Azərbaycanlı gənc neft-qaz iqtisadiyyatı üzrə ingiliscə dərslik hazırlayır

Elçin Həsən: “Cəmiyyətin elmi və sosial inkişafı insanların mənəvi inkişafının təminatı üçün vasitə kimi görülməlidir”

Bu gün Azərbaycanda mənəvi cəhətdən sağlam və intellektual gənclər ordusu formalaşmaqdadır. Belə gənclərin bir arada olması və ictimai fəaliyyət göstərməsi onlar üçün daha geniş perspektiv imkanlara yol açır. Elə Aydınlar Elmi İctimai Birliyinin də ətrafında yüksək intellektli gənclər toplanıb. Qeyd edək ki, təşkilatın sədri Elçin Həsən 2003-cü ildə orta məktəbi riyaziyyat təmayüllü sinifdə bitirib, yüksək balla Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin Dövlət və Bələdiyyə İdarəetməsi ixtisasına daxil olub. 2007-ci ildə əla qiymətlərlə ADİU-nu başa vurub. 2011-2013-cü illər arasında Liverpool Universitetinin Beynəlxalq Neft-Qaz İdarəetməsi ixtisası üzrə yüksək qiymətlərlə magistr təhsili alıb. Əlavə olaraq müxtəlif ölkələrdə neft-qaz iqtisadiyyatı ilə bağlı dünya səviyyəli kurslara və tədbirlərə qatılaraq bir neçə sertifikat alıb. Hal-hazırda da araşdırmaları davam edir. Əlavə olaraq neft-qaz iqtisadiyyatı üzrə ingiliscə dərslik hazırlayır.

- Təhsilinizi davam etdirmək fikriniz varmı?

-Bəli, təhsilimi davam etdirməyi düşünürəm və hal-hazırda demək olar ki, vaxtımın çox hissəsi buna hazırlığa sərf olunur. Təşkilata üzvolma şərtlərindən biri də təhsildə minimum Doktor dərəcəsini almaq olduğu üçün gərək bu dərəcəni ilk öncə özümüz əldə edək. Bu ay Oxford Universitetinə sənədlərimi verməliyəm. Bundan əlavə Martda Cambridge və iyun ayında London Universitetinə müvafiq olaraq İnkişaf Elmləri və Beynəlxalq Münasibətlər üzrə Doktoranturaya sənəd verməyi planlaşdırıram.

-Siz xaricdə təhsil almış bir gəncsiz. Xaricdə təhsil gənclərə hansı yeni imkanlar verir?

-Ölkəmizdə, xüsusilə də ADA və Qafqaz Universitetlərində yüksək səviyyəli təhsil almağın mümkün olduğunu düşünürəm. Amma səmimi desəm, digər əksər universitetlərimizin səviyyəsindən heç razı deyiləm, öz oxuduğum ADİU də həmçinin. Ona görə hər zaman gənclərə, təhsillərini tamamladıqdan sonra geri qayıdıb öz vətənlərinə faydalı insanlar olmaq şərtilə ən azı magistr dərəcəsini səviyyəli xarici universitetlərdə oxumağa təşviq edirəm. Dövlətin "2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı”nın bu məsələdə çox böyük dəstəyi olduğunu düşünürəm. Özüm də bu imkandan yararlanmaq fikrindəyəm. Xaricdə təhsil deyərkən səviyyəli ali məktəbləri nəzərdə tutsaq, bu, daha keyfiyyətli təhsil, daha yüksək analitik qabiliyyətlər, fərqli yanaşma, elmi tolerantlıq və kreativlik, gələcək karyerada uğur qazanmaq və beynəlxalq arenaya çıxmaq üçün daha üstün imkanlar, beynəlxalq təcrübələrin ölkədə tətbiqatına daha çox qabil olmaq və s. deməkdir.

-Aydınlar Elmi İctimai Birliyi işlərini hansı profildə aparır?

-Aydınlar Elmi İctimai Birliyi yeni təsis edilən QHT-dır. Məqsədimiz hər hansı sahədə təhsil göstəriciləri, intellekti, düşüncə tərzi və yüksək mənəviyyatı ilə seçilən gənclərdən ibarət elmi bir şəbəkə formalaşdıraraq yorulmadan xalqın elmi-intellektual, sosial-iqtisadi, milli-mənəvi və institutsional inkişafına xidmət etməkdir. Hələ ki sağlam düşüncəli gənclərin cəlb olunması prosesi davam edir və əslində bu daim getməsi nəzərdə tutulan bir prosesdir. Hal-hazırda fəaliyyətimiz elə də intensiv getmir. Bunun bizdən asılı olan və olmayan səbəbləri var. Təşkilat üzvlərindən tələb etdiyimiz minimum təhsil dərəcəsini ilk öncə bir rəhbər olaraq özüm əldə etməli olduğuma görə hələ ki, daha çox bu işlərlə məşğulam və təşkilatın işlərinə maksimum enerji qoymaq imkanım yoxdur. Amma bu təbii ki, müvəqqəti haldı. Təhsillə bağlı mükəmməl bir layihə hazırlamışıq. QHT-lərə Dövlət Dəstəyi Şurasından bunu reallaşdırmaq üçün lazımi dəstəyi alacağımıza çox ümid edirik. Qısa olaraq deyim ki, layihə şəhər səviyyəsində 9-11-ci sinif uşaqları arasında ixtisas maarifləndirilməsini artırmaq məqsədi daşıyır və bu səpgidə çox böyük təsir qoyacağı güman edilir.

-Gənclərin mənəvi inkişafında təhsilin nə kimi rolu var?

-Bu, deyərdim ki, mənim yaralı yerimdir. Çoxumuz hələ də, təhsillə mənəviyyatın bağlılığını qavramış deyilik. Əslində, mənə görə mənəviyyatlı olmaq üçün mütləq təhsilli olmağa gərək yoxdur. Ümumiyyətlə, təhsillə biliyi eyniləşdirmək olmaz. Ölkəmiz də daxil olmaqla, dünyada rəsmi savadı olmadığı halda müxtəlif mövzularda dərin bilgi və dərrakəsi olub bir çox təhsilli insanlardan intellekt və mənəviyyatına görə üstün olanlar var. Amma formal təhsilin də öz üstünlükləri var. Digər tərəfdən mənəvi və mədəni inkişafı da ayırmağa ehtiyac var. Təhsil isə, alınmasında məqsəd sağlam olduqdan sonra, həm mədəniyyətin, həm mənəviyyatın inkişafına öz əvəzsiz qatqısını verə bilir. Bu yolla insan dünyaya açılaraq, başqa nəzəriyyələrlə, mədəniyyətlərlə, anlayışlarla tanış olub onları təhlil edərək öz anlayışına, mədəniyyətinə və mənəvi dünyasına daha sağlam istiqamət verə bilir. Amma bu, mütləq mənada baş verən hal deyil. Son dərəcə yüksək təhsili olub mənəviyyatdan heç bir payı olmayan insanlar da az deyil. Ona görə düşünürəm ki, təhsil özü sərbəst bir hədəf olmalı deyil, cəmiyyətin inkişafı üçün vasitə kimi qiymətləndirilməlidir. Cəmiyyətin elmi və sosial inkişafı özü də son hədəf yox, insanların mənəvi inkişafının təminatı üçün vasitə kimi görülməlidi. İzahı çox sadədir - çünki insanların hamısının istədiyi bir şey var, o da xoşbəxtlikdir. Xoşbəxtlik isə hətta hər şeyi maddiyyatda görən insan üçün belə mənəvi hüzurdadır. Zənnimcə, məsələnin bu tərəfinin düzgün qavranmaması bəşəriyyətin ən böyük çatışmazlığıdır. Qısası, təhsil, hansı sahə olmasından aslı olmayaraq dolayı yolla insanların mənəviyyatına xidmət etməlidi.

- Ümumiyyətlə, bugünkü gənclikdə milli mənlik şüuru necə formalaşıb?

-Bu da aktual və həlli üçün ciddi sosial antropoloji tədbirlər tələb edən problemlərimizdən biridir. Hamıya bəlli olan hal budur ki, hazırda gənclərimiz əsasən üç ideoloji istiqamətdə yetişir: (1) qərb yönümlülük və ya başqa sözlə desək, liberalizm; (2) dindarlıq və (3) millətçi şüur. Hər üçündə ciddi çatışmazlıqlar müşahidə olunur. Birincilərin problemi milli-mənəvi dəyərlərdən sıyrılaraq tam bir tipik qərbli həyat tərzinə, maksimum individualizmə meyilli olmalarıdır. İkincilərin müşkülü əksər hallarda hansısa ölkə və ya təriqət cərəyanlarına bağlı olmalarıdır. Heç bir kənar ölkəyə heyranlığı və ya tarixən siyasi məqsədlərlə yaranıb bugünə kimi saxlanan təriqətlərin hər hansına bağlılığı olmayan dindar barmaqla sayılar. Üçüncülərin çatışmazlığı da milliliyi hədsiz qabartmalarıdır. Biz tarixi fəxr və ya üstünlük iddiaları üçün yox, ibrət üçün öyrənməliyik. Heç kim heç kimdən sırf milli mənsubiyyətinə görə üstün ola bilməz, çünki üstünlük kəsb olunan şeylərə nisbətdə olur ki, milliyyət də insanın özünün kəsb etdiyi keyfiyyət deyil. Mən türkəm və buna sevinirəm. Ən azı ona görə ki, türklər tarixən çox gözəl və özəl mədəniyyətə sahib olmuş və bəşəriyyətə çox şeylər bəxş etmişlər. Suala qısa cavab olaraq deyim ki, gələcək haqda həqiqətən nikbin olsam da, bu gün gəncliyin milli mənlik şüuru məni qane eləmir.

-Radikalizm gənclərinin mənəvi inkişafına nə dərəcədə mənfi təsir göstərə bilər?

-Məncə, bu suala cavabımı bundan əvvəlki iki suala cavabımda sezmək mümkündü. Bu gün radikalizm dedikdə zehnimizdə çox zaman ancaq terror, partlatmaq, dağıtmaq və s. səhnələr canlanır. Halbuki, ən azı bunlar qədər təhlükəli olan “fikri radikalizm” də mövcuddur ki, əvvəldə qeyd etdiyim üç ideoloji istiqamətin çatışmazlıqları məhz onların bu yönlərdə radikal olmalarıdı. Radikalizm yalnız tolerantlığın, təhsilin, davamlı islahatın, mədəniyyətin və sağlam mənəvi dəyərlərin olmadığı və ya mənimsənilmədiyi şəraitdə təbii olaraq formalaşan haldır ki, mütləq, xüsusilə gənclərin həyatında ciddi fəsadlar törədir.

-Sizcə, uşaq və gənclərin mənəvi inkişafı üçün hansı addımların atılmasına ehtiyac var?

-Bu barədə aylarla danışmaq olaq. Bu o qədər kompleks yanaşma tələb edən ciddi məsələdir ki, harasından başlayacağımı da bilmirəm. Desəm ki, uşaq bağçalarından düzgün mənəvi istiqamətləndirmə olmalıdı, sual çıxır ki, kim verəcək o istiqaməti? Ümumiyyətlə, bütün digər sahələrdə olduğu kimi, cəmiyyətin mənəviyyatında da islahatların getməsi üçün həm bütün təbəqələrilə cəmiyyətin, həm də dövlətin qarşılıqlı şəkildə qətiyyətli məqsədi, bilgisi, planı və səyi olmalıdır.

Fuad Hüseynzadə

Palitra.-2014.-27 dekabr.-S.11.