“Regionda istehsal sahəsi ilə məşğul olan sahibkar qadınlarımız daha çoxdur”

Nazirlər Kabinetinin 2012-ci ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclasında bir sıra məsələlərə toxunan ölkə başçısı özəl sektora diqqətin yüksək səviyyədə olduğunu bildirib: “Hər il sahibkarlarla və yerli icra orqanlarının nümayəndələri ilə geniş müşavirə keçirilir. Sahibkarlara həm siyasi, həm də iqtisadi dəstək verilir və Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun xətti ilə yüz milyonlarla ölçülən kreditlər verilir, bu kreditlər işləyir.

Yəni bu, bizim özəl sektora konkret münasibətimizdir. Bir daha demək istəyirəm ki, şəxsən mənim üçün Azərbaycanın dövlət və özəl şirkətləri arasında heç bir fərq yoxdur. Hər ikisi Azərbaycan şirkətləridir, hər ikisində Azərbaycan vətəndaşları işləyir və maaş alır, biz hər ikisini də dəstəkləməliyik. Ona görə biznes mühitinin yaxşılaşdırılması daimi prosesdir. Biz yeni yanaşmaları tətbiq etməklə bu sahədə daha da böyük nəticələrə çata bilərik”. Bu gün ölkədə sahibkarlığın inkişafında qadın sahibkarların da rolu var. Müsahibimiz Azərbaycan Sahibkar Qadınlar Birliyinin (ASQB) prezidenti Zemfira Ağayevadır:

- Bu gün ölkədə sahibkar qadınların fəaliyyətini necə qiymətləndirirsiniz?

- Respublikamız müstəqillik əldə etdikdən sonra ümummilli lider Heydər Əliyevin imzaladığı özəlləşmə proqramı həyata keçirilməyə başlandı. Bu istiqamətdə həyata keçirilən tədbirlərlə Heydər Əliyev sahibkarlığın təməlini qoymaqla yanaşı sahibkarlara qarant durdu. Bu siyasəti davam etdirən Prezident İlham Əliyev hər ilin fevral ayında ənənəvi olaraq sahibkarlarla görüşür, problemləri ilə yaxından tanış olur, hətta bəziləri yerindəcə öz həllini tapır. Bu bir həqiqətdir ki, dövlət sahibkarı müdafiə edir və dəstəkləyir. Dövlətin dəstəyini sahibkarlar daim hiss edir və şahidi olur. Qadın sahibkarlar isə dövlət dəstəyini daha çox hiss edirlər. Dövlət proqramında da qadın əl əməyinin inkişafı və məşğulluğun artırılması öz əksini tapıb. 1995-ci ildən etibarən ölkədə aparılan ardıcıl və sistemli iqtisadi islahatların ən mühüm istiqamətlərindən birini də dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsi və azad sahibkarlığın inkişafı üçün əlverişli şəraitin yaradılması təşkil edir. Məişət sahəsində çalışan insanların 70 faizi qadınlar olduğu üçün özəlləşmə proqramı onlara şamil edildi və qadınlarımız öz iş yerlərini özəlləşdirərək sahibkarlıq fəaliyyətinə başladılar. Qadınlarımız öz hüquqlarını bilmədən qeyri-formal biznesə başlamışdılar. Azərbaycan Sahibkar Qadınlar Birliyi isə bu problemi aradan qaldırmaq məqsədilə 1998-ci ildən fəaliyyətə başlayıb, 2001-ci ildən Ədliyyə Nazirliyində dövlət qeydiyyatından keçərək fəaliyyətini davam etdirib. Hazırda 14 rayonda - Gəncə, Goranboy, Yevlax, Lənkəran, Quba, Qusar, Cəlilabad, Masallı, Şəmkir, Göygöl, Samux, Daşkəsən, Tovuz, Ağstafada ASQB filialları fəaliyyət göstərir. 11 xarici ölkənin sahibkar qadınları ilə əməkdaşlıq edirik. Onlardan Türkiyə, Rumıniya, İran, Hindistan, Avstriya, Macarıstan, Qırğızıstan, Səudiyyə Ərəbistan, Şri-Lanka, Mərakeşin sahibkar qadınlarını göstərə bilərik. Hər ay ən azı iki nəfər sahibkar qadının beynəlxalq səfərlərini təmin edir, onların kompyuterdən istifadə qaydalarını, xarici dil kurslarını öyrənməsini təşkil edirik. Təşkilatımıza mütəmadi olaraq müxtəlif dövlət qurumları, Xarici İşlər Nazirliyi, İqtisadi İnkişaf Nazirliyi, Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi, Sahibkarlar Konfederasiyası, beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən dəstək verilir. 2002-ci ildə 870 nəfər, 2004-cü ildə 1500 nəfər, 2008-ci ildə 2500 nəfər, hazırda birliyin üzvü olan 4000 min nəfərdən artıq sahibkar qadınlarımız var. Üzvlərimizin 60 faizini gənclər təşkil edir. Gənclərimizin əksəriyyəti sahibkarlıqla əlaqədar peşə hazırlığı kursuna gəlirlər. Məqsədimiz iqtisadiyyatın inkişafında qadınlarımızın rolunu artırmaq və sahibkarlığa cəlb etməkdir. Onları maarifləndirmək məqsədilə mütəmadi olaraq dəyirmi masalar, seminarlar keçiririk və onlara xarici dil, kompyuter, iqtisadi biliklər, internetdən istifadə qaydalarını öyrədirik. Ölkəmizdə fəaliyyət göstərən xarici səfirliklərlə sıx əlaqələr yaratmışıq ki, ölkələrarası beynəlxalq tədbirlərdə bizim sahibkar qadınlarımız da iştirak etsinlər. Elə onun da nəticəsi olaraq sahibkar qadınlarımızın təcrübəsini artırmaq məqsədilə beynəlxalq biznes-forumlarda, sərgilərdə, sahibkarlarla ikitərəfli görüşlərdə iştiraklarını təşkil edirik. Günümüzün tələblərinə görə qadınlarımızın ailələrində olan iqtisadi çətinliyin aradan qaldırılmasına ehtiyac böyükdür. Respublikamızda sahibkar qadınlar təbəqəsi yüksək səviyyədə formalaşır. Dövlətimizin xüsusi diqqəti sayəsində qadın sahibkarlarımız dinamik inkişafa doğru gedir. Beləliklə, Azərbaycanın regionlarında İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin Sahibkarlara Kömək Milli Fondunun maliyyə dəstəyilə xeyli sahibkar qadınlarımız müxtəlif fəaliyyət növləri üzrə güzəştli kreditlə təmin olunublar. Ən əsası da odur ki, regionda istehsal sahəsi ilə məşğul olan sahibkar qadınlarımız daha çoxdur. Yəni tikiş, toxuculuq, xalçaçılıq, meyvə emalı, şirniyyat məhsulları, kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı üzrə fəaliyyət göstərən 1407 qadın sahibkarımıza 30 milyon manatadək güzəştli kredit verilib və bu layihənin icrası nəticəsində 424 yeni iş yerinin yaranması nəzərdə tutulub.

- Sahibkarlığın inkişafı üçün hansı amillərin vacib olduğunu hesab edirsiniz?

- Regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramının həyata keçirilməsinin nəticəsi olaraq hesabat dövründə “bir pəncərə” sistemi ilə qeydiyyata alınmış 32,5 mindən çox sahibkarın 57,2 faizi regionların payına düşür, ölkə üzrə sahibkarlıq subyektlərinin bölgüsünə gəldikdə isə onların 23 faizini hüquqi şəxslər təşkil edir. Hüquqi şəxs yaratmadan sahibkarlıqla məşğul olan fiziki şəxslərin 85,1 faizini kişilər, 14,9 faizini qadınlar təşkil edir. Buna baxmayaraq ölkəmizin regionlarında yaşayan qeyri-formal bizneslə məşğul olan qadınlarımız daha çoxdur. Onların çox hissəsi qadın sənətləri olan xalçaçılıq, qənnadıçılıq, naxışçılıq, kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı ilə məşğuldur, ancaq qeyri-formal olaraq həyata keçirilir. Mən belə düşünürəm ki, belə işlərin nizama salınması üçün rayon və kənd bələdiyyələri, məşğulluq idarələri, Vergilər Nazirliyi, Sosial Müdafiə Fondu, QHT-lərin regionlarda maarifləndirici tədbirlər həyata keçirməsi daha səmərəli olar. Qeri-formal bizneslə məşğul olan qadınlarımızı formal biznesə cəlb etməklə onların gələcəkdə təqaüd almaları da təmin edilmiş olar. Bizim təşkilat 2011-ci il avqustun 8-də Gəncədə 12 rayondan olan 60 sahibkar qadının istehsal etdiyi məhsulların satış-sərgisini keçirdi. Sərgidə iştirak edən qadınların çox hissəsi peşə hazırlığı keçmiş gənc sahibkar qadınlar idi. Sənədləşmə zamanı məlum oldu ki, onların 20%-i qeyri-formal olaraq sahibkarlıqla məşğul olurlar. Sərgi müddətində qeyri-formal fəaliyyət göstərən qadınlara vergi nümayəndəsi, Sosial Müdafiə Fondu nümayəndəsi və bank rəhbərləri ilə dəyirmi masalar keçirildi. Çox qısa bir vaxtda həmin qadınlar qeydiyyatdan keçərək fiziki şəxs kimi öz biznesini rəsmiləşdirdi. Belə görüşlərin regionlarda keçirilməsi daha məqsədəuyğun olardı. Həmin təbəqəli insanlar üçün hüquqi maarifləndirici təlim və peşə kurslarının keçirilməsi, onların formal bizneslə məşğul olmağa cəlb edilməsi vacibdir. Belə ki, ailədə olan qadın zorakılığının əsasını iqtisadi zorakılıq təşkil edir. Qadınlar işləmir, maddi cəhətdən həyat yoldaşından asılı olur və ona görə həm məişət, həm də iqtisadi zorakılığa məruz qalırlar. Ona görə də bizim təşkilat belə qadınlara dayaq duraraq onlara peşə öyrədir, öyrəndiyi peşədən istifadə etməyin qaydalarını tətbiq edir. Beləliklə də qadınlarımız öyrəndiyi peşənin sayəsində kiçik biznesini qura bilir və nəticədə ailədə olan iqtisadi zorakılığı aradan qaldırmağa nail ola bilirlər. Respublikamızın bir neçə rayonunda Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin yaratdığı mərkəzlər qadınlarımızın zorakılığa məruz qalan təbəqəsinə çox böyük dəstək verir. Belə mərkəzlərin fəaliyyət göstərməsinə dəstək olan dövlət, qeyri-dövlət və fond nümayəndələrinə təşəkkür edirəm və təklif edirəm ki, bu oxşar təlim mərkəzləri regionlarda qeyri-formal bizneslə məşğul olan qadınlar üçün də yaradılsın.

- Bu yaxınlarda Gəncədə gənc sahibkar qadınların istehsal etdikləri məhsulların satış-sərgisi keçirildi. Bununla bağlı nə deyərdiniz?

- Azərbaycan Sahibkar Qadınlar Birliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilən bu sərgidə 30-dan artıq sahibkar qadının istehsal etdiyi məhsullar nümayiş olundu. Tədbirdə Prezident Administrasiyasının İctimai-siyasi məsələlər şöbəsinin müdiri Əli Həsənov, Gəncə Şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Elmar Vəliyev, Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin, Vergilər Nazirliyinin, Azərbaycan Respublikası Sahibkarlar (İşəgötürənlər) Təşkilatları Milli Konfederasiyasının, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin nümayəndələri və qeyri-hökumət təşkilatlarının təmsilçiləri iştirak edirdi. Sərgidə müxtəlif geyimlər, yataq dəstləri, bəzək, cehizlik əşyalar, pərdələr, xalçalar və digər əl işləri nümayiş etdirildi. İştirakçılar arasında əlil qadınların rəsm əsərləri və tabloları böyük maraqla qarşılandı. Əli Həsənov bildirdi ki, bu əl işləri sadəcə olaraq hansısa bir sənət nümunəsinin üzünün çıxarılması deyil, azərbaycançılığı əks etdirən, Azərbaycan xalqının qədim mədəniyyətini, ənənələrini yaşadan nümunələrdir. Təqdim olunan əl işləri bir tərəfdən bu insanların cəmiyyətə inteqrasiyasına dəstək verir, digər tərəfdən də Azərbaycanın qədim mədəniyyət abidələri, nümunələrinin yaşadılması yönündə mühüm əhəmiyyət kəsb edir və bu tipli sərgilər tez-tez təşkil olunmalıdır. Tədbir iştirakçıları Bakı, Gəncə, Tovuz, Qazax, Yevlax da daxil olmaqla ümumilikdə respublikanın 18 şəhər və rayonunu təmsil edən sahibkar qadınların hazırladıqları məhsulları yüksək qiymətləndirdilər.

- Sizin rəhbərliyinizlə Gəncə “Qızıl əllər” MMC-nin fəaliyyəti ilə bağlı nə deyə bilərsiniz?

- Regionlarda sahibkarlığın inkişafının getdikcə geniş vüsət alması bir sıra yeni müəssisələrin yaranmasına imkan verir. Belə müəssisələrdən biri də mənim rəhbərlik etdiyim Gəncə şəhərində fəaliyyət göstərən “Qızıl Əllər” müəssisəsidir. “Qızıl Əllər” 1997-ci ildə Ədliyyə Nazirliyində dövlət qeydiyyatından keçərək özəl müəssisə kimi fəaliyyət göstərir. Müəssisədə işə başlayan zaman 5 nəfər nümayəndəmiz vardı, çətinliklə də olsa, işimizi inamla inkişaf etdirməyə nail olduq. Az müddət ərzində işçilərimizin sayı artdı, yeni avadanlıqlar, təcrübəli mütəxəssislər, xalq sənətkarlığını bilən bacarıqlı ustalar müəssisəyə işə qəbul olundu və həvəslə yeni sağlam kollektiv yaradıldı. Hazırda müəssisəmiz 3 departament üzrə fəaliyyət göstərir, onlar istehsal, tədris və xidmətdir. Qadın, uşaq üst qeyimləri və yataq dəstinin istehsalı, xalq sənətkarlığı üzrə peşə hazırlıq kursları yüksək səviyyədə fəaliyyət göstərir. Müəssisədə 100 nəfərdən artıq vətəndaş işlə təmin olunub, orta hesabla ildə 500 nəfərdən artıq peşə hazırlığında tələbə təhsil alır. Sahibkarlarla müəssisəmiz arasında ikitərəfli bağlanan müqavilə vasitəsilə kursu bitirən məzunlar işlə təmin olunurlar. İldə 500 nəfərdən artıq sənətkar və fəhlə kadrı hazırlanaraq müəssisələrə göndərilir, istehsalatlarda çalışırlar. Məzunlar arasında yaşlı nəslin nümayəndəlləri işlə əlaqədar yenidən peşə kursuna müraciət edirlər. Ölkə başçısının imzaladığı regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramının uğurlu həyata keçməsində bizim müəssisənin az da olsa payı var. Proqramda qeyd olunan xalq sənətkarlığının inkişafı və bərpası bəndini Gəncə-Qazax regionu üzrə Gəncə “Qızıl Əllər” müəssisəsi uğurla həyata keçirir. Xeyli gənc sənətkarlıq sənətinə dərindən yiyələnib. Respublikanın müxtəlif rayonlarından peşə öyrənməyə gələn gənclərin sayı günü-gündən artır, bu da peşənin növlərini genişləndirir. 2005-ci ildə müəssisəmiz Sahibkarlığa Kömək Milli Fondundan güzəştli kreditlə təmin olunub. Bu isə müəssisənin inkişafını daha da sürətləndirib. Yeni 3 mərtəbəli bina inşa edilib, köhnə tədris emalatxanaları təmir olunub və yeni avadanlıqlar alınıb. “Qızıl Əllər” müəssisəsinin dövlət proqramının inkişaf layihəsi sayəsində rayonlarda filialları fəaliyyət göstərir. Həmin layihədə qadınların məşğulluğunun inkişaf etdirilməsi məqsədilə milli və xalq sənətinin növlərinin genişləndirilməsinə nail olmaq üçün geniş tədris planı işlənib hazırlanıb. 2007-2010-cu ildə kursu bitirən tələbələrimizin sayı orta hesabla 6500 nəfərdən artıqdır. Məzunların hamısı işlə təmin olunublar. Məzunların əl işlərinin nümunələrinin ilin sonunda satış-sərgisi keçirilir. Satışdan əldə olunan gəlir tələbələrin özünə çatır. Beləliklə, bu tip sərgilərin keçirilməsi onların bizneslə məşğul olmalarına təkandır. 1300 nəfər sənətkarlıqdan təcrübə qazanaraq ailə sahibkarlığı ilə məşğul olan gənc vətəndaşımızı qeydiyyata almışıq. “Bu günün sənətkarı sabahın sahibkarıdır” devizi ilə işləyirik. Bizə bu münbit şəraiti yaradan ölkə başçısına bütün sahibkar qadınlar adından təşəkkürümüzü bildiririk. Sahibkar qadınlar heç də kişilərdən geri qalmır, onlar daha məsuliyyətli işləyirlər. Bu gün sahibkar qadınlar öz potensialından istifadə etmək üçün bütün imkanlara malikdirlər.

Nigar Abdullayeva

Palitra.-2012.-10 avqust.-S.4.