Xalq tətbiqi sənət
növləri
Xalq tətbiqi sənət
növlərinin inkişaf
etdirilməsi maddi mədəniyyət nümunələrinin
zənginləşdirilməsi baxımından mühüm
əhəmiyyət kəsb
edir. Xalq tətbiqi sənət ustalarının araya-ərsəyə
gətirdiyi həmin məhsulların təbliğinə
böyük ehtiyac
var. Əl əməyinin
nəticəsi olan həmin mədəniyyət
nümunələri daha
çox tətbiq olunmalı, tanınmalı
və satılmalıdır
ki, həmin sənət adamlarının
bu sənəti yaşatması üçün
stimul olsun.
Son illərdə bu sahənin inkişafı ilə bağlı bir çox işlər həyata keçirilsə də, hələ də çatışmazlıqlar qalmaqdadır.
Xüsusilə bölgələrdə
qədim xalq sənət növlərini
yaşadan sənətkarların
tanıdılması vacibdir.
Çünki bu şəxslər xalq sənətinin ayrı-ayrı
növlərini yaşadır.
Qəbələdə xalq
sənətkarlığı ilə məşğul olan şəxslərdən
bir neçəsi haqda ətraflı məlumat təqdim edirik. Turizmin inkişafı ilə bağlı ölkəmizə
gələn turistlərin
sayında hər il artım qeydə
alınır. Turistlərin
ölkəmizdə ən
çox səfər etdiyi yerlərdən biri də Qəbələdir.
Füsunkar təbiətlə
yanaşı xalq sənətkarlıq nümunələri
də turistlərin diqqətini cəlb edir.
Ağac üzərində möcüzə
Həmin
sənətkarlardan biri
Qəbələnin Vəndam
kəndində yaşayan
Şahin Rəhimovdur.
Ağac üzərində
yaratdığı sənət
əsərləri izləyənləri
heyrətə salır.
İsgənə, balta,
rəndə, çəkic
və cilalama kağızı ilə yaradılan bu əsərlər müxtəlif
sərgilərin bəzəyinə
çevrilib. Ağac üzərində oyma ilə yaradılan qartal, suvenirlər, nərd, qlobus, leylək, güldan, Azərbaycan xəritəsi,
kitab, minarə və s. fiqurlar o qədər canlı təsir bağışlayır
ki, bunların insan əli ilə, heç bir texniki avadanlıqdan
istifadə edilmədən
yaradılması insanı
təəccübləndirir. 1995-ci ildən bu sənətlə
ciddi şəkildə
məşğul olan Şahin Rəhimov əl işlərinə görə müxtəlif
mükafatlarla təltif
edilib. Onların arasında Rəssamlar İttifaqı, Mədəniyyətşünaslıq
üzrə Elmi-Metodiki
Mərkəzin «Həvəskar
rəssamların və
xalq tətbiqi sənət ustalarının
işlərində İslami
dəyərlər» mövzusunda
təşkil etdiyi respublika sərgisinin fəxri fərmanları da var. Qəbələ rayonunun mədəni-kütləvi həyatında
fəal iştirakına
və mədəniyyət
sahəsində əldə
etdiyi nailiyyətlərə
görə Rayon İcra
Hakimiyyətinin fəxri
fərmanı ilə də təltif olunub. Bu ilin iyun ayının 21-də İsmayıllı rayonunda
keçirilən zona üzrə tətbiqi sənət ustalarının
əsərlərindən ibarət
sərginin diplomu da mükafatlar arasında yer alır. Respublikada keçirilən xalq sənətkarlığı ilə
bağlı sərgilərin
demək olar ki, hamısında onun əl işləri
nümayiş olunur.
2009-cu ildə Şəkidə
və Bakıda keçirilən I Ümumrespublika
Dekorativ Sənət festivallarında, 2010-cu ildə
Balakən rayonunda və Bakıda keçirilən həvəskar
rəssamların və
xalq tətbiqi sənətkarlarının əsərlərindən
ibarət sərgilərdə,
paytaxtda hər il keçirilən Novruz bayramı tədbirlərində onun
əl işləri nümayiş olunur. Cari ilin aprel-may
aylarında Bakıda keçirilən II Ümumrespublika
Daxili Turizm Sərgisi və İsmayıllı rayonunda
zona üzrə tətbiqi sənət ustalarının əsərlərindən
ibarət sərgidə
onun əl işləri izləyicilərin
böyük marağına
səbəb olub.
Milli xalça çeşidləri
Xalq tətbiqi sənət ustalarından biri də xalçaçılıqla
məşğul olan
Abdulla Həşimovdur. İxtisasca
mühəndis olan A.Həşimov 1987-ci ildən
bu sənətlə məşğuldur və Vəndam qəsəbəsində
xalça emalatxanası
var. Qayçı, bıçaq,
həvə, kirkit kimi alətlərdən istifadə edilərək yaradılan rəngarəng
xalçalar gözəlliyi
ilə göz oxşayır. Abdulla Həşimov
bizimlə söhbətində
bildirdi ki, şəxsi emalatxanasında
“Pirəbədil”, “Quba-Şirvan”,
“Köhnə Suraxanı”,
“Qollu Çiçi”,
“Qazax-Qarabağ”, “Ləcədi”,
“Şirvan”, “Gülüstan”
milli xalça çeşidləri toxunur.
Müxtəlif fəxri
fərmanlarla təltif
olunan Abdulla Həşimov
bu sənəti marağından seçib.
Həvəskar rəssam
kimi bu işə
başlayan A.Həşimovun
xalçaçılığa böyük həvəsi olub və onun
həvəsi böyük
usta Kamil Əliyev tərəfindən
qiymətləndirilib. Kamil
Əliyevdən bu sənətin sirlərini öyrənən Abdulla Həşimov
sonradan özü müstəqil şəkildə
bildiklərini daha da dərinləşdirib.
Bu gün Vəndamdakı
sexdə nümayiş
olunan bir-birindən gözəl xalça növləri Abdulla Həşimovun
bu sənətə nə qədər böyük məhəbbətlə
bağlandığını göstərir. Ümumrayon
tədbirlərində daim
onun əl işləri nümayiş
olunur. Şəkidə
və Bakıda təşkil olunan I Ümumrespublika Dekorativ Sənət festivallarında,
I Ümumrespublika Daxili
Turizm Sərgisində,
həvəskar rəssamların
və xalq tətbiqi sənətkarlarının
əsərlərindən ibarət
sərgilərdə onun
əl işləri nümayiş olunub.
Dulusçuluq hələ də
yaşayır
İxtisasca mühəndis olan və qədim xalq tətbiqi sənət növü olan dulusçuluğu yaşadan Vaqif Zeynalov da Qəbələdə yaşayır. Rayonun Küsnət kəndindəki emalatxanasında bu sənət növü ilə peşəkarcasına məşğul olan V.Zeynalov Şəkidə keçirilən I Ümumrespublika Dekorativ Sənət Festivalının və İsmayıllı rayonunda keçirilən tətbiqi sənət ustalarının sərgisinin diplomları ilə təltif edilib. Dulusçu bıçağı, cilalayıcı alət, dulusçu dəzgahı, ağac biz, taxta şpatellə işləyən Vaqif Zeynalov müxtəlif dulusçluq məhsulları yaradır. Onun böyük ustalıqla ərsəyə gətirdiyi səhəng, qalğa, dopu, küp, dibçək, piti qabı, güldan, bardaq, nehrə izləyicilərdə böyük təəssürat yaradır. Usta bu məhsulların hər birini gildən hazırlayır. Ümumrayon tədbirlərində onun hazırladığı dulusçuluq məhsulları nümayiş olunur. Şəkidə və Bakıda keçirilən I Ümumrespublika Dekorativ Sənət festivalları və həvəskar rəssamların və xalq tətbiqi sənətkarlarının əsərlərindən ibarət sərgilərdə onun əl əməyi olan müxtəlif məhsullar sərgilənir. İsmayıllıda müntəzəm olaraq təşkil edilən tətbiqi sənət ustalarının sərgisində onun dulusçuluq məhsullarının həmişə xüsusi yeri olur.
Anar Miriyev
Palitra.- 2011.- 13 sentyabr.- S. 7.