə baş verərsə, bizim və sizin bu barədə məlumatımız olacaq. Biz istəyirik ki, uşaqlarımız Qarabağ müharibəsinin mahiyyətini anlasın. Həmçinin bütün türk dünyasında yaşayan insanların Kərkükdə olub-bitən olaylardan xəbərdar olması da istəklərimiz sırasındadır. Onlar bilməlidirlər ki, Kərkükdəkilər kimlərdir və hansı amala qulluq edirlər.

- Günümüzdə türk dünyasını maraqlandıran ən əsas məsələlərdən biri Türkiyə-İraq sərhədində baş verən hadisələrdir. Hadisələrin içində olan media nümayəndəsi kimi bu olayları işıqlandıran digər türk jurnalistlərə hansı məsləhət və təkliflər verə bilərsiniz?

- Maraqlı sualdır. Sizə bir faktı demək istərdim. Bu gün dünyada tanınmış bir neçə xəbər agentliyi var. Onların yaydığı xəbərin doğruluğunu necə müəyyən edə bilirsən? Heç cür! Onlar xəbəri hazırlayır və sən abunə olduğun üçün onu əldə edirsən. Nə üçün biz xəbəri onlardan almalıyıq?! İraq kimi ölkədə türkmənlər haqqında xəbəri onlardan deyil, bizdən niyə əldə etməsinlər? Bu gün platformanın uğurlu fəaliyyəti ən azından ortaq saytın yaradılmasına şərait yarada bilər. Hazırda İraqın şimalında gedən proseslərdən yəqin ki, xəbərdarsınız. Dünyanın hələ də tərəddüdlə qəbul etdiyi terror təşkilatının əməllərini başqa agentliklərdən almaqdansa türkmən agentliklərindən almaq daha yaxşı olar. Hadisələrə dürüst yanaşdıqları üçün onlar daha obyektiv məlumat yayırlar. Məhz bu baxımdan mən onlara müəyyən tövsiyələr verə bilərəm.

- Bir neçə il öncə türk xalqlarını yaxınlaşdıracaq bir layihəyə imza atıldı - “TRT Avaz” açıldı. Düşündüyüm qədər burada daha çox mədəniyyətlə bağlı yaxınlaşma təbliğ edilir və siyasət, iqtisadiyyat kimi önəmli digər mövzular kənarda qalır. Sizcə, sadaladığımız bu sahələrdə əlaqələri genişləndirmək üçün nə etmək lazımdır?

- Bu, çox dərin bir mövzudur. Biz Azərbaycanda bir neçə televiziyaya birləşməklə bağlı təkliflər göndərdik. Səbəblərini bilmirəm, amma çox təəssüf ki, bu istəyimiz alınmadı. Türk dünyasının televiziya birliyini qurmaq çox çətin məsələdir, amma xəbər sistemini qurmaq olar. Bunu üçün təbii ki, internetin olması vacib amildir. Siyasi mövzularda isə məsələ fərqlidir. Bu mövzularda vizual görüntülərin olması vacibdir. Məsələn, xəbərdə yayımladıqda ki, hansısa hadisədə 10 insan öldü, onu göstərmək də lazımdır. Düşünürəm ki, sənin görüntün olmazsa, insanları inandıra bilməzsən. Digər tərəfdən də siyasi mövzuları yönəldən mexanizmlərin olması çox vacibdir. Türk dünyası hazırda bir imtahandadır. Nə vaxt ki birləşməklə bağlı məsələ müzakirə edilir, düşmən hər tərəfdən onları dağıtmağa çalışır. Nəinki siyasi, hətta adi maqazın mövzularında belə türklərin birləşməsinin əleyhinə olanlar var.

- Siz Bakıda keçirilən forumda iştirak etmisiniz. Forum adında iki əsas fikri daşıyır: fərqliliklər və ortaq nöqtələr. Forumda iştirak etdiyiniz müddətdə hansı fərqlilikləri, hansı ortaq nöqtələri gördünüz?

- Həmin tədbirin düzənlənməsi məncə, çox gözəl bir niyyətdən xəbər verir. Amma ilk mərhələ bizim bir-birimizi tanımağımızla bağlıdır. Necə olur ki, mənim danışdığım eynilə bu dildə Azərbaycanda da danışırlar?! Deməli, bir bağlantımız var. Öyrənmək lazımdır ki, neçənci ildə biz burdan oralara getmişik. Yaxud da ki, bilməliyik ki, Krım türkü kimdir. Əgər biz bir-birimizi tanıyarıqsa, onda sabah problemlərin həllində ortaq nöqtəyə gəlmək də asan olar. Düşünürəm ki, bu forum ilk addım üçün uğurlu töhfələr verəcək. Böyük dövlətlərin böyük, kiçik dövlətlərin kiçik problemləri var. İki qardaşın bir ortaq mövqe nümayiş etdirməsi üçün müəyyən problemlər yarana bilər. Ola bilsin ki, bu qardaşlar ilk əvvəl özlərinin ortaq cəhətlərini qavramaya bilsin, amma zaman keçdikdən sonra o qədər ümumi cəhətlər meydana çıxır ki. Bakıdakı forumun düzənlənməsi ilə böyük bir olaya imza atıldı. Bəlkə də bir çox insanlar bunun fərqinə varmırlar.

- Dediyinizdən belə çıxır ki, ən böyük fərqlilik bir-birini tanımamaqdır. Sizcə, bu problem nədən qaynaqlanır, yəni buna siyasi, sosial, yoxsa başqa səbəblər təsir edib?

- Düşünürəm ki, bu heç də sadaladığınız səbəblərdən asılı deyil. Müasir dövrdə dünyada işlədilən bir ifadə var: qloballaşan dünya. Qloballaşan dünya nədir? Məncə, qloballaşma dünyanı bir çılpaq kənd halına gətirib. Mən tanımamaq deyəndə bəzilərinin düşündüyü mənadan fərqli anlamı açmaq istəyirəm. Məsələn, mən sizi gördüm, amma bu tanımaq deyil. Bir-birimizi tanımaq üçün öncə daxilimizi öyrənmək lazımdır. Problemlərin varlığından xəbərdar olduqdan sonra onun çözülməsi üçün işlər görə bilərik. Axı biz eyni kökdən gəlirik - qardaşıq. Biz eyni dövlətin nəvələriyik və həmin dövlətin kürəyini yerə vurmarıq!

- Artıq bir neçə ildir ki, ortaq türk dili məsələsi də müzakirədədir. Kərkük türkü olaraq bu ideyanın nə qədər təkmil olduğunu deyə bilərsiniz?

- Sizə bir nümunə çəkmək istərdim. Bizim Kərkükdə danişdığımız dil Azərbaycan türkcəsidir, amma məktəblərdə dərs keçilən dil Türkiyə türkcəsidir. İndi qərara alınıb ki, latın əlifbasında dərslər keçilsin. Bu addım fərdi olaraq Kərkükdə atılıb və təhsilə də siraət etdirildi.

Tural QABİLOĞLU

Palitra.-2011.-22 noyabr.- S.11.