Gənclərin intellektual inkişafında mədəniyyət və incəsənət bilikləri zəruridir

Azərbaycan gənclərinin mənəvi və intellektual inkişafının təmin edilməsində onların mədəniyyətimizlə bağlı bilgilərinin artırılması, tariximiz, dəyərlərimiz barədə mütəmadi məlumatlanması həlledici rol oynayır. Məlum olduğu kimi, Azərbaycan mədəniyyəti qədim tarixə, zəngin və rəngarəng çalarlara malik olduğu kimi, bu gün həm də ciddi tərəqqi dövrünü keçirir. Azərbaycan qlobal mədəniyyət müstəvisində ciddi uğurlara imza atır, nailiyyətlər qazanır. Bu, ilk növbədə dövlətin sözügedən sahəyə ciddi strateji yanaşma nümayiş etdirməsi nəticəsində ərsəyə gəlir. Bütün bunlar isə ölkə ictimaiyyəti, ziyalıları və elitası tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. Eyni zamanda, Azərbaycan gəncləri və yeniyetmələri də bu məsələlərdə yetərincə bilgiləndirilməlidirlər.

Məsələn, qədim mədəniyyət nümunələrimiz və çoxdan qazanılan mədəniyyət uğurlarımızla bərabər, son illərdə qazanılan uğurlar da gənclərə və yeniyetmələrə yetərincə aşılanmalıdır. Azərbaycan mədəniyyətində qazanılan uğurlar deyəndə bir şeyə nəzər yetirməliyik: mədəniyyət elə bir məfhumdur ki, orada artıq uğurlardan daha çox, çoxdan baş verən tərəqqidən, inkişafdan danışa bilərik. Azərbaycan mədəniyyəti bu baxımdan çox qədim inkişaf tarixinə malikdir və xalqımız yaranandan başlanır. Son illərdə isə mədəniyyətimizin qorunması və inkişaf etdirilməsi istiqamətində xeyli işlər görülüb. Ümumiyyətlə isə 20-ci əsrdə, eləcə də müstəqillik illərindən başlayaraq Azərbaycan mədəniyyəti çox sürətli inkişaf dövrü keçib. Azərbaycan mədəniyyətinin daha da inkişaf etdirilməsi və dünya mədəniyyəti inciləri arasında öz layiqli yerini tapmasında son illər xeyli işlər görülüb və uğurlu nailiyyətlərimiz var. Bütün bunlar gənclər və yeniyetmələr auditoriyası üçün incələnməlidir. Azərbaycan mədəniyyəti xadimlərinin dünya mədəniyyəti müstəvisində tutduqları yüksək yerlər, mədəniyyət nümunələrimizin ən yüksək yerlərə layiq görülməsi çox şeyi ifadə edir. Dövlət səviyyəsində bu sahəyə xüsusi diqqət yetirilməsi isə olduqca vacib məqamdır. Məsələn, son illərdə tanınmış mədəniyyət, incəsənət, ədəbiyyat xadimlərinin yubileylərinin qeyd olunması ilə bağlı sərəncam verilməsi çox təqdirəlayiq və son mədəniyyət hadisələrindən biridir. Onların mədəniyyət, incəsənət, milli ədəbi-estetik fikrin inkişafı sahəsindəki təqdirəlayiq xidmətlərinin qiymətləndirilməsi çox böyük bir məqamdır və dövlətin bu sahəyə yetirdiyi diqqəti bir daha ifadə edir. Azərbaycan mədəniyyəti sahəsində çoxlu görkəmli və yaradıcı dühaların adlarını çəkmək olar və bunlar olduqca çoxdurlar. Onların xidmətləri isə Azərbaycan mədəniyyətinin özəyini təşkil edən əsas sütunlardan sayılır. Bütün bunlar gənclərə örnək olaraq göstərilməlidir.

Onu da qeyd etməyə dəyər ki, mədəniyyətimizin qorunmasında eləcə də şifahi xalq ədəbiyyatının böyük rolu var. Şifahi xalq ədəbiyyatımız xalqın özünün öz mədəniyyətini qoruması, nəsildən- nəslə ötürməsi sayəsində qorunub, bugünkü günə gəlib çatıb. İndi isə mədəniyyətimizin qorunmasında, mənimsənilməsində və zamanın tələbinə uyğun inkişaf etdirilməsində əsas rol gənclərimizin üzərinə düşür. Yeni əsrdə, 21-ci əsrdə qloballaşan dünyada mədəniyyətimizin qoruyucuları və daşıyıcıları onlar olmalıdır. Hər bir gəncimizin beynində Azərbaycan mədəniyyəti dolğun və zəngin halda canlanmalıdır, gənclərimiz mədəni irsin qorunmasında ciddi səylərlə iştirak etməlidir. Bu kontekstdə başqa bir məqama da toxunmaq olar. Belə ki, mədəniyyətimizin qorunmasında dilimizin qorunması və saflığının saxlanması da böyük rol oynayır. Mədəniyyətimizin zənginləşməsinin əsası dilin üzərində durur. Bizim incəsənətimizin daha da dünyaca məşhurlaşması, musiqilərimizin əcnəbilər tərəfindən də dilimizdə zümzümə edilməsi dilin vacibliyini və mədəniyyət daşıyıcısı olduğunu ortaya qoyur. Bu, bizim Azərbaycan dilinin bir sivilizasiya dili, mədəniyyət və elmi dil olması ilə ölçülür.

Məlumdur ki, müstəqillik illərində dövlət səviyyəsində bu sahədə ciddi tədbirlər həyata keçirilməyə başlandı. Müstəqillik illərində Azərbaycanın ümummilli lideri Heydər Əliyev dilimizin saflığı, qorunması və inkişaf etdirilməsinə ciddi diqqət yetirirdi. Bununla bağlı ümummilli liderin verdiyi sərəncam və qərarlar, görülən tədbirlər öz effektini və bəhrəsini verdi və indi də verməkdədir - Azərbaycan dili geniş imkanlara malik, yad təsirlərdən uzaq bir elm və mədəniyyət dili kimi xarakterizə edilir. Dilimizin yüksək səviyyədə formalaşması, zəngin elmi və ədəbi dilə çevrilməsi üçün bu cür tədbirlərin böyük əhəmiyyəti var. Artıq Azərbaycan dili bu elm və ədəbiyyat göstəriciləri baxımından türk dilləri və dünya dilləri içərisində çox vacib yerlərdən birini tutur. Dilin zənginliyi ilk növbədə elmin və mədəniyyətin inkişafına şərait yaratmış olur və bu baxımdan dilimizin imkanları çox yüksək qiymətləndirilir. Bu baxımdan elm və ədəbiyyat adamlarımızın da üzərinə böyük məsuliyyət düşür. Onların yaratdıqları əsərlərin hamısı gərək elə səviyyədə olsun ki, dilimizin mədəniyyət və elm baxımından zənginliyini tam ifadə edə bilsin. Xüsusən də ədəbiyyat və elm sahəsində məşğul olmaq istəyən gənclər bu baxımdan çox hazırlıqlı olmalıdırlar.

Hazırda Azərbaycanda teatrların dirçəlməsindən sonra bu sahəyə yenidən qayıdış başlanıb. Hətta regionlarımızdakı teatrlar da fəaliyyətini bərpa edib ki, bu da önəmli məqamlardandır. Eyni zamanda ölkədə turizm inkişaf edir, artıq ölkəmiz dünya turizm məkanında və bazarında öz yerini tutmağa başlayıb. Turizmə mədəniyyət kontekstində yanaşsaq, xaricdən ölkəmizə gələn turistlər burada ilk növbədə zəngin mədəniyyətimizlə qarşılaşmalı, onların hafizəsində bununla bağlı silinməz izlər qalmalıdır. Çünki bizdə insanlara münasibət və qonaqpərvərlik əzəldən ən yüksək dəyərlərdən olub və təbliğ edilib, xalqımız ən çox bu məqamları ilə diqqəti cəlb edib. Eyni zamanda bizim musiqimizdə, mahnılarda da həmişə məhəbbət, gözəllik vəsf olunur, bu da gözəl mədəniyyət elementləri və milli xarakteristika kimi diqqəti cəlb etməyə bilməz. Bədii əsərlərimizin də özəyini bu cür insani dəyərlərin təbliği təşkil edir. Bütün bunlar birbaşa mədəniyyətlə bağlıdır. Xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan turizmi sürətlə inkişaf etməyə başlayıb. Turistlər Azərbaycana istirahət üçün gəlişində saytlara girirlər və Azərbaycan tarixi, mədəniyyəti ilə bağlı özlərində suallar, maraq yaranır. Onlar ölkəmizə gələrkən bütün bu suallara dolğun cavab tapmalıdırlar. İlk növbədə turistlər mədəniyyət, incəsənət, tarix və bunlarla bağlı abidələrlə maraqlanırlar. Bundan sonra isə onlara yerli əhali və turizm xidmətləri tərəfindən göstərilən münasibət əsas rol oynayır. Əslində bu məqam daha çox həlledicidir. İstər-istəməz turistlər necə qarşılanmaları ilə bağlı daha həssas və təəssüratlı olurlar. Bu cəhətdən ən böyük xoşbəxtliyimiz ondadır ki, xalqımız çox qonaqsevərdir. Bunu bütün dünya və ölkəmizə gələnlər, soydaşlarımızla münasibət quranlar bilir. Baxın, bu qonaqpərvərliyimizi bütün gözəlliyi ilə turistlərə nümayiş etdirməliyik. Xüsusən də gənclər, gənclər təşkilatları və tələbələr bu yöndə öz bilik və bacarıqlarinı yetərincə artırmalıdırlar, onlar Azərbaycanın turistlərə, konfrans iştirakçılarına tanıdılmasında çox bilikli və səriştəli bir şəkildə iştirak etməlidirlər. Bu baxımdan işə cəlb olunmuş gənclərin mənəvi və intellektual inkişafına, mədəniyyətimiz və tariximizlə bağlı bilgilərinin artırılmasına xüsusilə ciddi ehtiyac duyulur. Turizmdə əsas üstünlük odur ki, ölkəyə gələnlər qayıdıb bir də gəlsinlər. Biz bu sahədə birinci növbədə buna çalışmalıyıq. Əcnəbilər Azərbaycanla bağlı zəngin tarixi-mədəni məlumatları oxuyub nəzəri baxımdan öyrənəndən sonra ölkəmizə gəlirlər və bu nəzəri biliklərin təsdiqini hər yerdə - abidələrdən tutmuş əhalinin davranışlarında və xoş münasibətində gördükdə, bu, çox xoş təəssüratlar yaradır. Onlar bundan sonra dönə-dönə ölkəmizə baş çəkməyə, istirahət etməyə gəlirlər. Həmçinin başqalarına da ölkəmizi təbliğ edib, onların da Azərbaycana səfər etməsinə, dincəlməyə gəlməsinə səbəb olurlar. Bu baxımdan turist cəlb edilməsi məsələlərində də gənclərimizin rolunun artırılması xeyli önəmlidir ki, burada da onların hazırlıq səviyyəsinin yüksək olması gərəkdir.

İlkin AĞAYEV

Palitra.-2014.-12 avqust.-S.11.