Reza Siami: “Qarabağ
mövzusunda sənədli film hazırlamaq istəyirəm”
“Ərdəbil şəhərini gəzsəniz, ərdəbillidən çox Azərbaycandan gələn qardaşlarımızı görərsiniz”
Müsahibimiz kinorejissor Reza Siamidir:
- Reza
müəllim, kino
dünyasına gəlişiniz necə
oldu?
- Mən gənc yaşlarımdan kinoya həvəs göstərirdim. Orta məktəbi bitirdikdən sonra bir illik kino hazırlıqları üzrə kurs keçdim. 20 yaşımda Ərdəbil şəhərində qısametrajlı filmlər çəkməyə başladım. Bir ildən sonra Tehran şəhərində kinorejissorluq sahəsi üzrə universitetə qəbul oldum. Universiteti bitirdikdən sonra, Ərdəbilə döndüm və televiziyada çalışmağa başladım. Həmçinin kurs yaratdım ki, gənclərə kino sahəsi üzrə dərs deyim. Demək olar ki, üç-dörd ilə qədər Ərdəbildə fəaliyyət göstərdim, sənədli və bədii filmlər çəkdim. Ərdəbildə kino və televiziya işlərimin imkanları zəif olduğu üçün Tehranda şirkət qurdum və orada çalışmağa başladım.
İlk teleserial
işim 1997-ci ildə “Vüsal günləri” oldu. Serial Azərbaycan
dilində
çəkildi,
ancaq fars
dilində
dublyaj olunub, İranın I kanalında
yayımlandı. Həm də
Azərbaycan
dilində
Təbriz,
Ərdəbil
kanallarında yayımlandı.
Serialın bəstəkarı Oqtay Rəcəbov, mahnılarının ifaçısı
Xalq artisti Mübariz Tağıyev, baş rolun ifaçısı mərhum sənətkarımız,
Xalq artisti Həsən Məmmədov idi. Bu serial mənim ilk işimdir.
Daha sonra sənədli filmlər
hazırlamağa başladım. “Müştərək ədəbi irsimiz” adlı sənədli film isə
İranın IV kanalında
yayımlandı.
2001-ci ildə
isə
“Şeyx Şamil” adlı bədii film çəkildi. Filmin çox
hissəsi
dekorasiya ilə əlaqədar olaraq İranda çəkildi.
Filmin az
bir hissəsi isə Bakıda çəkildi. Şeyx Şamil obrazını isə
İranlı aktyor Səid
Nikpur canlandırdı.
Filmdə azərbaycanlı
aktrisa Elmira Şabanova
da çəkilib. Filmin bəstəkarı Mobil Babayev,
mahnıların ifaçısı
isə
Azər
Zeynalovdur.
“Şeyx Şamil”
filmi Azərbaycanla əlaqədar teleserialdır ki, 3 ölkədə
- Azərbaycan,
İran və Gürcüstanda
çəkilib. Serialın aktyor
kadrlarının çoxu
Azərbaycan
aktyorlarıdır. Serialın Azərbaycan telekanallarında da yayımlanmasını istəyirəm. Bundan sonra Ərdəbil
şəhərində bir neçə serial çəkdim.
2011-ci ildə
Azərbaycanda
keçirilən
“III Muğam müsabiqəsi” haqqında sənədli
film də
hazırladım.
Son illərdə işlərimin
çoxu Türkiyədə olur. Yeni bitirdiyim
işim Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti
haqqında olan sənədli filmdir. Bundan əlavə, Türkiyə
və
İran arasında müştərək serial hazırlanacaq. Ssenarini yenicə bitirmişəm.
Bu iş üzərində çalışıram. Allah qoysa, İnşallah, Qarabağ haqqında sənədli film hazırlamaq istəyirəm.
- “Ayrılıq”
mahnısı əsasında Cənubi
Azərbaycan
və
Şimali Azərbaycan tarixi haqqında sənədli film çəkmək fikriniz varmı?
- Bu mahnının çox qədim
bir tarixi var. Mahnını mərhum təbrizli
bəstəkar Əli Səlimi bəstələyib.
Mahnının ilk ifaçısı böyük sənətkarımız
Rəşid
Behbudov olub. Lakin sovet hakimiyyəti bu mahnını Rəşid Behbudovun oxumağına icazə
vermədi.
Daha sonra bu mahnını
hər
kəsin
yaxşı tanıdığı,
Cənubi
Azərbaycandan
olan müğənni Ququş oxudu. Bu mahnı o zamanlar
sevgi mahnısı kimi tanınırdı.
Sovet dövləti
dağıldıqdan sonra
bir çox müğənnilər bu mahnını ifa etdilər.
Ancaq Yaqub Zurufçu bu mahnını ifa etdiyi zaman
klip çəkildi.
Çox istəyirəm ki, belə
işlərim
olsun. Təəssüf ki,
bəzi
tarixi mövzularda müştərək iş görmək bir az çətindir.
- Ədəbi tariximizlə
əlaqədar filmlərin çəkilməsi üzrə
layihələr hazırlanır?
- Ola bilər.
Məsələn, İranda dahi Məhəmməd Füzuli
haqqında bir serial çəkildi.
Serial zəif
olduğu üçün
efirlərdə yayımlanmadı. Qeyd
etdiyim kimi çətinliklər var. Bəlkə də
ola bilər. Lakin bu iş
üzrə
cəhdlər edilməyib.
Bugünkü gündə
müasir gündəmdə olan mövzularda da işləmək olar. Ancaq “Tərsinə çevrilmiş dünya”
bədii
filmini qeyd etmək
istəyirəm ki, bu, müştərək bir film adlandırılırdı. Lakin film, əsasən Azərbaycan
tərəfindən çəkilirdi.
Vaxtında çox çalışdıq
ki, ortaq işlər
görək.
Amma alınmadı. Fərqli düşüncələr mövcud olduğu üçün mədəniyyət
əlaqələri üzərində iş görmək çox
çətindir.
- Cənubi Azərbaycanda
teatr sahəsində
və
kino aləmində
klassik əsərlərimizə müraciət olunurmu?
- Bəzi
klassik əsərlərimizdən olan “Məşədi İbad”, “Arşın mal alan” tamaşaları
Ərdəbil və
Təbriz
şəhərlərində
səhnəyə qoyulub. Qeyd edə
bilərəm ki, İranın kino tarixində bu əsərlər təxminən 60 il əvvəl ekranlaşdırılıb.
Azərbaycan müstəqil
olduqdan sonra belə
işlər
hələ görülməyib.
Lakin çox istərdim ki, Ərdəbildə Azərbaycanla
əlaqədar yaradıcılıq işləri daha da qüvvətlənsin. İstər kino, istərsə də teatr sahəsi
üzrə
olsun.
- Reza müəllim,
Ərdəbilin ab-havasından danışardınız
- Xoşbəxtlikdən, sərhədlər açıldıqdan
sonra gediş-gəliş daha da asanlaşıb.
Səhər vaxtı Ərdəbil şəhərini gəzsəniz, ərdəbillidən çox Azərbaycandan gələn qardaşlarımızı
görərsiniz.
Ərdəbildə otellərin
çoxunda azərbaycanlılar qalır. Son vaxtlar şahidi oluram ki, aptek və marketlərin
adları Azərbaycan dilində
yazılır. Bilirsiniz
ki, İranda bütün yazılar fars dilində yazılır. Ancaq indi Ərdəbildə bütün yazılara diqqət
olunur. Yazılar farsca yazılıbsa,
yanında Azərbaycan dilində
mənası
qeyd olunur.
Keçmişə əsasən Ərdəbil son vaxtlar çox inkişaf edib. Universitetlər açılıb və
İranın hər tərəfindən gənclər gəlib
orada təhsil alırlar.
İstər tibb, istərsə də mühəndislik
sahəsi
olsun. Ancaq kino sahəsi üzrə
Ərdəbildə hələ də
imkanlar genişlənməyib. Gənclərin bu sahə üzrə
təhsil
almaları üçün
Tehrana getmələri lazımdır.
Ərdəbildə kino sahəsi
üzrə
işləmək istəyənlər də məcburən Tehrana getməlidir. Ərdəbilin 24 saat yayımlanan “Savalan” televiziya kanalı var. Həmin
kanalın proqramlarının
60%-i Azərbaycan dilində, 40%-i fars dilində yayımlanır. Azərbaycan dilində
xəbərlər və bir çox seriallar efirə verilir.
Bunların hamısı son 7-8 ildə
həyata
keçirilir. Teatr
sahəsində həm
fars, həm də
Azərbaycan
dilində
tamaşalar səhnəyə
qoyulur. Azərbaycan dövlət
teatrları ilə Ərdəbil
teatrı arasında qastrol səfərlər olur.
Son zamanlar konsert
proqramları keçirilir.
Ərdəbildə, Təbrizdə və
Tehranda konsert proqramları təşkil olunub. Elə zaman olurdu ki, konsert proqramlarına
biletlər
belə
tapılmırdı. İki
il əvvəl Tehranda Azərbaycan Mədəniyyət
Günləri
keçirildi. Təəssüf ki, belə günlər
Ərdəbildə hələ keçirilməyib.
- Gələcək yaradıcılıq planlarınızda
hansı layihələr həyata keçirəcəksiniz?
- Böyük arzumdur ki, Azərbaycanla
ortaq bir iş görək. Hazırda
Türkiyə-Azərbaycan arasında bir iş üzərində
çalışıram. Daha sonra
İran-Türkiyə
arasında yeni bir layihəni
həyata
keçirəcəyəm. Hər halda bu iş
baş tutsa, İran-Azərbaycan-Türkiyə arasında
müştərək iş yarana bilər.
Ən əsası,
yaradıcılıq planlarımdan
biri də Qarabağ
mövzusunda sənədli film hazırlamaqdır.
Xəyalə
GÜNƏŞ
Palitra.-2014.-14 fevral.-S.13.