“Kredit İttifaqı vasitəsilə kiçik və orta sahibkarlara kreditlər paylanır”

Bu gün ölkədə əhalinin bir qismi Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun xətti ilə verilən kreditlərdən yararlanır və bu, bütün bölgələri əhatə edir. Ölkə başçısı da bildirib ki, verilən kreditlər hesabına yeni müəssisələr, yeni iş yerləri yaradılacaq və ölkə iqtisadiyyatının çoxşaxəli şəkildə inkişaf etməsinə daha da böyük həcmdə nail olunacaq. Güzəştli şərtlərlə verilən kreditlər sahibkarlara dəstəkdə müsbət rol oynayır. Onu da qeyd edək ki, bu gün dünyada əhalinin kiçikhəcmli kredit əldə etməsində kredit ittifaqları mühüm rol oynayır. Hazırda ölkəmizdə fəaliyyət göstərən Azərbaycan Kredit İttifaqları Assosiasiyası (AKİA) da əhalinin kreditlərdən yararlanmasına çalışır. Müsahibimiz AKİA-nın sədri Elçin Bağırovdur:

-Azərbaycan Kredit İttifaqları Assosiasiyası(AKİA) 2003-cü ildə yaradılıb və hazırda 74 kredit ittifaqının (Kİ) 20 min nəfərdən çox üzvünə xidmət göstərir. Son bir ay müddətində bir sıra kredit ittifaqlarının lisenziyası da alınıb, yəni onlar üzvlükdən çıxmaq məcburiyyətində olublar. Hazırda kredit ittifaqı şəbəkəsi bir neçə rayon istisna olmaqla ölkənin əksər rayonlarını əhatə edir. Assosiasiya öz fəaliyyətilə, apardığı təlimlərlə, konsultasiya vasitəsilə yeni kredit ittifaqlarının yaradılmasına kömək edir. Eyni zamanda bizim beynəlxalq şəbəkəmiz də inkişaf edir. Hazırda 4 beynəlxalq qurumun üzvüyük. AKİA Ümumdünya Kredit İttifaqları Şurası (WOCCU), Asiya Ölkələri Kredit İttifaqlarının Konfederasiyası Assosiasiyasının (AACCU), Ümumdünya Qeyri-Hökumət Təşkilatlarının Assosiasiyası (WANGO) və Mikromaliyyə Mərkəzinin (MFC) üzvüdür. Onu da qeyd etmək istərdim ki, bizim beynəlxalq səviyyədə digər kredit ittifaqlarının assosiasiyaları ilə də sıx əlaqəmiz var. Bunlardan Polşa Kredit İttifaqları Assosiasiyasını (SKOK) misal göstərmək olar. Bu yaxınlarda oraya səfər etdim. SKOK-un prezident müavini Viktor Kaminski ilə görüşərək AKİA ilə SKOK arasında gələcəkdə həyata keçirilə biləcək münasibətləri müzakirə etdik.Belə bir qərara gəlindi ki, kredit ittifaqlarının üzvləri üçün mübadilə proqramları təşkil etsinlər. Bizim kredit ittifaqlarının nümayəndələri oraya getsinlər, eləcə də onların nümayəndələri buraya gəlsinlər. Eyni zamanda onlarda assosiasiya geniş inkişaf edib və onun nəzdində nəşriyyat belə fəaliyyət göstərir, depozitlə bağlı stabilizasiya fondları, özlərinin sığorta şirkətləri var. Bundan başqa SOFT proqramı şirkəti də mövcuddur ki, Kİ-nı bu proqramla təmin etməklə şəbəkəni genişləndirirlər. Hətta artıq kart sistemi ilə krediti verib-almaq olur. Bizdə hələ bu sahədə inkişaf zəifdir. Ancaq ümumdünya praktikası göstərir ki, bunun ölkəmizdə də tədricən reallaşması mümkün olacaq. Lakin vaxt tələb edən bir prosesdir.

- AKİA-nın iştirakı ilə hansı yeni layihələr reallaşdırılır?

2005-ci ildən başlayaraq AKİA-nın üzvləri olan kredit ittifaqları Dünya Bankının “Kənd Təsərrüfatının İnkişafı və Kreditləşməsi” Layihəsində iştirak edirlər və hökumətin dəstəyi ilə, xüsusilə kənd yerlərində bu kreditlərdən bəhrələnirlər. Hazırda AKİA İslam Bankı və digər qurumlarla dövlət səviyyəsində danışıqlar aparır. Layihənin icrası cari ildə baş tutmasa, yəqin ki, yaxın gələcəkdə öz həllini tapacaq. Biz ölkədə kredit ittifaqları haqqında qanunvericiliyin dəyişilməsi ilə bağlı təkliflər irəli sürmüşük. Bu yaxınlarda beynəlxalq səviyyədə tanınmış konsultant Pavel Qrjezik Bakıya dəvət olunub. O, qanunvericiliyin bəzi maddələrinin dəyişilməsi ilə bağlı bir sıra təkliflərini Mərkəzi Banka təqdim edib. Hal-hazırda Mərkəzi Bankın hüquq və nəzarət departamentinin nümayəndələri yeni təklif üzərində işlər aparırlar və ümid edirik ki, yaxın gələcəkdə beynəlxalq standartlara uyğun olan kredit ittifaqları haqqında yeni qanun hazırlanacaq və ya mövcud qanunvericiliyə əlavələr olunacaq. Qeyd etmək istərdim ki, mövcud qanunvericiliyin bəzi müddəaları beynəlxalq standartlara cavab vermir. Mənim fikrimcə, bu dəyişikliklərlə kredit ittifaqlarının inkişafına kömək göstərə bilərik. Eyni zamanda, BMT Baş Assambleyasının 13 iyul 2009-cu il tarixli sessiyasında 2012-ci ilin “Beynəlxalq kooperativlər ili” elan edilməsi barədə qərar qəbul edilib. Kredit ittifaqları kooperativlər hesab olunduğu üçün Beynəlxalq Kredit İttifaqları Şurası bu işə yaxından cəlb olunub.Oktyabr ayının 20-də Beynəlxalq Kredit İttifaqları Gününün respublika səviyyəsində qeyd ediləcəyi gözlənilir. Oktyabrın 30-u noyabrın 1-i Nyu-Yorkda BMT-nin qərargahında bu barədə geniş iclas keçiriləcək. Məqsəd odur ki, kooperativlərin, kredit ittifaqlarının rolu vurğulansın və onlara hər bir ölkə nümayəndələri tərəfindən dəstək olsun. Dəstək ondan ibarətdir ki, belə tədbirlər keçirilsin, yarmarkalar, sərgilər, qanunvericilikdə boşluqlar varsa, aradan qaldırılsın və bir sıra təkliflər irəli sürülsün. Onu da qeyd etmək istərdim ki, “Beynəlxalq kooperativlər ili” ilə bağlı bir çox ölkələrdə milli komitələr yaradılıb. AKİA Respublikamızda “Milli Komitə”nin yaradılması üçün dövlət orqanlarına müraciət etdi. Nazirlər Kabinetindən və bir sıra nazirliklərdən də müsbət rəy aldıq. İİN, MN, KTN, VN,MB, MM-in işci qrupu və BMT-nin Azərbaycandakı nümayəndəliyi və iki QHT və ASK burada iştirakçıdır. Hazırda danışıqlar gedir və çox güman ki, komitənin ilk iclasını keçirəcəyik və 2012-ci il “Beynəlxalq kooperativlər ili” ilə bağlı tədbirlər planı hazırlayacağıq.

- Yerlərdə fəaliyyət sistemi necə qurulur?

- Hazırda kredit ittifaqlarının portfelinin həcmi də artır. Çünki insanlar artıq Kİ-yə üzv olmağa və bəhrələnməyə maraq göstərirlər. Burada yalnız xüsusi proqramlar deyil, ancaq istehlak kreditinə də ehtiyacı olan şəxslər də var. Onlar Kİ-yə müəyyən qədər üzvlük payı təqdim edərək kreditlərdən bəhrələnə bilirlər. Bugün Kİ-lər hökumətin qərarlarını və Prezidentin sərəncamlarını yerinə yetirən bir qurum kimi fəaliyyət göstərirlər. Məsələn, “Yoxsulluğun azaldılması və iqtisadi inkişaf üzrə ” Dövlət Proqramına uyğun olaraq Kİ-lər fəaliyyət göstərirlər və “Regionların sosial-iqtisadi inkişafı üzrə Dövlət Proqramı”nda yaxından iştirak edirlər. Bir sıra hökumət layihələrində də iştirak edirlər. Kİ vasitəsilə kiçik və orta sahibkarlara kreditlər paylanmaqdadır. Eləcə də Məcburi köçkünlərin Sosial İnkişaf Fondu da mövcuddur ki, məhz onun vasitəsilə məcburi köçkünlərə vəsait ayrılır. Kİ də oradan kredit alaraq məcburi köçkünlərin ehtiyaclarını ödəyir. Dövlət Kİ-lərə daim dəstək olub.

- Bu gün ölkədə əhalinin Kredit İttifaqına marağı necədir?

- Bu sistem bizdə yenidir, əgər Avropa ölkələri ilə müqayisə etsək, onların 100 ildən artıq təcrübələri var. Məsələn, Şimali İrlandiyanın statistikasını götürsək, əhalisi Azərbaycanla eyni saydadır və əhalinin 50 faizi Kİ-lərin üzvüdür. Ümumiyyətlə, bu gün dünyada milyonlarla insan Kİ-lərin üzvüdür. Çünki bankların xidmət göstərə bilmədiyi yerlərdə də Kİ-lər fəaliyyət göstərirlər. Məsələn, hansısa bir bankın filialını açmaq vəsait tələb edir, amma Kİ ucqar kəndlərdə ən azından nümayəndəliyini aça bilər və əhali ilə rahat işləyə bilər. Bu əsasən mikrokreditlərdir. Bu gün AKİA-nın üzvü olan Kİ-lərin nizamnamə kapitalı 9 milyona çatıb. Dünyada ən böyük Kİ-lərdən biri ABŞ-ın Hərbi Donanmasının Kredit İttifaqıdır ki, onun öz nizamnamə kapitalı 30 milyard dollardır. İranda olan bir Kİ-nin nizamnamə kapitalı 2 milyarda çatıb. Amma Polşada SKOK-un üzvlüyünə daxil olan ümumi Kİ-lərin nizamnamə kapitalı 2 milyardı keçib, üzvləri 2 milyona çatıb.

-Kreditlərin qaytarılması ilə bağlı problemlər yaşanırmı?

-Banklarla müqayisədə Kİ-lərdə kreditlər yalnız onun üzvlərinə verilir və ödəmə ilə bağlı problem olanda vəsaiti düzgün idarə etməməyin nəticəsi ilə üzləşirlər. Biz bu problemi təbliğat vasitəsilə aradan qaldırmaq istəyirik. Kredit mədəniyyəti Azərbaycanda hələ yeni-yeni formalaşır. Bəzi insanlar düşünürlər ki, vaxt gələr qaytararam, bir də belə bir psixologiya formalaşıb ki, dövlət bu vəsaiti bizə bağışlayacaq. Ona görə təbliğat aparılır ki, bu vəsait kredit şəklindədir və dövlət özü də bunu Dünya Bankından alıb və qaytarmalıdır. Bu, yerində olmalıdır ki, sizə bir daha verə bilək. Qaytarmasan, sonra özün də məhrum olacaqsan. Biz bu fikirləri aşılamağa çalışırıq. Ümumiyyətlə, kredit faktoru pis deyil, işləyir. Bəzi ölkələrlə məsələn, Moldova ilə müqayisə etsək, bizdə daha yaxşıdır. Elə ölkələr var ki, məsələn, Afrikada Kİ-ni idarə etməyi bacarmayıblar. Biz isə bu sahənin inkişafı üçün əlimizdən gələn yardımı göstərməyə çalışırıq.

Nigar

Palitra.- 2011.-21 sentyabr.-S.7.