“Bu gün gənclərdə təsviri sənətin bütün sahələrinə maraq var”

Səyyar Əliyev: “Müəyyən yaş həddində olanlar, tarixçilər, incəsənət adamları əsərləri dəqiqliklə anlaya bilirlər. Buna görə də əsərə dəqiqliklə baxmaq lazımdır ki, onu anlaya biləsən”

Layihə çərçivəsində müsahibimiz Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Təsviri sənət, rəsmxətt və onun tədrisi metodikası kafedrasının müəllimi Səyyar Əliyevdir:

- Bu gün rəssamlıqla bağlı ölkədə çox böyük inkişaf var. Gənclər bu sənətə böyük həvəs göstərirlər. Ümumiyyətlə, bu inkişafı ölkəmizdə hiss etmək mümkündür. Hər gün muzeylərimizdə istedadların əsərlərindən ibarət sərgilər açılır. Çox maraqlı əsərlər nümayiş olunur. Həm daxili aləmi əks etdirən, həm də təbiət təsvirləri, ümumilikdə müxtəlif janrlarda əsərlər var. 7-9 may tarixlərində bir qrup rəssamın Şuşanın işğal günü ilə bağlı sərgisi oldu. Orada Şuşadan olan rəssamların əsərləri nümayiş olundu ki, bu əsərlərin içərisində mənim də əsərlərim var idi. Bu sərgidə mənim əsərlərimlə yanaşı gənc rəssamların da əsərləri öz əksini tapmışdı. Sərgi çox maraqla qarşılandı. Gənc rəssamların əsərlərində əsasən Şuşanın işğaldan əvvəlki dövrü təqdim olunurdu. Mən isə rəsmlərimdə Şuşanın işğal dövrünə daha çox üstünlük vermişəm. Ümumiyyətlə, mən bu mövzuda əsərlərimdə dağılmış kəndlərimiz, şəhərlərimizlə bağlı daxilimdə olan yanğıları tabloya köçürmüşəm. Məsələn, bir əsərimdə “Xarıbülbül”ü canlandırmışam ki, o, pərişandı. Eləcə də “Lalələr” əsərimdə onları kədərli təsvir etmişəm. Bundan başqa Xocalı, Meşəli kəndi ilə bağlı bu səpgidə əsərlərim var. Mən bütün bunları böyük ürək ağrısı ilə çəkmişəm və bu əsərlər yadda qalan bir tarixdir. Mən heç vaxt müharibə arzulamıram, istəyərəm ki, daim sülh olsun və digər səpgidə əsərlər çəkilsin. Ancaq bu bir faktdır və biz bu faciələri yaşamışıq. Mən Şuşada həmin faciənin içində olmuşam. İşğal nəticəsində bizim bir çox din, təhsil, mədəniyyət ocaqlarımız dağıdıldı. Halbuki bu məkanlar müqəddəsdir və onlara toxunmaq günahdır. Müharibənin itkilərini bərpa etmək üçün uzun illər lazımdır. Hamımızın arzusudur ki, torpaqlarımız işğaldan azad olunsun və məcburi qaçqın, köçkünlərimiz öz evlərinə qayıtsın. Biz hər bir sahədə torpaqlarımızın işğalını dünyaya çatdırmalıyıq. Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla xanım Əliyeva Xocalı faciəsini Avropada geniş işıqlandırdı. “Xocalıya ədalət” kampaniyası çərçivəsində böyük təbliğat işləri aparıldı. Mən bir pedaqoq, rəssam kimi ona öz təşəkkürümü bildirirəm. Mən Şuşada yaşadığım zaman da rəssamlıqla məşğul olurdum, amma geniş şəkildə deyil. Mənim bu sahəyə daha da üstünlük verməyimin səbəbi məhz torpaqlarımızın işğalıdır. Elə olub ki, mən 4-5 saat bir tablonun arxasında əyləşmişəm, əsər yaratmışam. Bu tablolar sərgidə də tamaşaçıların rəğbətini qazanıb.

- Hazırda rəssamlıq sahəsində təhsil alan gənclər həqiqətən bu sənətə sevərəkmi gəlirlər?

- Çox yaxşı bir haldır ki, şəhərimiz gündən-günə gözəlləşir. Kimin ki, istirahət üçün bağı yoxdur, Dənizkənarı Milli Park – Bakı bulvarı onun bağına çevrilib. Burada gənclər də rəsm çəkirlər və bu çox yaxşıdır. Bu gün gənclər bu sənəti sevirlər. Hətta onların valideynləri də bu sahəyə maraq göstərirlər. Hazırda rəssamlıq geniş yayılıb. Təsviri sənətin bütün sahələrinə meyillilik var. Burada Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın böyük rolu var. Bu yaxınlarda onun təşəbbüsü ilə Luvr Muzeyindən əsərlər gətirildi və İncəsənət Muzeyində sərgi təşkil olundu. Orada görkəmli rəssamların əsərləri vardı. Mən də bu sərgiyə tamaşa etdim və mənə çox yaxşı təsir bağışladı. Bu gün artıq əhali muzeylərə, sərgilərə gedir. Tez-tez müxtəlif sərgilər təşkil olunur və maraqla qarşılanır. Bu işlərdə gənclər də fəal iştirak edir. Hazırda İncəsənət Universitetində rəssamlıq şöbəsi var. Həmçinin Ə.Əzimzadə adına İncəsənət Kollecində, Rəssamlıq Akademiyasında da rəssamlıq tədris olunur və ADPU-da da Rəssamlıq fakültəsi fəaliyyət göstərir. Tələbələr çox maraq göstərir. Onlar da sərgilərdə iştirak edirlər və müxtəlif yerlər qazanır, mükafatlar alırlar. Mehriban Əliyeva incəsənətimizin bütün sahələrinə diqqət yetirir, muğamatımızı dünyada tanıtdırıb. Arzu edərdim ki, Avropa rəssamları kimi, bizim rəssamlarımız da dünya şöhrətli olsunlar, beynəlxalq səviyyədə tanınsınlar. Hazırda bizim böyük rəssamlarımız var. Tarixən də belə rəssamlarımız olub. Məsələn, rəssam, həmçinin astronom olan Mir Mövsüm Nəvvabın gözəl əsərləri olub. Mən onun ev muzeyində olmuşam. T.Salahov, T.Nərimanbəyov, F.Xəlilov, A.İbrahimov kimi yaxşı rəssamlarımız var.

- Bu gün rəssamlıqda təbii boyalardan istifadə edilirmi?

- Keçmişdə təbii rənglər olub ki, xaricə ixrac olunurdu. Bir vaxtlar nar bağlarından təbii rənglər üçün istifadə edilirdi. Rəssamlıqda da rənglər təbii yolla əldə edilirdi. Bu rənglər yalnız rəssamlıqda deyil, xalçaçılıqda da tətbiq edilirdi. Elə yarpaqlar var idi ki, onu paltara toxundurduqda silinmirdi. Bu, yazıçı alimlərin arxivlərində var. Hətta Herodotun kitabında da Qafqazda belə yarpaqların olması göstərilir. Məsələn, tut yarpağından həm ipək istehsal olunurdu, həm də ondan rəng alınırdı. Sonralar isə Rusiyada fabriklər açıldı və kimyəvi boyalar istehsal olundu. Bundan sonra təbii boyalar azalmağa başladı. Elə bir meyvə, ağac, bitki yox idi ki, onlardan rənglər alınmasın. Bizim təbiətimiz zəngindir.

- Tamaşaçılar əsasən hansı janrlara maraq göstərir?

- Tamaşaçılar müxtəlif janrlara üstünlük verirlər. Mənim əsərlərim əsasən Qarabağla bağlı, işğal mövzusundadır ki, bu janr da tamaşaçıların marağına səbəb olur. “Narahat ruhlar” əsərim var ki, burada Ü.Hacıbəyov, X.Şuşinski, S.Şuşinski, C.Qaryağdıoğlu, K.Məhəmməd, Bülbül kimi şəxsiyyətlərin əksini vermişəm. Bu əsər sərgidə nümayiş olundu. Bir il yarımdır ki, mən bu əsər üzərində işləyirəm, amma bütün korifeyləri, Şuşada ağsaqqallar olub ki, onları da bu əsərdə təsvir etmək istəyirəm. Eləcə də məşhur sənətkarlar olub ki, məsələn, boyaçı Qəmbər, o, təbii boyalardan istifadə edirdi və onun boyaq sexi var idi. Adətən onlar bir tayfa olurdu. Ağdamda da boyaqçı tayfası vardı. Şuşalı xalçaçı alim L.Kərimovu təsvir etmişəm, eləcə də burada Xalq artisti Q.Rüstəmov, Ş.Bədəlbəyli, Ə.Bədəlbəyli, S.Ələsgərov, Q.Zakir, Natəvan əks olunub. Bu əsərin üzərində işləyəcəm və bu, tarixi bir əsərdir. Sərgidə maraqla qarşılanan əsərlərimdən biri Şuşa qalası ilə bağlıdır. “Ağa körpüsü” tamaşaçıların çox xoşuna gəldi. Ümumiyyətlə, adi tamaşaçıya bəziləri çətin anlaşılır. Ancaq müəyyən yaş həddində olanlar, tarixçilər, incəsənət adamları əsərləri dəqiqliklə anlaya bilirlər. Buna görə də əsərə dəqiqliklə baxmaq lazımdır ki, onu anlaya biləsən. Hələki xaricdə əsərlərim sərgilənməyib. Amma istərdim ki, xüsusilə də Qarabağla bağlı əsərlərimiz xaricdə təqdim olunsun. Ümumiyyətlə, sərgilərdə mənim tək-tək əsərlərim nümayiş olunub. Amma ilk dəfə idi ki, 18 əsərimdən ibarət sərgi nümayiş olundu. Bu sərgidə mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəs Qarayev də iştirak edirdi. Gələcəkdə bütün əsərlərimdən ibarət fərdi sərgi təşkil edəcəm. Torpaqlarımız alındıqdan sonra Şuşaya gedəcəm. Şuşada gözəl qalereya var idi. Şuşanın özü bütünlüklə təbiət əsəridir. Təbiətin qoynunda rəsm çəkmək əvəzsizdir.Hazırda mənim çalışdığım Bilik İncəsənət Tədris Məktəbi var və uşaqlar burada rəssamlıqla məşğul olurlar. Mən həmin məktəbi rəsmi olaraq M.M.Nəvvab adına İncəsənət Məktəbi adlandırmışam. Artıq burada uşaqlara dərs keçilir. Bu işi daha da genişləndirmək istəyirəm. Savadlı müəllimlər var. Həvəskarları bir yerə toplayaraq rəssamlığın tədrisi ilə məşğul oluruq. İstərdim ki, daha da yaxşı rəssamlar olsun.

Nigar Abdullayeva

Palitra.-2012.-20 iyun.-S.12.