Tahir Sadıqov: “Respublika Gənclər Kitabxanası ölkəmizdə sovet hakimiyyəti bərqərar olandan az sonra yaranmış ilk kitabxanalardan biridir”

“Cəfər Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanasında oxuculara xidmət sisteminin modernləşdirilməsi məqsədilə yeni informasiya texnologiyasının tətbiqi sahəsində çox işlər görülüb”

Layihə çərçivəsində növbəti müsahibimiz C.Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanasının direktoru Tahir Sadıqovdur:

- Azərbaycan xalqı həmişə özünün yüksək kitab mədəniyyəti ilə sayılıb-seçilib və çox zəngin kitabxanaları ilə tanınıb. Bu kitabxanalarda qorunub saxlanılan istər əlyazmalar, istərsə də müxtəlif elm sahələrinə aid ədəbiyyatlar xalqın maariflənməsinə xidmət göstərib, geniş oxucu kütlələrinə elmi yardımçı olub. “Kitabxana işi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda deyildiyi kimi, kitabxana-elm, informasiya, mədəniyyət, təhsil və tərbiyə müəssisəsi kimi çap əsərlərini və digər informasiya daşıyıcılarını toplayıb mühafizə edən, onların sistemli ictimai istifadəsini təşkil edən, cəmiyyətin intellektual və mənəvi potensialının inkişafına xidmət göstərən sosial institutdur.

C.Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanası ölkəmizdə sovet hakimiyyəti bərqərar olandan az sonra yaranmış ilk kitabxanalardan biridir. 1928-ci ildən fəaliyyətə başlayan kitabxana ilk illər çox çətinliklərlə üzləşib. Onun fondu, müvafiq binası, kadrları demək olar ki, olmayıb. Çünki o zaman xalqın az hissəsi savadlı idi. Qadınların, qızların kitabxanaya gəlişi təsadüfi xarakter daşıyırdı. Qiraətxana kimi fəaliyyətə başlayan kitabxana ilk illər evlərə kitab vermək imkanına belə malik deyildi. Müvafiq ədəbiyyatı toplamaq, kitab fondu yaratmaq, geniş oxucu kütləsini cəlb etmək 30-cu illərdə onun qarşısında duran ən ciddi problem idi. 1957-ci ildə kitabxana üçün daha əlverişli bina verilib. Kitabxananın fəal oxucusu, Cəfər Cabbarlının yaxın dostu, Azərbaycan kinematoqrafiyasının pionerlərindən biri olan Məmməd Əlili xatirələrində yazır: «1957-ci il mənim üçün ən əziz ildir. Yeni binaya köçdükdən sonra kitabxana sanki yenidən yaranıb, daha da gözəlləşib. Böyük dramaturqumuz Cəfər Cabbarlının adını daşıyan kitabxana mənəvi sənət mülkünə çevrilib». Artıq 1958-ci ildə 25000 kitab fondu olan kitabxanada oxucuların sayı 1109 nəfərə çatmışdı. 1960-1970-ci illərdə dövlətin qarşıya qoyduğu vəzifələri müvəffəqiyyətlə yerinə yetirmək məqsədilə geniş iş aparılıb. 1976-ci ildə isə fondun miqdarı 103 643 nüsxə olub. Fondun zənginləşməsi onun tərkibcə formalaşmasına, oxucuların sayının artmasına və kitab verilməsinə öz təsirini göstərib. Belə ki, 1957-ci ildə kitabxana 1.109 nəfər oxucuya 118.824 nüsxə, 1972-ci ildə isə 8000 oxucuya 195.972 nüsxə kitab verib. Bütün bu illər ərzində kitabxana yalnız oxucu cəlb etməklə kifayətlənməyib, xidmət etdiyi rayonun ərazisindəki məktəblərlə, idarə və təşkilatlarla sıx əlaqə yaradıb, rayonda keçirilən bütün mədəni-kütləvi işlərdə fəal iştirak edib.

İllər keçdikcə müəssisənin struktur quruluşunda da xeyli dəyişikliklər baş verib. Vaxtilə qiraətxana kimi fəaliyyətə başlayan kitabxanada sonralar kitab fondu, oxu zalı, abonement söbələri təşkil olunub, 1968-ci ildə 4 söbəsi, 3 filialı yaradılıb. 1972-ci ildə kitabxananın binası əsaslı təmir olunub, genişləndirilib, ona yeni otaqlar, oxu zalları əlavə edilib. Bütün bunlar kitabxanaçıları daha yaxşı işləməyə, oxucuların sorğularını operativ ödəməyə imkan yaradıb. C.Cabbarlı adına kütləvi kitabxana Respublika Gənclər Kitabxanasına çevrildikdən sonra onun fəaliyyət dairəsi, metodik rəhbərliyi, oxuculara xidmət işində funksiyası artıb. Hazırda ölkəmizdə 50-dən çox gənclər kitabxanası fəaliyyət göstərir.

C.Cabbarlı adına Gənclər Kitabxanasının 80-ci illərdə apardığı mədəni-kütləvi işlərin əsas məqsədi gənclərin elmi dünyagörüşünün formalaşması istiqamətində siyasi, fəlsəfi, iqtisadi, bədii ədəbiyyatı təbliğ etməkdən ibarət olub. Bu məqsədlə kitabxana dövrün tələbatına uyğun kitab sərgiləri, fotosərgilər təşkil edib, müxtəlif xarakterli gecələr, viktorinalar keçirilib. Kitabxananın 8 - Azərbaycan xidmət şöbəsi, oxu zalı, rus xidmət şöbəsi, məlumat-biblioqrafiya, komplektləşdirmə və kitabişləmə, elmi-metodiki, incəsənət, hərbi-vətənpərvərlik və kütləvi işlər şöbələri var.

- Bu gün oxucular latın qrafikalı ədəbiyyatlardan faydalana bilirmi?

- Müstəqil Azərbaycanda həyatın müxtəlif sahələrində aparılan islahatlar içərisində latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasının bərpa edilməsi böyük tarixi əhəmiyyət kəsb edir. Ümummilli lider Heydər Əliyevin “Dövlət dilinin tətbiqi işinin təkmilləşdirilməsi haqqında” 18 iyun 2001-ci il tarixli və “Azərbaycan əlifbası və Azərbaycan dili gününün qeyd edilməsi haqqında” 9 avqust 2001-ci il tarixli fərmanları ölkənin ictimai-siyasi həyatında mühüm hadisə oldu və latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasına keçidi bütövlikdə təmin etdi. Latın qrafikalı Azərbaycan əlifbası artıq həyatımızın bütün sahələrində tam yerini tutub. Bununla yanaşı Azərbaycan ədəbiyyatı, mədəniyyəti və elminin vaxtilə kiril qrafikası ilə çap olunmuş qiymətli nümunələrinin latın qrafikasında yenidən kütləvi şəkildə nəşr olunması günün ən vacib məsələlərindən biri olaraq qalır.

Prezident İlham Əliyevin “Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə kütləvi nəşlərin həyata keçirilməsi haqqında” 2004-cü il 12 yanvar və “2005-2006-cı illərdə Azərbaycan dilində latın qrafikası ilə çapı nəzərdə tutulan əsərlərin siyahısının təsdiq edilməsi haqqında” 2004-cü il 27 dekabr tarixli sərəncamlarına əsasən, son illər ərzində ümumi sayı doqquz milyona yaxın ədəbiyyat nəşr olundu və ölkə kitabxanalarına hədiyyə edildi. O cümlədən C.Cabbalı adına Respublika Gənclər Kitabxanasına 23777 nüsxə ədəbiyyat hədiyyə verilib. Yeni nəşrlər kitabxana fondlarını və onlardan istifadə imkanlarını xeyli genişləndirib.

Eyni zamanda müasir rusdilli oxucuların mütaliə marağını nəzərə alaraq Azərbaycanda nəşr edilməyən lüğətlər, ensiklopediyalar və digər müxtəlif ədəbiyyatlara olan tələbatını ödəmək üçün kitabxana Rusiyanın “Premyera” nəşriyyatı ilə bağlanmış 5 illik müqaviləyə əsasən hər il 1200-1300 nüsxə ədəbiyyatı Rusiyadan alaraq oxucuların istifadəsinə verir.

- Xidmət sisteminin təkmilləşdirilməsi istiqamətində hansı tədbirlər həyata keçirilir?

- C.Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanasında oxuculara xidmət sisteminin modernləşdirilməsi məqsədilə yeni informasiya texnologiyasının tətbiqi sahəsində çox işlər görülüb. Kitabxana 2003-cü ildə “Puşkin kitabxanası” layihəsi əsasında xeyli kitabı fonda daxil edilib. Tarixi-mədəni, ədəbi-bədii və elmi-fəlsəfi irsin toplanıb saxlanılmasında, nəsildən-nəslə çatdırılmasında və cəmiyyətin intellektual, mənəvi potensialının inkişafında əvəzsiz rol oynayan kitabxanaların fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi, bu sahədə əsaslı islahatların aparılmasında və digər tədbirlərin həyata keçirilməsində 6 oktyabr 2008-ci il tarixində qəbul edilmiş “Azərbaycan Respublikasında kitabxana-informasiya sahəsinin 2008-2013-cü illərdə inkişafı üzrə Dövlət Proqramı”nın böyük əhəmiyyəti var. Dövlət Proqramında nəzərdə tutulmuş kitabxanalararası beynəlxalq əlaqələrin qurulması, müasir qabaqcıl texnologiyalardan bəhrələnmək, qarşılıqlı təcrübə mübadiləsi istiqamətində respublikanın digər kitabxanaları kimi C.Cabbalı adına Respublika Gənclər Kitabxanasının əməkdaşları da Krasnodar vilayətinin Anapa şəhərində keçirilən “Kitabxanalardan gələcəyə”, Ukraynanın Sudak şəhərində “Krım-2008-2009-2010”, Moskvada “LİBKOM-2009-2010” və digər beynəlxalq konfrans və kitab sərgilərdə mütəmadi iştirak edirlər. Bu da mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəs Qarayevin kitabxanalara göstərdiyi dəstək və qayğının bariz nümunəsidir. Ölkəmizdəki kitabxanaların dünya informasiya məkanına daxil olmasının təminatı, müvafiq dünya standartlarına uyğun olaraq elektron formaya keçilməsi, elektron kataloqların yaradılması və cəmiyyətin inkişafına birbaşa təsir göstərən elektron mənbələrin sərbəst istifadəsinin təmini məqsədilə adıçəkilən Dövlət Proqramından irəli gələn tədbirlər sırasında kitabxanaların avtomatlaşdırılması, elektron kitabxana, elektron kataloq yaradılması üçün İRBİS 64 Avtomatlaşdırılmış Kitabxana İnformasiya Sistemi 2009-cu il mart ayından kitabxanamızda tətbiq edilib. İRBİS (Avtomatlaşdırılmış Kitabxana İnformasiya Sistemi) sistemi internet istifadəçilərinin elektron kataloqlara və digər biblioqrafik verilənlər bazasına çıxışının təmini üçün nəzərdə tutulub.

Nigar Abdullayeva

Palitra.- 2012.- 24 yanvar.-S.11.