Nailə Rəsulova: “Bağçamız yeni pedaqoji texnologiya olan “addım-addım” texnologiyası ilə işləyir”

Təhsildə baş verən proseslər və aparılan islahatlarla bağlı növbəti yazımız məktəbəqədər təhsilin problemləri və bu sahədə aparılan islahatlarla əlaqədardır. Bununla bağlı müsahibimiz Xətai rayonu, 257 saylı “Körpələr evi” uşaq bağçasının direktoru, qabaqcıl təhsil işçisi Nailə Rəsulovadır.

- Məktəbəqədər təhsil sahəsində aparılan islahatlar və mövcud vəziyyət barəsində ne deyə bilərsiniz?

- Təhsilin hər bir sahəsində olduğu kimi, məktəbəqədər təhsildə də son illər çox böyük islahatlar aparılır. Bir çox dövlət proqramları qəbul olunub. Bunlardan ən vacibi Prezident İlham Əliyev tərəfindən imzalanmış 2007-2010-cu illərdə məktəbəqədər təhsilin yeniləşdirilməsi proqramıdır. Burada da bir neçə istiqamət nəzərdə tutulur. Həm yeni bağçaların tikilməsi, həm əsaslı təmir, həm özəlləşdirməyə açıq elan olunan müəssisələr, bundan başqa müəllimlərin təkmilləşdirilməsi sahəsində yeni metodik vəsaitlərin hazırlanması, müasir texnologiyaların tətbiqi və s. Bu istiqamətdə də bizim bağça 2007-ci ildə özəlləşdirilməyə açıq elan olunub. Lakin bu günə qədər bu proses baş tutmayıb. Baxmayaraq ki, bizim bağça özəlləşdirməyə açıq elan olunub, bağçada kontingent çox yuxarıdır və buna görə də bu il dekabr ayında iki əlavə qrup açılıb. Uşaq kontingenti 210 uşaq təşkil edir. Bağçamız 1998-ci ildən yeni pedaqoji texnologiya olan “addım-addım” texnologiyası ilə işləyir. 2005-ci ildən də inklüziv təhsil tətbiq olunur. Bu da xüsusi qayğıya ehtiyacı olanlar üçün proqramın tətbiqi deməkdir. Bundan başqa 130 addan yuxarı metodik vəsait hazırlanıb və uşaq bağçalarına paylanılıb. Bunlar tərbiyəçilərə kömək üçün xüsusi vəsaitlər, uşaqların istifadə etməsi üçün işçi dəftərlər, uşaqların müşahidəsi üçün müşahidə gündəlikləri və s.-dir. Bütün bu yeniliklər uşaq bağçasında tətbiq olunur və digər tədbirlər də başqa bağçalarda olduğu kimi, bizdə də tətbiq olunur.

- İndi uşaq bağçalarına olan münasibət necədir? Əvvəlki dövrlərə nisbətən dəyişibmi?

- Bu gün bu istiqamətdə çox böyük müsbət fərq var. Əgər son 15 ildə bir dənə də olsun bağça tikilməmişdisə, ötən illərdə onlarla bağça tikilib. Bakı şəhərinin hər bir rayonunda bir yeni bağça tikilib. Hər rayonda təxminən 20-dən çox bağça əsaslı təmir olunub və müasir avadanlıqlarla təchiz olunub. Düzdür, özəlləşdirilməyə açıq elan olunan bağça kimi bizdə bu avadanlıqlar yoxdur, çətinliklərimiz çoxdur və bu gün də bizim problemimiz ondan ibarətdir ki, özəlləşdirilməyə açıq elan olunmuş bağçalar özünü doğrultmur. Bu artıq görünür. Yüzdən artıq bağça Bakı şəhəri üzrə özəlləşdirilməyə açıq elan olunub və bunların da 40-a yaxını özəlləşdirilib. Onlardan da ya ikisi, ya da üçü müasir avadanlıqlar və uşaq mebelləri ilə təchiz olunub. Özəlləşdirmə ona görə effekt vermir ki, o bağçalar ki bu prosesə açıq elan olunurlar, onların təchizatı dayanır. Özəlləşdirməyə də o bağçalar açıq elan olunub ki, onların təmiri qeyri-mümkündür. Bizdə o vaxt özəlləşdirməyə açıq elan olunan zaman kanalizasiya sistemi, işıq sistemi pis vəziyyətdə idi. Görünür, bu səbəbdən də bağçamız özəlləşdirilməyə açıq elan olunmuşdu. Amma indi vəziyyət fərqlidir. Bir çox bağçalara yardımlar, vəsait ayrılır. Məsələn, mən qeyd edim ki, bizim bağçanın 1500 kv. metr tikinti sahəsi var. 1 hektar isə ümumi sahəsi var. Bunu biz öz gücümüzlə saxlaya bilmərik. İndiki zamanda bağçamızda istilik sistemi yoxdur. Heç bir instansiya da bununla məşğul olmur, çünki vəsait ayrılımır. Görünür, hansısa imkanlı adamlar bağçanı almalıdır və təmir etməlidir, bağça kimi işlətməlidir. Bu cür insanlar da yoxdur. Digər tərəfdən də bunu elə insanlar edir ki, sonradan bağçadan bağça kimi istifadə edilmir. Məsələn, bina tikilir, qadın gözəllik salonu açılır, ya da qapılarına qıfıl vurularaq gözləmə mövqeyində dayanılır. Bu gün artıq qeyd etdiyim kimi, bizim bağçada 210 uşaq var. Bu da az sayda uşaq deyil. Biz heç nəyə baxmayaraq öz fəaliyyətimizi dayandırmırıq, uşaqlar üçün bütün şəraitin təmin edilməsinə çalışırıq. Tədbirlər, konfranslar keçiririk, divar qəzeti nəşr edirik, müxtəlif tədbirlərlə bağlı müsabiqələr həyata keçiririk. Son illər bağçamızda uşağı sıxlığı var. Biz hər il çoxlu sayda uşaq geri qaytarırıq. Çünki bağçaya qəbul edən zaman onları təmin etmək lazımdır.

- Ümumiyyətlə, Avropa və ABŞ-da məktəbəqədər təhsil müəssisələri təkcə dövlət deyil, həm də şirkətlərin, korporasiyaların, qeyri-hökumət təşkilatlarının diqqətindədir, onlara maliyyə yardımı ayrılır və nəzarət olunur. Sizcə, ölkəmizdə bunun tətbiqi necə olar?

- Bəli, bu doğrudan da belədir. Mən ötən il Təhsil Nazirliyinin təqdimatı və ABŞ səfirliyinin vasitəsilə üç digər bağça müdiri ilə birgə ABŞ-da məktəbəqədər təhsil mövzusunda 21 günlük ezamiyyətdə olduq. Biz 6 ştatda, Nyu York, Vaşinqton, Solt Leyk Siti, Çikaqo kimi şəhərlərdə, Luiziana ştatında olduq. Bizə orada ABŞ-da məktəbəqədər təhsil sahəsini ətraflı izah etdilər. Bu prosesdə dövlət orqanlarından tutmuş valideyn köməkləri, qeyri-hökumət təşkilatları, ailədə tətbiq və s. bütün formaları bizə izah etdilər. Orada özəl bağça açmağa sadəcə olaraq 3-4 saat vaxt lazımdır. Ştat, yəni federal hökumət hər bir şeydə köməklik göstərir. Çünki orada məqsəd birdir. Uşaqların gələcəyini təmin etmək, onları tələblərə uyğun məktəbə hazırlamaq. Odur ki, əgər sən orada özəl bağça açmaq istəyirsənsə, federal hökumət sənə şərait yaradır, sənə yer də verir və hesab da açır. Federal hökumət öz büdcəsindən də müəyyən vəsait ayırır və eyni zamanda filantroplar, bildiyimiz kimi, imkanlı ailələr, valideynlərin hesabına açılır. Proqram əlbəttə ki, dövlət proqramıdır. Orada proqramlar da rəngarəngdir. Orada bizə məktəbəqədər təhsil sahəsində proqramların kataloqunu göstərdilər. O kataloqdan da valideyn seçim edir. Biz oradan təqdimat da hazırladıq və gətirdik. Burada da belə imkanlar var. İmkanlı valideynlər çoxdur. Amma bizdə məhdudiyyətlər var. Bizə də dövlət imkan versin və özü bu prosesə nəzarət etsin, hesab açılsın, valideyn assosiasiyası yaransın. Biz bağçada bir çox işləri valideynlərin köməyilə edirik. Çox sağ olsunlar ki, onlar da bizə köməklik göstərirlər.

- Bağçanızın bank hesabı varmı?

- Xeyr, bank hesabımız yoxdur. Belə bir şey olsa, artıq qeyd etdiyim valideyn assosiasiyası yaransa, yaxşı olar. Bağçada 11 qrupumuz var. Hər qrupda valideyn komitəsinin sədri o valideyn assosiasiyasının üzvü olar. Bank hesabı açılar. Bu gün mənim valideynlərim gəlir və bildirir ki, gəlin biz pul yığaq və bağçaya istilik sistemi çəkdirək. Onlar bildirirlər ki, burada təhsil üçün bütün şərait var və gəlin istilik sistemini çəkdirək. Məsələn, onu deyim ki, valideynlər özləri araşdırdılar və məlum oldu ki, bir istilik sisteminin çəkilməsi üçün 30-40 min manata yaxın vəsait lazımdır.

- “Addım-addım” texnologiyasında hansı standartlar tətbiq olunur?

- Bizdə məktəbəqədər təhsilin standartları qəbul olunub. Məktəbə hazırlıq qrupları açılıb. Bizim bağçada bu il 4 belə qrup açılıb. Bizim rayon - Xətai rayonu pilot rayon kimi seçilib. Burada səkkiz uşaq bağçasında gəzən qruplar açılıb. Son zamanlar bizdə metodik cəhətdən çox böyük işlər görülüb. Bizim metodistlərimiz seminarlarda olurlar. İşi yüngülləşdirmək üçün sxematik nəzarət formaları keçilir. Qeyd edim ki, burada bal sistemi keçilir ki, burada da əsas məsələlər uşaqların biliklərinin bal sistemi ilə necə qiymətləndirilməsi, necə müşahidə olunması, hansı yazıların verilməsidir. Bu sahədə indi keçmişə baxanda çox işlər görülüb. Təhsil Nazirliyi tərəfindən bütün materiallar çap olunub. Bizim bağçamızda hər həftənin birinci günü yaradıcı gün keçirilir. Həmin gün tərbiyəçilərin təqdimatları olur. Bir həftə ərzində gördükləri iş müzakirə olunur. Artıq qeyd etdiyim kimi, biz “addım addım” texnologiyası ilə işləyirik. Burada da standartlar var. Burada vacib olaraq bir neçə məsələ əsas götürülür. Uşaqların fərdi keyfiyyətləri, ailə mədəniyyəti, xarakteri, intellekt səviyyəsi. İkinci olaraq mühitin yaradılması bu istiqamətdə inkişafetdirici mühit əsas götürülür. Mühit deyən zaman da hər bir mühiti mühit saymaq olmaz. Biz bütün qruplarda səkkizə yaxın mərkəz yaratmışıq. Burada savad təlimi mərkəzi, riyazi anlayışlar mərkəzi, tikinti, evdarlıq, səhnələşdirilmiş oyunlar mərkəzi, elm mərkəzi kimi mərkəzlər var və biz inkişafetdirici mühit yaratmışıq. Üçüncüsü, valideynlərin proqrama cəlbidir. Çünki uşağın tərbiyəsi ilk olaraq valideyndən, ailədən gəlir. Odur ki, biz bağça-ailə münasibətlərini bir-biri ilə sıx əlaqələndirmək üçün valideynlərdən hər istiqamətdə daha geniş istifadə edirik. Bayramlarda, məşğələlərdə, ekskursiyalarda, bütün işlərdə valideynlər bizin ən yaxın köməkçilərimizdir. Dördüncüsü, işin planlaşdırılmasıdır. Biz də yazılardan uzaqlaşıb bütün tapşırıqların hamısını qrafik şəkildə planlaşdırırıq ki, həftəlik olaraq mövzular hansılardır, nədən ibarətdir və necədir. Burada qısamüddətli müşahidələr və uzunmüddətli planlaşdırma, tərbiyəçinin yaradıcılığı, təkmilləşdirilməsi və özünüqiymətləndirməsi məsələləri var. Bu cür standartlar əsasında da biz öz işmizi qururuq. Bizdə hər bir müəllimənin portfoliosu var. Eyni zamanda hər bir uşağın da portfoliosu var. Orada da uşağın bütün fəaliyyəti, yaradıcılığı olur. Bildiyimiz kimi, bu həm özünüqiymətləndirmədir, həm təkmilləşmədir, həm də bir mühitdir.

- Uşaqların intellektual inkişafında da yəqin ki, bağçada əvvəlkinə nisbətən ciddi dəyişikliklər olub.

- Mən qeyd etmək istəyirəm ki, haqqında danışdığımız proqramlar və texnologiyaların çox böyük köməyi var. Müxtəlif təqdimatlar var ki, burada da uşağın hansı sahədə inkişafının getdiyi onun portfoliosunda qeyd olunur. Bunu valideyn də izləyir, tərbiyəçi də. Bundan başqa ingilis dilinin öyrədilməsi də var. Bu hələki ictimai əsaslarla həyata keçirilir. Müəllimə ingilis dilini bilir və bu dili də keçir. Yəni bu, könüllü istiqamətdədir. Biz hər fəsildə müsabiqələr keçiririk. Bizim uşaqlar da bu müsabiqələrdə xüsusi fəallıq göstərirlər.

Əlimərdan Sultanov

Palitra.- 2011.- 25 yanvar.- S. 12.