“Uşaq ədəbiyyatı sahəsində boşluq var” deyənlərlə razılaşmıram”

Rəhilə Rzayeva: “Uşaq Kitabxanasının nəzdində fəaliyyət göstərən kitab mağazasında xeyli sayda maraqlı kitab-jurnal satılır”

Uşaq ədəbiyyatı sahəsində boşluq olması ilə bağlı müxtəlif məlumatlar yayılır. Bu sahədə lazımi qədər ədəbiyyatın olmaması ciddi problem kimi qəbul edilməlidir. Uşaqların, yeniyetmələrin dünyagörüşünün, bədii-estetik zövqünün formalaşmasında bədii ədəbiyyatın, kitabın rolu danılmazdır. Doğrudanmı, bu gün bizdə uşaq ədəbiyyatı sahəsində ciddi problem var? Bu məsələni araşdırmaq üçün M.Seyidzadə adına Mərkəzi Şəhər Uşaq Kitabxanasını ziyarət etdik.

Əvvəla, qeyd edək ki, Bakıda fəaliyyət göstərən ən qədim kitabxanalardan olan M.Seyidzadə adına Mərkəzi Şəhər Uşaq Kitabxanası 1889-cu ildə Bakı şəhər Duması tərəfindən yaradılıb. İlk əvvəllər kitabxana yalnız ali çinovniklərə, şəhər idarəsinin qulluqçularına və onların uşaqlarına xidmət göstərib. O dövrlər kitabxanada 2 min 739 nüsxə kitab və qəzet fondu mövcud olub. 1889-cu ildə şəhər Dumasının qərarı ilə rus tənqidçisi V. Q. Belinskinin adını əbədiləşdirmək üçün kitabxanaya onun adı verilir. Kitabxananın fondu tədricən artaraq 1917-ci ildə 85 min 57 nüsxə təşkil edib. 1918-ci ildə Bakı Xalq Maarif Şöbəsi yanında 226 min 960 nüsxə kitab fonduna malik kitabxana mövcud idi. Bu kitabxanalardan biri Belinski adına kitabxana idi. Bu kitabxana o dövrlər “Belinski adına III Sovet kitabxanası” adlanırdı.

Keçmiş Bakı şəhər Mədəniyyət İdarəsinin tabeçiliyində olarkən kitabxana Bakı şəhərində olan uşaq kitabxanalarına metodik rəhbərlik işini həyata keçirib. 1965-ci ildə kitabxanaya Mərkəzi Şəhər Uşaq Kitabxanası statusu verilib. 1991-ci ilin may ayında Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə kitabxanaya görkəmli uşaq şairi Mirmehdi Seyidzadənin adı verilib. Kitabxananın fondunda azərbaycan, rus, ingilis dillərində kitablar var. Kitabxana uşaq kitabxanası olduğu üçün fondun əsas hissəsini latın qrafikası ilə yazılmış uşaq ədəbiyyatları, digər hissəsini ensiklopediyalar, klassiklərin əsərləri təşkil edir.

Bura gəlməyimizin bir səbəbi də Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təşəbbüsü ilə Uşaq Kitabxanasının nəzdində Uşaq İnformasiya Mərkəzi-Kitab mağazasının fəaliyyət göstərməsi oldu. Yəni, kitabxananın nəzdində kitab mağazası fəaliyyət göstərir. Azərbaycanda ilk layihə olan bu kitab mağazasında Azərbaycan dilində olan nəşrlərlə yanaşı rus, ingilis, alman və fransız dillərində kitablar oxucuların istifadəsinə təqdim edilir. Kitabxana-mağazanın kitab fondu, uşaq ədəbiyyatı ilə təminatı, uşaqların mağazaya münasibətini öyrənmək üçün kitabxanaya baş çəkdik. Müasir görünüşə malik olan kitabxana-mağaza ilk baxışda insanda müsbət əhvali-ruhiyyə yaradır. Kitabxananın direktoru Rəhilə Rzayeva bizimlə söhbətdə bildirdi ki, mağazada uşaq ədəbiyyatı ilə bağlı kifayət qədər vəsait var. Kitabxananı gəzdikcə şahidi olduq ki, doğrudan da körpələr üçün xeyli sayda vəsait-jurnal, kitab var. Rəhilə Rzayeva bildirir ki, mağazanı ziyarət edən uşaqların, yeniyetmələrin sayı çox olur. Orada olan kitablar, jurnallar uşaqların, yeniyetmələrin marağını təmin edə bilir. Çünki ədəbiyyat fondu zəngindir. Görünür, bu səbəbdəndir ki, Rəhilə Rzayeva «uşaq ədəbiyyatı sahəsində boşluq var» deyənlərlə razılaşmır: «Mən bunu deyənlərlə razı deyiləm. Nazirliyin təşəbbüsü ilə həyata keçirilən layihə çərçivəsində kitabxanamızın nəzdində belə bir mağaza fəaliyyət göstərir. Burada cürbəcür uşaq ədəbiyyatı, nağıl jurnalları, kitabları satırıq. Kitabların, jurnalların nəfis tərtibatı, rəngarəng olmağı, keyfiyyətli məlumatlarla təmin olunması uşaqların da, valideynlərin də diqqətini cəlb edir. Sadəcə, valideynlər şikayət edirlər ki, səhifədə verilən məlumat kiçik şriftlə verilməsin. Böyük ölçüdə olsun ki, uşaqların oxuması üçün rahat olsun. Biz də bu iradları müqavilə imzaladığımız nəşriyyatlara, müəlliflərə çatdırırıq». Kitabxana rəhbəri qeyd etdi ki, uşaq ədəbiyyatının çapı ilə məşğul olan nəşriyyatlar məhsullarını onlara təqdim edirlər. Eyni zamanda müəlliflər özləri də çap olunan kitablarını, jurnallarını satış üçün kitabxanaya təqdim edirlər. Amma kitabxana hər kitabı satışa təqdim etmir. Kitabxana-mağazaya təqdim edilən bütün kitablar diqqətlə yoxlandıqdan sonra satışa çıxarılır. Öyrəndik ki, bəzi müəlliflər var ki, onları kitabxanaçılar da, alıcılar olan uşaqlar da sevirlər. Onlardan biri də kitabaxanaçıların dili ilə desək, «Gülzar nənə» kimi tanınan Gülzar İbrahimovadır. Onun kitabları uşaqlar kimi böyüklərin də diqqətini cəlb edir. «Su pərisi və balıqçı», «İki bacının gündəliyi», «Hansı peşəni seçməli?», «Tapmaca məndən, açması məndən», «Lalənin ləçəyi» kimi jurnal-kitablar uşaqlar tərəfindən çox sevilir. 600 və 1000 sözlük 3 dildə «Şəkilli lüğət» uşaqlar üçün faydalı vəsait sayıla bilər. Eləcə də Səmagül Əliyevanın müəllifi olduğu «Rəqəmlərin sehrli dünyası» və «Hərflərin sehrli dünyası» vəsaiti uşaqların rəqəm və hərflərlə bağlı təsəvvürünün formalaşmasında əvəzsiz vəsaitdir. Yüksək səviyyəli dizayna malik olan vəsaitlər də diqqətimizi cəlb etdi. Bəzi jurnal-kitablar elə nəfis şəkildə hazırlanıb ki, elə böyüklərin də diqqətini cəlb edir. Məsələn, Azərbaycan xalq nağıllarının belə tərtibatda çapını görməkdən doğrusu məmnun qaldıq. «Tülkü və hacıleylək», «Turp» və sair adlı kiçik nağıl jurnalları körpələrin, məktəbədəqədər yaşda uşaqların diqqətini cəlb etmək, onlarda müəyyən təsəvvür formalaşdırmaq baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir. «Çəkməli pişik», «Sehrli torba», «Taladakı tənha ağacın nağılı», «Lovğa xoruz», «Meşə kralı» kimi nağıllar uşaqların sevimli vəsaitləri arasındadır. Uşaqlar tərcümə edilən xarici nağıl kitablarına da maraq göstərirlər. Onu da öyrəndik ki, hərəsində 3-4 nağıl olmaqla 25 seriyada çap olunan «100 sevimli nağıl» kitabı uşaqlar tərəfindən böyük maraqla qarşılanıb. Bu vəsait ən çox satılan kitablar arasındadır. Kitabxana rəhbəri onu da bildirdi ki, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin «Nizami» layihəsi çərçivəsində uşaqla bağlı çox qiymətli vəsaitlər hazırlanaraq bütün rayonlardakı kitabxanalara paylanılıb. Disk formatında hazırlanan səsli nağıllar uşaqlarda vizual effekt baxımından daha real təsəvvür yaradır. Uşaq ədəbiyyatı ilə bağlı 61, bədii Azərbaycan ədəbiyyatı ilə bağlı 68, dünya ədəbiyyatı ilə bağlı 32, sorğu xarakterli 19 adda ensiklopedik məlumat diski hazırlanıb. Kitabxana-mağazada satılan jurnal-kitabların qiymətləri ilə də maraqlanlıq. Kitabxana rəhbəri qiymətlərin fərqli olduğunu, 80 qəpiklə 15 manat arasında dəyişdiyini bildirdi. Nağıl kitablarını 1 manata da, 2 manata da əldə etmək mümkündür.

Anar MİRİYEV

Palitra.-2013.-7 fevral.-S.11.