“Sumqayıt kitabxanaları da öz inkişafının yeni mərhələsinə qədəm qoyub”

“Sumqayıt şəhərində əhalinin kitabla təminatında, həmçinin günbəgün artan və yenilənən informasiya axını ilə təmin olunmasında Sumqayıt şəhər Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin xüsusi yeri var”

Layihə çərçivəsində növbəti müsahibimiz Sumqayıt şəhər Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin direktoru Yeganə Əhmədovadır:

- Azərbaycan zəngin mənəviyyata, qədim soykökə, yüksək milli-mənəvi dəyərlərə malik olan, cəmiyyətdə gözəl əxlaqi münasibətlərə üstünlük verən bir xalqın yaşayıb-yaratdığı diyardır. Sərvət dolu bu gözəl diyarın həmçinin ən böyük sərvəti hər bir vətəndaşın qoruyub yaşatmağa çalışdığı milli-mənəvi dəyərləridir. Bütün dövrlərdə zaman-zaman milli-mənəvi dəyərlərimizin daşıyıcısı, qoruyucusu və təbliğatçısı məhz kitabxanalar olub. Yarandığı gündən tarixi inkişafın bütün mərhələlərində kitabxanalar cəmiyyətə xidmət edib, onun informasiya tələbatını ödəyib, toplanmış informasiyanı gələcək nəsillərə ötürmək funksiyasını yerinə yetirib. XXI yüzillik də kitabxanaların qarşısında məhz cəmiyyətə informasiya xidmətinin təşkili vəzifəsini qoyub. Sumqayıt şəhərində əhalinin kitabla təminatında, həmçinin günbəgün artan və yenilənən informasiya axını ilə təmin olunmasında Sumqayıt şəhər Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin (MKS) xüsusi yeri var. Gənclər şəhərində kitabxana işinin tarixi ötən əsrin ortalarına təsadüf edir. Doğma şəhərimizlə həmyaş olan ilk kütləvi kitabxana bu gün filial kimi fəaliyyət göstərən, dahi satirik, görkəmli dramaturq Cəlil Məmmədquluzadənin adını daşıyan 10 saylı kitabxana-filial olub. Az sonra 1953-cü ildə uşaq kitabxanası fəaliyyətə başladı. Lakin bu kifayət deyildi. Şəhər zəhmətkeşlərinin elmə, maariflənməyə, istehsalat sahəsində olan yenilikləri öyrənməyə olan ehtiyacı və bununla əlaqədar bilavasitə kitaba olan tələbatın ödənməməsi artıq 50-ci illərin sonlarında göz qabağında idi. Buna görə də 24 mart 1958-ci ildə yeni Mərkəzi Şəhər Kitabxanasının açılması qərara alındı. 1966-cı ildə isə Mərkəzi Şəhər Kitabxanasına görkəmli şairimiz Səməd Vurğunun adı verildi. 70-ci illərdə Sovetlər İttifaqında dövlət kütləvi kitabxanalarının mərkəzləşdirilməsi məsələsi qoyulmuşdu və tədricən həyata keçirilirdi. O cümlədən SSRİ tərkibinə daxil olan bir respublika kimi Azərbaycanda da bu işin həyata keçirilməsinə başlanıldı və bu çağırışa gənclər şəhəri Sumqayıt ilk səs verənlərdən oldu. 1 iyul 1974-cü ildən S.Vurğun adına Mərkəzi Kitabxananın bazası əsasında şəhərdə fəaliyyət göstərən dövlət kütləvi kitabxanalarının birləşdirilməsi qərara alındı. Qərarda deyildiyi kimi, bu mərkəzə S.Vurğun adına Mərkəzi Kitabxana, A.Qaydar adına Uşaq Kitabxanası, C.Məmmədquluzadə adına Kitabxana, Corat qəsəbə kitabxanası və 1,2,3,4,5,6,7,8, 9 №- li filiallar daxil idi.

- Bir sıra kitabxanaları özündə birləşdirən Sumqayıt şəhər MKS-in fəaliyyət sistemi necə qurulub?

- Bu gün Sumqayıt şəhər MKS özündə 20 dövlət kitabxanasını birləşdirir. Bunlardan 14 kitabxana-filial böyüklərə, 5 uşaq kitabxanası isə kişik yaşlı oxuculara xidmət edir. S.Vurğun adına Mərkəzi Kitabxana MKS-ə daxil olan digər kitabxanalara metodik mərkəz funksiyasını yerinə yetirir. Kitabxananın nəzdində Xidmət, Komplektləşdirmə və kitabişləmə, Metodika və biblioqrafiya, Kitabxana-biblioqrafiya proseslərinin avtomatlaşdırılması, İnformasiya-resurs, Vahid fondun təşkili və istifadəsi şöbələri və Elmi-tədqiqat bölməsi fəaliyyət göstərir. Şəhər əhalisi və oxucular arasında apardığı gözəl təbliğatçılıq fəaliyyətinə görə S.Vurğun adına Mərkəzi Kitabxana dəfələrlə - SSRİ Mədəniyyət Nazirliyi (1967), Ümumittifaq Lenin Komsomolunun Mərkəzi Komitəsi (1971, 1973), Azərbaycan SSR Mədəniyyət Nazirliyi (1973), Azərbaycan SSR Könüllü Kitabsevərlər Cəmiyyəti (1981, 1987), Sumqayıt şəhər Zəhmətkeş Deputatlar Soveti İcraiyyə Komitəsi (1967, 1968, 1977, 1978, 1979, 1982), Sumqayıt şəhər Mədəniyyət Şöbəsi (1967, 1973, 2003) tərəfindən fəxri fərmanla, 1973 və 1978-ci illərdə Azərbaycan KP MK-nın Keçici Qırmızı Bayrağı, diplom və pulla mükafatlandırılıb, 1980-ci ildə SSRİ Xalq Təsərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisinin 3-cü dərəcəli diplomuna layiq görülüb (yeri gəlmişkən, qeyd edək ki, məhz həmin sərginin açılışında oxuculara nümunəvi xidmətinə və yaxşı təşkilatçılıq bacarığına görə Mərkəzi Kitabxananın üç əməkdaşına – İster Şamayayevaya, Qalina Xəlilovaya və Lyudmila Səfiyevaya bürünc medal və pul mükafatı verilmişdi), 18 yanvar 1977-ci ildə S.Vurğun adına Mərkəzi Kitabxana Azərbaycan SSR Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən respublika kitabxanaları üçün təcrübə bazası elan edilib. 2003-cü ildə Açıq Cəmiyyət İnstitutu - Yardım Fondunun kitabxanalar proqramı çərçivəsində respublika kitabxanaları arasında keçirdiyi müsabiqədə qalib gəlib. Kollektivin hər bir üzvünün öz işinə məsuliyyətlə yanaşması Sumqayıt şəhər MKS-in adının bu gün də birincilər sırasında çəkilməsinə yardımçı olur. Məhz bunun nəticəsidir ki, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təşəbbüsü ilə həyata keçirilən, Prezidentin 2008-ci il 6 oktyabr tarixli “Azərbaycan Respublikasında kitabxana-informasiya sahəsinin 2008-2013-cü illərdə inkişafı üzrə Dövlət Proqramı”nın Tədbirlər Planında nəzərdə tutulan “İlin ən yaxşı kitabxanası”, “İlin nümunəvi Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi”, “Ən yaxşı kitabxanaçısı” və digər nominasiyalar üzrə müsabiqələrdə Sumqayıt şəhər MKS də iştirak etdi və respublika kitabxanaları arasında “İlin nümunəvi Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi” nominasiyasında ilin qalibi oldu. Bu gün Sumqayıt şəhər MKS-in keçdiyi şərəfli həyat yolundan bəhs edərkən onun inkişafında və quruculuğunda fəal iştirak etmiş insanların adlarını çəkməmək doğru olmazdı. Belə ləyaqətli insanlardan Svetlana Ağayeva, Ulduz Namazova, Lyudmila Həsənova, Gülzar Xaşalova, Tamilla Xudaverdiyeva, Tamilla Məmmədova, Nuricət Zülfüqarova, Gülnaz Səfərova, Pərvanə Qasımova, Rəna Həsənova, Rübabə Mütəllimova, Zeynəb Baxşəliyeva, bu gün aramızda olmasa da, işıqlı xatirəsi həmişə bizimlə olan Xoşqədəm Mahmudova, Almaz Mehmanovanın və onlarla adlarını çəkə bilmədiyim fədakar, əməksevər, təmənnasız xidməti ilə oxucuların rəğbətini qazanan digər insanların bu kitabxananın inkişafında əvəzsiz xidmətləri olub. Sumqayıt şəhər Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemindən söhbət düşəndə bu sistemin əvəzolunmaz siması Svetlana Ağayevanın adını xüsusilə qeyd etmək istərdim. Çünki kitabxana işinin təşkilində və inkişafında, mərkəzləşdirilməsində, oxuculara xidmət işinin keyfiyyətcə yaxşılaşdırılmasında Svetlana xanımın çox böyük əməyi var. Məhz onun fədakar əməyinin bəhrəsidir ki, Mədəniyyət Nazirliyinin qərarı ilə Sumqayıt şəhər MKS 1977-ci ildə qabaqcıl təcrübə məktəbi elan edilib, respublikamızın şəhər və rayon kitabxana işçiləri zaman-zaman bu kitabxananın iş təcrübəsindən bəhrələniblər. Yaxşı xidmətlərinə görə Svetlana xanım dəfələrlə SSRİ və Azərbaycan SSR Mədəniyyət Nazirliyinin fəxri fərmanları, döş nişanları, “Rəşadətli əməyə görə” yubiley medalı, Azərbaycanın “Əmək veteranı” medalı, SSRİ Xalq Təsərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisinin bürünc medalı və Prezidentin 2004-cü il 23 dekabr tarixli sərəncamına əsasən “Tərəqqi” medalı ilə təltif edilib. 73 illik ömrünün 46 ildən çoxunu bu doğma divarlar arasında keçirən Svetlana xanımı kitabxanamızın “canlı tarixi” adlandırsaq, səhv etmərik. Onun əmək fəaliyyəti və şəxsi nümunəsi hazırda bu sistemdə çalışan Bela Quliyeva, Zemfira Mirzəyeva, Nazxanım Cəfərova, Nailə Əsgərova, Təranə Mirzəyeva, Natəvan Axundzadə, Nafilə Nəsirova, Şərəf Əliyeva, Ofelya Qafarova, Rita Behbudova, Sona Eminova, Rəhilə Ağayeva, Zübeydə Məmmədova, Aidə Qələndərova, Rəna Xələfova, Əsli Əhmədova, Nailə Tağıyeva, Qənimə Baqişova, Hafizə Pirimova, Reyhan Mustafayeva kimi neçə-neçə kitabxanaçı üçün həyat məktəbinə çevrilib.

- Kompyuterləşdirilmiş kitabxana-informasiya şəbəkəsinin yaradılması istiqamətində hansı addımlar atılıb?

- Bu gün müasir oxucunun sərbəst və məhdudiyyətsiz informasiya ilə təmin edilməsi, informasiya ehtiyatlarının mühafizəsi bütün dünya kitabxanalarının əsas vəzifələrindən biridir. Bu baxımdan respublika kitabxanaları ilə yanaşı Sumqayıt kitabxanaları da öz inkişafının yeni mərhələsinə qədəm qoyub. Dövlət Proqramının icrasının əsas istiqamətlərində nəzərdə tutulmuş kitabxanaların kompyuter və informasiya-proqram təminatı, respublika üzrə kompyuterləşdirilmiş kitabxana-informasiya şəbəkəsinin yaradılması və inkişafı məsələləri bu gün Sumqayıt şəhər MKS-də öz həllini tapıb. Belə ki, S.Vurğun adına Mərkəzi Kitabxanada 2009-cu ildə əsaslı təmirdən sonra kompyuterləşdirilmiş infrastruktur qurulub, kitabxana yeni informasiya texnologiyaları ilə təchiz edilib, S.Vurğun adına Mərkəzi Kitabxananın “sumlib.az” və 12 saylı kitabxana-filialın “www.sum-child.az” saytları oxucuların istifadəsinə verilib. İRBİS 64 Avtomatlaşdırılmış Kitabxana-İnformasiya Sistemi tətbiq olunaraq elektron kataloq yaradılıb və kataloqa fondun ədəbiyyatının daxil olunması prosesinə başlanılıb. Şəhər əhalisinin bütün təbəqələrinə kitabxana xidmətinin yaxşılaşdırılması, bu xidmətin əhatə dairəsinin genişləndirilməsi, səmərəliliyinin artırılması, informasiya qıtlığının aradan qaldırılması məqsədilə MKS-in kitabxana-filiallarının da kompyuter təminatı, kompyuterləşdirilmiş kitabxana-informasiya şəbəkəsinin yaradılması və inkişafı nəzərdə tutulur.

Nigar Abdullayeva

Palitra.- 2012.- 8 fevral.- S. 13.