Vaqif Məmmədovun söz dünyası

Çağdaş Azərbaycan poeziyasında qələminin gücü və qaynar təbi ilə tanınan, oxucu qəlbinə yol tapmış , şeirləri oxucularının mənəvi tələbatına çevrilmiş şairlərdən biri də V. Məmmədovdur.

Çoxşaxəli yaradıcılığa malik V.Məmmədovu Azərbaycan poeziyasına daha çox tanıdan onun vətənpərvər, əsl vətəndaş şair olmasıdır.

Mənfur ermənilərin təcavüzünə məruz qalmış, Naxçıvanın qəhrəmanlıq qalası hesab olunan Sədərək kəndi və bu kənd caamatının timsalında Naxçıvan əhalisinin torpaq uğurunda apardığı mübarizə V.Məmmədov şeirləri ilə Azərbaycan poeziya aləminə yol açdı.Şairin 1990-cı illərdə Sədərəklə bağlı qələmə aldığı vətənpərvərlik şeirləri o illərin qəhrəmanlıq salnaməsi hesab oluna bilər.Həmin şeirlərdən təsirlənən akademik Z.Bünyadov, akad B.Nəbiyev, Xalq şairi B.Vahabzadə, Xalq yazıçısı Ə.Cəfərzadə, Ə.Naxçıvanlı, Murat Mahammedoğlu (İstanbul),şair X.Kərimli və başqaları şair haqqında yazdıqları ilə onun vətəndaş şair, el- oba qədri bilən ziyalı olduğunu təsdiq etmişlər.

30-dan çox bədii kitabın, xeyli publisistik yazıların müəllifi, şeirləri dünyanın 12 ölkəsində tərcümə olunaraq çap edilmiş V.Məmmədovun amalı Vətənimiz Azərbaycanı tanıtmaq , onu təmsil etmək, onun hər bir uğurunu poetikləşdirmək, vətənin layiqli övladı olmaqdır.

V. Məmmədovun yaradıcılıq dairəsi tarixi və müasir baxımdan çox genişdir.Onun şeirlərindəki ədəbi fəlsəfi fikirlər oxucunun diqqətini özünə çəkir.V.Məmmədov şeirlərində aşağıdakı cəhətlər onun əsərlərini oxunaqlı edir:

a) Onun sadə və axıcı bədii dili;

b) V.Məmmədovun maraq dairəsinin əhatəliliyi və rəngarəngliyi;

c) Şairin elmi- fəlsəfi düşüncələrinin dərinliyi;

d) Ümumiləşdirmə qabiliyyətinin - yüksək səviyyədə olması;

e) Konkret və elmi faktları poetikləşdirmə bacarığı.

V.Məmmədov Naxçıvan ədəbi mühitində, bir sözlə müasir poeziyamızda öz yeri olan şairlərdəndir.Onun şeir dilində xoşa gələn, oxucu və tədqiqatçı diqqətini cəlb edən çox şey var.Vaqif Məmmədov qələminin və təbinin gücü ilə poeziya aləmində özünə xüsusi cığır açıb. Şairin yaradıcılıq yolunu təhlil edən akad. İ.Həbibəyli yazır:”Vaqif Məmmədov Azərbaycanda və türk dünyasında tanınan şairdir”.

V.Məmmədov şeirlərində səlis, məntiqi ardıcıllığı olan obrazlı dil nümayiş etdirir.O,dilimizin zəngin lüğətindən, qayda-qanunlarından, qrammatik sistemindən bacarıqla istifadə edir.

V.Məmmədov şeirləri poetik səviyyəsi və imkanları baxımından diqqəti çəkir.Fəlsəfi düşüncələrin, sevincin, kədərin , sevginin və nifrətin ümumiləşmiş ifadadəsi kimi araya- ərsəyə gəlmiş bu şeirlər çox rəvan oxunur, oxucunu düşündürə bilir.Bu şeirlərdə ahəngdarlıq, şirinlik və inandırıcılıq, şarin ifadə tərzi ,sözdən istifadə etmək bacarığı, şeirin məzmununa, ideyasına uyğun forma tapmaq qabiliyyəti şairin poetik dünyagörüşünü müəyyən edir.

Onun şeir dili sadə olduğu qədər aydın, başa düşülən, tez əzbərlənəndir.Sözləri düzgün seçmək, onları şeirin tələblərinə uyğun olaraq əlaqələndirib sıraya düzmək baxımından V.Məmmədov şeirləri çağdaş poeziyamızın ən yaxşı nümunələrindən sayıla bilər.

Ürəyimsiz ağlamaram, gülmərəm,

Hər istəyim ürəyimdə yerləşir.

Böyükmüdür, kiçikmidir bilmərəm,

Ürəyimə təkcə Vətən yerləşir.

Şairin “Vətən sığır ürəyimə” şeirindən nümunə verilmiş bu bənddəki fikri nəsrlə bir neçə səhifəyə sığdırmaq olmaz.Lakin şairin sözdən məharətli istifadəsi bu fikri yüksək səviyyədə bir bənddə poetikləşdirib.Bu misralarda şairin fikri ilə duyğuları, hissləri vəhdət təşkil edir.Onun vətəndaşlıq amalı, Vətənə sevgisi “Ürəyimə təkcə Vətən yerləşir” misrasında öz əksini tapır.

V.Məmmədovun qələmini güclü edən amillərdən biri də şairin sözü zamanında deməsi və yaza bilməsidir. O, müraciət etdiyi mövzunun tablosunu poetik duyğusu və sözləri ilə yaradır.

Bahar xalısını sərəcək yenə,

Dağ çayı düzlərə sellənəcəkdir.

İnsan qayğısını görəcək yenə,

Torpaq çiçəklənib, güllənəcəkdir.

Xalq dilinin şirinliyini şeriyyətinə qatmış V.Məmmədovun bu cür şeirlərini oxuyan oxucu onu duymaqda, dərk etməkdə rahatlıq hissini yaşayır.Bu da şairin istedadlı, zəngin söz ehtiyatına malik olması, danışıq dilinə vurğunluğu ilə izah oluna bilər.İxtisasça tarixçi olan V.Məmmədov bəzi şeirlərində poetik düşüncəsi ilə tarixçi təfəkkürünü sınağa çəkir.Xalq etimalogiyasının bəzən elmi qənaətlərin ortaya çıxmasına rəvac verəcəyini istisna etmir.Bu cür qarşılaşmaya şairin doğulub boya- başa çatdığı qədim Sədərək rayonunun adı ilə bağlı olan “Sədərək “ şeirində rast gəlinir.

Üç dərənin arasında salınıb,

Buna görə adlanıbdır ”Se dərə...”,

Deyirlər ki, zaman keçib dolanıb,

Söz dəyişib, dönüb olub “Sədərək...”

---

Bir ehtimal başqa fikir, söz açıb,

Kəndin adı guya olub “sel gərək”.

Susuzluqdan yanıb- yanıb iz açıb,

Qışqırıblar, “bizə yağış, göl gərək”.

Bu şeirində V.Məmmədov Sədərək sözünün mənşəyini poetik tədqiqatçılıqla verir.”Sədərək” şeiri oxucuda belə bir təəssürat yaradır ki, V.Məmmədov bütün düşündüklərini poetik dillə ifadə etmək bacarığına malikdir.

Şairin yaradıcılığı ilə tanışlıqdan aydın olur ki, V.Məmmədovun şeirlərini oxucusuna sevdirən məqamlardan biri də onun hər bir hadisəyə, təbiət tablosuna və s. fərqli baxışıdır.Bu fərqlilik onun şeirlərinin yığcam, emosional olması və az kəlmə ilə çox fikir ifadə etməsində özünü göstərir. Oxucu şairin bəzi misralarında onun həssas , duyumlu , kövrək qəlbli olduğunu hiss edir.”Meşələr” adlı şeiri V.Məmmədovun həssas duyumunun və fərqli baxışının gözəl nümunələrindəndir.

Saçına dən düşər, qışda qocalar,

Yazda cavanlaşar , boyu ucalar.

Yay fəsli başına yaşıl tac alar,

Nədənsə payızda solar meşələr,

Xınalı saçını yolar meşələr.

V.Məmmədovun yaradıcılıq yolu insanda belə qənaət yaradır ki, o, öz fərdi üslubu, yaradıcılıq manerası, fərqli həyat baxışı , özünə məxsus sözdən istifadə bacarığı olan və oxucusunun intizarla yeni kitablarını gözlədiyi şairlərimizdəndir.

A.Ağalarov

Naxçıvan Müəllimlər

İnstitutunun dosenti

Palitra.-2014.-28 fevral.-S.13.