“Bir şəkil min sözü, bir videoçarx isə min şəkli ifadə edə bilir”

Vurğun Həsənli: “Xaricdəki bütün gənclərimizi Azərbaycan mədəniyyətinin təbliğatı prosesinə cəlb etməliyik”

Layihə çərçivəsində müsahibimiz Türkiyədə doktorantura təhsili alan Vurğun Həsənlidir. V.Həsənli bir müddət bir diploatik nümayəndəliyimizdə çalışıb İctimai-siyasi məsələlər və eyni zamanda diaspor məsələləri ilə bağlı olaraq dövri mətbuatda aktiv çıxış edir.

- Bəzən mədəniyyətin ən böyük siyasət olduğunu deyirlər. Bu barədə nə deyərdiniz ?

- İnsanlar o qədər müharibə, aqressivlik görüblər ki, artıq bir çox insan siyasətlə əlaqəli hər şeyə nifrət edir. İnsanlar televizoru açanda xəbərlər əvəzinə mədəniyyətlə bağlı müxtəlif proqramlar izləyirlər. İnsanlar stressdən, mənfi enerjidən uzaqlaşmaq üçün festivallara, muzeylərə, tarixi abidələrin olduğu turistik yerlərə gedirlər. Yəni mədəniyyət tarixdə olmadığı qədər təsir gücü qazanıb. Məsələn, Yaponiya qeyri-adi mədəniyyətlə bütün dünyanın diqqətini öz üzərinə çəkə bilir. Milli geyimləri olan “kimono”, milli idman növü “sumo” ilə güclü təbliğat apara bilirlər. İspanlar milli rəqsləri tanqo, samba və festivalları ilə dünyanı özlərinə heyran qoya bilirlər. Bu baxımdan Azərbaycan olduqca zəngin tarixi mirasa, mədəniyyətə sahib ölkədir. Biz milli geyimimizdən tutmuş, milli musiqimizə qədər, ədəbiyyatımızdan tutmuş tarixi abidələrimizə qədər zəngin mədəni sərvətə sahibik. Belə ki, mədəniyyət məsələsində məqsədyönlü iş aparılarsa, dünyanı özümüzə valeh etməmək üçün heç bir səbəb yoxdur.

- Azərbaycan mədəniyyətinin təbliği ilə bağlı dövlətimizin yürütdüyü siyasəti necə qiymətləndirirsiniz?

- Azərbaycan mədəniyyətinin təbliği məsələsi dövlətimizin müvəffəq olduğu sahələrin başında gəlir. Müəyyən çatışmazlıqlar olsa da, qısa zaman ərzində təqdirəlayiq işlər görülüb. Hər il keçirilən caz festivalı, muğam müsabiqələri, idman yarışları və bu qəbildən bir çox mədəni tədbirlər ölkəmizi ziyarət edən qonaqlarda xoş təəssürat yaradıb. Bununla yanaşı xaricdə keçirilən mədəni və humanitar tədbirlərə dövlətin diqqət ayırması böyük əhəmiyyət daşıyır. Hər halda, dövlətin bu sahədə apardığı siyasəti siyasi görüşündən asılı olmayaraq bütün azərbaycanlıların dəstəklədiyini iddia etmək yanlış olmazdı.

- Bu işdə Azərbaycan diaspor qurumlarının gücünü və rolunu artırmaq üçün nə etmək lazımdır?

- Diaspor işi Azərbaycanda yeni olduğu üçün azərbaycanlıların bu sahə ilə bağlı təcrübəsi bir qədər yeni formalaşamağa başlayıb. Ona görə də bizlər elə düşünürük ki, diaspor qurumu bir kimsəyə məxsusdur və sadəcə o təşkilatın üzvlərini maraqlandırmalıdır. Amma diaspor təcrübəsi olan ölkələrə nəzər saldıqda bunun belə olmadığını görürük. Orada diaspor qurumlarının fəaliyyətinə hər kəs kömək edir. İş adamları, xeyriyyəçi təşkilatlar maddi mənada, tələbələr, gənclər və digər diaspor təşkilatları təşkilatçılıq mənasında, dövlət isə bunları koordinasiya edərək geriyə qalan çatışmazlıqların aradan qaldırılmasında lazımi köməklik göstərirlər. Bizlər də, yaşadığımız ölkələrdə, Azərbaycan təbliğatını aparan qurum və təşkilatlara gücümüz nəyə çatırsa, o sahədə köməklik göstərməyi özümüzə borc bilməliyik. Bu, Vətənimizə olan mənəvi və vətəndaşlıq borcumuzdur. Ancaq yuxarıda qeyd etdiyim kimi, “diaspor mədəniyyəti” yaranana qədər, dövlətimiz hərtərəfli köməklik göstərməlidir ki, xaricdəki diaspor təşkilatlarımız yox olub getməsin. Bu təşkilatların “öz ayaqları” üstündə dura bilmələri müəyyən vaxt tələb edir. Müəyyən təcrübə əldə edənə qədər əsasən dövlət maddi və koordinasiya dəstəyini əsirgəməməlidir. Bununla yanaşı o ölkədə yaşayan hər bir azərbaycanlı da lobbiçilik işinə cəlb olunmalıdır ki, verimlilik artsın, güclü fəaliyyətlər həyata keçirilə bilsin.

- Sizcə, mədəniyyətimizi təbliğ etmə məsələsində xaricdə təhsil alan Azərbaycan gəncləri hansı maneələr və əngəllərlə qarşılaşır?

- Müasir zamanda, dünya şəbəkələşmiş şəkildə bir-birinə bağlanıb. Bunun əsas səbəblərindən biri də son illər xaricdə təhsil alan gənclərin sayında ciddi artım olmasından qaynaqlanır. Hər bir ölkədən xaricə gedən minlərlə gənc təhsil almaqdadır. Bu gənclər getdikləri ölkələrdə həm yaşıdları və ya oradakı insanlarla ünsiyyətə girirlər, fəallaşırlar, müəyyən işlər görürlər. Qısaca keçmişə nəzərən gənclərin cəmiyyətdə rolu artıb. Azərbaycanda da vəziyyət eynidir. Hər il yüzlərlə və hətta minlərlə gəncimiz təhsil almaq üçün xaricə üz tutur. Bunlara, Azərbaycan gəncləri arasından savadları, fəallıqları ilə seçilən gənclər olduqları üçün, gəncliyimizin “qaymağıdır” demək mümkündür. Bu gənclərin bir çoxu getdikləri yerlərdə ölkəmizin təbliğatına könüllü qoşulurlar. Bu, ölkəmiz üçün çox böyük şansdır. Lakin bu gənclər ilk getdikləri zaman bir sıra maddi və digər problemlərlə qarşı-qarşıya qalır. Bəzi ölkələrdə səfirliklərimiz bu gənclərə yetərincə qayğı göstərmir, bəzi ölkələrdə təşkilatçılıq məsələsində ciddi problemlər var, bəzi ölkələrdə gənclər görməzdən gəlinir, yox sayılır. Ona görə də gənclər müəyyən müddət öz gücləri ilə “nəyisə etmək istəyir”, ancaq bacarmadıqda, ya bu işdən tamamilə əl çəkir, ya da həvəsdən düşür. Dövlət, gəncləri ən ciddi resurs olaraq görməlidir və hər cür dəstəyi verməlidir. Hazırda Yaponiyadan tutmuş, ABŞ-a qədər lobbiçilik məsələsində gənclər dövlətin bəhrələndiyi ən güclü vasitələrdən birinə çevrilib. Biz də bu həqiqəti görməliyik və dünyagörüşündən asılı olmayaraq xaricdəki bütün gənclərimizi Azərbaycan mədəniyyətinin təbliğatı prosesinə cəlb etməliyik.

- Xaricdə yayımlanan Azərbaycan telekanalları mədəniyyətimizi yetərincə təqdim edə bilirmi?

- Xaricdə yayımlanan Azərbaycan kanalları, oradakı yerli telekanallarla rəqabət edə biləcək gücdə deyil. Bu, bir həqiqətdir. Bundan başqa Azərbaycan telekanalları hər ölkədə də yayımlanmır. Türkiyədən nümunə versək, burada Azərbaycan kanalları baxılan kanallar arasında yer ala bilmir. Çünki Azərbaycan telekanalları həm keyfiyyətcə, həm də yayım strategiyası baxımdan çox aşağı səviyyədədir. Azərbaycan kanalları arasında, bir az AzTv-nin normal kanal olduğunu demək mümkündür. Digərlərinin həqiqətən də, xarici kanallarla müqayisə etdikdə standartlarının çox aşağısında olduğunu görürük. Bu baxımdan AzTv istisna olmaqla digər kanallarımızla mədəniyyətimizi təbliğ edəcəyimizə inanmaq xəyalpərəstlik olardı. Əlbəttə, Azərbaycanda bu sahənin yeni olduğunu da unutmamaq lazımdır. Məsələn “Mədəniyyət” kanalının açılışı olduqca yeni olmasına baxmayaraq, Azərbaycan daxilində izlənən kanal ola bildi. Bu kanalın məqsədyönlü yayım strategiyası mənimsəməsi kanala olan rəğbəti artırıb. Xaricdə, Azərbaycan kanallarının izlənməməsinə digər səbəb dil məsələsidir. Azərbaycan dilində yayımlanan proqramlar ən çox Türkiyədə, İranda, müəyyən qədər də azərbaycanlıların çoxluqda yaşadığı Rusiya, Gürcüstan kimi ölkələrdə izlənə bilər. Dilimizdə yayımlanan kanallarımızın Bu ölkələrdən başqa ölkələrdə izlənməsi real deyil. Çünki xaricdə izlənməsi üçün o kanalın ya yerli dildə, ya da ingilis dilində yayımlanması vacibdir. Biz də öz kanalımızın xaricdə izlənməsini istəyiriksə, modaya “ayaq uydurmalıyıq”. Bunu edə bilsək, geniş izləyici kütlələrinə xitab etmə şansını yaxalayarıq. Belə olarsa, mədəniyyətimizi istədiyimiz səviyyədə tanıda bilərik.

- Bununla bağlı kanalların fəaliyyətində hansı çatışmazlıqlar var?

- Əvvəla, çox təəssüflə bildirməliyəm ki, AzTv istisna olmaqla, digər kanalların keyfiyyət səviyyəsi çox aşağıdır. Eyni zamanda teleyayım strategiyaları mövcud deyil. Prodüserin kefi nə istəyir, onu da efirə verir. Bu, olduqca zərərlidir. Kanal keyfiyyətini aşağı salmaqla yanaşı, izləyici kəmiyyətini də itirir. Ən başlıcası isə, yuxarıda da qeyd olunduğu kimi, Azərbaycanın ingilis dilində yayımlanan keyfiyyətli kanala ehtiyacı var. Bu kanal dövlət nəzarətində ölkəmizin təbliğatına yönəlməlidir. Zərərli və müasir deformasiyaya məruz qalmış modaya uyğun heç bir meyara yer verilmədən, zəngin mədəni irsimizin mütəşəkkil formada təbliğatı aparılmalıdır. Yəhudilərin bir sözü var, onlar deyirlər: Bir şəkil min sözü, bir video çarx isə, min şəkli ifadə edə bilir. Yəni görüntülü medianın təsir gücü təsəvvür ediləndən qat-qat güclüdür. Allaha şükür, ölkəmizin maddi problemi də yoxdur. Onun üçün, qısa zaman ərzində ingilis dilində və peşəkar televiziya işçiləri cəlb olunaraq bu çatışmazlıq aradan qaldırılarsa, gözlədiyimizdən daha yüksək müsbət nəticə əldə edə biləcəyimizə inanıram.

İlkin

Palitra.-2012.-8 may.-S.11.