Gənc nəslin fiziki-mənəvi inkişafında məktəblərin rolu

Bu gün orta məktəblərdə təlim prosesində və məktəbdənkənar tədbirlərdə diqqət yetirilən əsas məsələlərdən biri milli-mənəvi tərbiyədir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin milli-mənəvi dəyərlərimizlə, adət-ənənələrimizlə, musiqimizlə, ədəbiyyatımızla, tariximizlə bağlı çıxışlarına istinad olunaraq, məktəblilərlə bu istiqamətdə aparılan işin konsepsiyası işlənib.

“Gənclərin milli-mənəvi dəyərlər əsasında tərbiyəsi”nin məzmunu, forması, metodları və yolları yeniləşdirilib. Vətənpərvərlik tərbiyəsi öz Vətəninə sevgi, məhəbbət hissinin, məsuliyyət hissinin, hər an öz Vətəninin, öz xalqının müdafiəsinə qalxmağa hazırlığın formalaşmasıdır. Azərbaycan Respublikasının ərazisinin 20 faizinin Ermənistan tərəfindən işğal olunduğu bir vaxtda gənclərin vətənpərvərlik tərbiyəsi daha böyük aktuallıq tələb edir. Layihə çərçivəsində təqdim etdiyimiz yazı məktəblərdə bu istiqamətdə görülən işlərlə bağlıdır.

Məktəblərdə ənənəvi olaraq “Cəsurlar”, “Şahin”, “Sərhəd” hərbi-idman və turizm respublika oyunları keçirilir.

Qloballaşan dünyamızda milli-mənəvi dəyərlərin qorunmasının əhəmiyyəti məktəblilərə aşılanır. İlkin hərbi bilik, bacarıq və vərdişlərin gənclərin inkişafına böyük təsiri olur. Bu məqsədlə məktəblərdə ənənəvi olaraq “Cəsurlar”, “Şahin”, “Sərhəd” hərbi-idman və turizm respublika oyunları keçirilir. Təhsil Nazirliyinin Gənclər və İdman Nazirliyi, Müdafiə Nazirliyi və Dövlət Sərhəd Xidməti ilə birgə həyata keçirdiyi bu tədbirlərə məktəblərdə böyük maraq yaradılıb. Uşaqların tərbiyəsində ailənin əsas rol oynadığı nəzərə alınaraq BMT, UNİCEF, İnsan Hüquqları üzrə Müvəkkilliklə birgə ailə tərbiyəsi sahəsində fəaliyyət planı hazırlanıb və müvəffəqiyyətlə yerinə yetirilir. Tərbiyə sahəsində millilik gücləndirilib, yeni variantlarda tərbiyə proqramlarının layihələri işlənib. Layihədə tərbiyə prosesinin bütün sahələri: fiziki, əqli, mənəvi, estetik, əmək, hərbi-vətənpərvərlik və s. əhatə olunub. Ölkədə idmana göstərilən diqqət və qayğı nəticəsində son illər Azərbaycan idmançıları beynəlxalq yarışlarda böyük uğurlar əldə edirlər. Məhz buna görə də ölkəmizdə çoxlu sayda Avropa, dünya birincilikləri, Olimpiya təsnifat turnirləri keçirilməkdədir. Ölkəmizdə idmanın ikaşafı istiqamətində həyata keçirilən işlər Azərbaycan idmanının dünyadakı nüfuzunu xeyli artırıb. Bu inkişaf və nüfuz idmançılarımızın beynəlxalq yarışlarda əldə etdiyi medalların və ölkəmizdə keçirilən beynəlxalq turnirlərin sayında əksini tapıb. Bu iki bir-birinə bağlı olan məsələnin arxasında Azərbaycan dövlətinin gördüyü nəhəng iş və əmək dayanır. Azərbaycan dövləti idmanın inkişafında nə qədər maraqlı olduğunu həyata keçirdiyi siyasət və bu sahəni prioritetlərindən biri elan etməsi ilə ortaya qoyub. Görülən işlərin nəticəsidir ki, bu gün Bakı, Avropanın idman mərkəzlərindən biri kimi qəbul edilir. 10-15 il əvvələ diqqət etsək bu sahədə nə qədər böyük işlər görüldüyünün mənzərəsi aydın şəkildə göz önündə canlanar. Adi beynəlxalq yarışın keçirilməsinin ev sahibliyi hüququnu Azərbaycana vermək istəməyən beynəlxalq idman federasiyları bu gün tamamilə əks mövqe tutaraq yarışlarının məhz Azərbaycanda, Bakıda keçirilməsini istəyirlər. Bakı, dövlətin həyata keçirdiyi siyasətin nəticəsi olaraq nəhəng idman və digər infrastrukturu ilə istənilən yarışı qəbul etmək iqtidarındadır və beynəlxalq federasiyaların seçimi zamanı bir addım öndədir. Bakıda bir-birini əvəzləyən dünya və Avropa çempionatları, nüfuzlu beynəlxalq yarışlar bir daha təsdiqləyir ki, beynəlxalq qurumlar ev sahibliyini Azərbaycana etibar etdikləri turnirlərin yüksək səviyyədə keçiriləcəyinə əmindirlər. Çünki Azərbaycan siyasi sabitliyi, iqtisadi inkişafı, idman və digər infrastrukturu ilə bu sahədə artıq böyük təcrübə qazanıb.

Fiziki tərbiyə və idman

Müəllimlərin, valideynlərin bu sahələrdə maarifləndirilməsi əsas məsələlərdən biridir. Fiziki tərbiyə və idman dövlət üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edən məsələlərdən biridir. Məhz bunun nəticəsidir ki, Azərbaycan xalqının ümummilli lideri, müstəqil Azərbaycan dövlətinin qurucusu Heydər Əliyevin respublikaya rəhərlik etdiyi dövrlərdə ölkədə bədən tərbiyəsi və idmanın inkişafına xüsusi dövlət qayğısı olmuşdur. Hazırda Azərbaycan Prezidentinin fəaliyyətində bu sistem prioritet sahələrdən birini təşkil etməkdədir. Ümumi təhsil, orta ixtisas və ali təhsil müəssisələrində yeniyetmə və gənclərin idmanla məşğul olması üçün əlverişli şərait yaradılıb, futbolun inkişaf etdirilməsi istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində şagird və tələbələr arasında idmanın bu növünə maraq xeyli artıb. Uşaq, yeniyetmə və gənclər arasında futbol idman növünü təbliğ etmək, onların ustalıqlarını artırmaq, perspektivli futbolçuları üzə çıxarmaq məqsədilə uşaq-gənclər idman məktəbləri, ümumtəhsil, texniki peşə, orta ixtisas və ali təhsil müəssisələrinin şagird və tələbələri arasında mütəmadi olaraq müxtəlif yaş qrupları üzrə məktəbdaxili, rayon, şəhər və respublika səviyyəli yarış, birincilik və çempionatlar keçirilir. Eyni zamanda uşaq, yeniyetmə və gənclər arasında il ərzində futbol idman növü üzrə müxtəlif səviyyəli yarış, birincilik və çempionatlar keçirilir. Futbolun inkişafına dair Dövlət Proqramının icrası ilə əlaqədar yeni idman meydançalarının salınması, futbolun yeniyetmələr və gənclər arasında kütləviliyinə nail olunması, onların ustalıqlarının artırılması istiqamətində işlər davam etdirilir. Təcrübə mübadiləsi aparmaq, məktəbli şahmatçılara əməli və metodiki köməkliklər göstərmək, eləcə də hakimlik etmək üçün şahmat məktəblərinin əməkdaşlarının, eyni zamanda beynəlxalq qrossmeysterlərin müxtəlif ölkələrdə keçirilən Avropa, dünya birinciliklərində, çempionatlarında və turnirlərdə iştirakları təmin edilib. Naxçıvanda, Ağstafada, İsmayıllıda, Kürdəmirdə, Beyləqanda, Neftçalada, Dəvəçidə şahmat məktəbləri komandalarının respublika komanda çempionatının zona yarışları, Bakı şəhərində ümummilli lider Heydər Əliyevin xatirəsinə həsr olunmuş respublika turniri, IX əsr dahi Azərbaycan şahmatçısı Cəlaləddin Naxçıvaninin xatirəsinə həsr olunmuş məktəblilərin respublika çempionatı, Balakəndə Respublika Gününə, Astarada Novruz bayramına, Gəncədə “Uşaq ili”nə həsr olunmuş respublika turnirləri, Zaqatalada Yeniyetmələrin respublika şahmat olimpiadası, Qubada Təhsil Nazirliyinin açıq respublika birinciliyi keçirilib. Aparılan işlərin, yaradılan şəraitin nəticəsidir ki, məktəbli şahmatçılar Avropa, dünya və beynəlxalq səviyyəli yarışların mükafatçıları sırasında olublar. Müvafiq bazası olan şahmat məktəblərinin bina və yarış zallarında təlim-məşq prosesindən kənar vaxtlarda əhalinin bütün yaş təbəqələri nümayəndələrinə yarışların və şahmatla bağlı digər tədbirlərin keçirilməsi üçün müvafiq şərait yaradılıb. Belə ki, şahmat məktəblərində təlim-məşq prosesindən kənar vaxtlarda əhalinin bütün yaş təbəqələri nümayəndələri ilə yarışların və şahmatla bağlı digər tədbirlərin keçirilməsi üçün şahmat məktəblərində təşkilat komitələri yaradılıb, bununla bağlı məlumat-maarifçilik və təbliğat işinin təşkili üzrə müxtəlif elanlar hazırlanaraq şagird və valideynlər arasında yayılıb. Şəraiti olan şahmat məktəblərində həftənin bir neçə günü, müəyyən olunmuş saatlarda “Açıq qapı” günləri təşkil olunur, əhalinin müxtəlif yaş təbəqələrinin iştirakı ilə “blits turnir”, “master klass” və s. yarış, turnirlər keçirilir, şahmat ustaları, qabaqcıl məşqçi-müəllimlər və hakimlərlə görüşlər təşkil olunur. Eyni zamanda məktəblilərin tətil günlərində əhalinin bütün yaş təbəqələrindən olan nümayəndələri ilə şahmat məktəblərinin yetirmələri arasında turnir və yarışlar keçirilir. Şahmat məktəblərinin maddi və tədris-texniki bazalarının möhkəmləndirilməsi istiqamətində müəyyən işlər görülür. Şahmat məktəbləri kompyuter avadanlığı, eləcə də digər lazımi inventar və avadanlıqlarla vaxtaşırı olaraq təmin olunurlar. Naxçıvan Şəhər Şahmat Məktəbi üçün yeni, dünya standartları səviyyəsində, müasir inventar və avadanlıqlarla təmin olunmuş bina tikilib istifadəyə verilib. Təhsil Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən Respublika İxtisaslaşdırılmış Olimpiya Ehtiyatları Uşaq-Gənclər Şahmat Məktəbi, Goranboy, Yardımlı, Neftçala, Ağstafa, Salyan, Quba, Qax, Astara, Zaqatala, Yevlax, Bərdə, Xızı, Xaçmaz, Şamaxı, Bakı şəhəri 1N-li İxtisaslaşdırılmış Olimpiya Ehtiyatları Uşaq-Gənclər Şahmat Məktəbi və Bakı şəhəri 2 N-li Uşaq-Gənclər Şahmat Məktəbi əsaslı təmir olunub və lazımi avadanlıqlarla təmin olunub. Qeyd edək ki, dövlətin həyata keçirdiyi idman siyasətinin digər məqsədlərindən biri sağlam nəsil yetişdirməkdir. İşin fiziki tərəfi ilə yanaşı mənəvi məsələ də ön planda tutulur. Deməli, idman cəmiyyətin ən aktiv təbəqsi olan gəncləri öz ətrafına cəmləməklə pis vərdişlərə meyillənməyin qarşısını alır. Müasir dövrümüzün tələbləri elədir ki, mənfi vərdişlərin qarşısını almaq çox çətinləşib. Xüsusilə gənclər arasında müxtəlif mənfi vərdişlərin yayılma arealı və təsir vasitələri çox artıb. İnternetin həyatımıza bu qədər sürətlə daxil olduğu, qloballaşmanın mənfi təsirlərindən qorunmağın bu qədər çətin olduğu bir zamanda idmanın inkişaf etdirilməsi çox aktualdır. Belə ki, idmanı kütləviləşdirməklə, bu sahəyə daha çox yeniyetmə və gənci toplamaqla həm dünyada ölkəmizi təmsil edən idmançılar yetişdirmək, həm də mənfi vərdişlərdən uzaq sağlam gənc nəsil yetişdirmək mümkündür.

Anar Miriyev

Palitra.-2014.-31 iyul.-S.11.